Doorligwonden (decubitus) zijn een groot probleem voor patiënten, verplegenden en de gezondheidszorg in het algemeen. Vooral ouderen, bedlegerige patiënten en mensen met verwondingen aan de ruggengraat zijn een kwetsbare groep. Als promovendus onderzocht Jibbe Soetens de reactie van de menselijke huid op langdurige belasting. Ziekenhuizen kunnen zijn resultaten gebruiken om de wonden eerder te detecteren en zelfs te voorspellen. Ook het ontwerp van bijvoorbeeld matrassen en rolstoelen kan hiermee verbeterd worden. Soetens verdedigde zijn proefschrift vorige week aan de Technische Universiteit Eindhoven.
Langdurige belasting op de huid kan doorligwonden, ofwel decubitus, veroorzaken. De belasting zorgt voor de vervorming van het weefsel, wat lokaal letsel aan de huid of het onderliggende weefsel veroorzaakt. Huidige preventieve methoden zijn gebaseerd op risico-inschatting en periodieke controles. Maar deze methodes zijn subjectief, er is daarom een groeiende behoefte aan meer objectieve methoden. Soetens ontdekte een aantal indicatoren, ook wel biomarkers genoemd, die een vroege detectie van doorligwonden mogelijk maken. Het gaat om stofwisselings- en ontstekings-biomarkers, waarbij die laatste zelfs de mogelijkheid bieden om risicopatiënten te identificeren.
Celweefsel moet, om langdurige belasting te overleven, overschakelen op een zuurstofloze stofwisseling. Ook raakt het weefsel ontstoken. Soetens wilde onderzoeken of deze twee reacties meetbaar zijn op de huid. Hij onderwierp een groep gezonde vrijwilligers aan gecontroleerde belasting van het sacrum, de grootste wervel, die gevoelig is voor de ontwikkeling van doorligwonden. Hij monitorde vervolgens de afgifte van stofwisselings- en ontstekings-biomarkers uit zweet en talg op het huidoppervlak.
Een zuurstofloze stofwisseling blijkt zichtbaar in het huidweefsel via lactaat en pyruvaat. Ontstoken huidweefsel is aantoonbaar via cytokine IL-1α. Deze indicatoren zijn dus geschikte biomarkers voor vroege detectie van weefselschade. Cytokine IL-1α blijkt zelfs potentiële risicopatiënten te kunnen identificeren, doordat een bepaalde groep patiënten een verhoogde respons van deze biomarker liet zien. Dit maakt de weg vrij voor de klinische toepassing van deze biomarkers als indicatoren voor doorligwonden.
Naast een klinische toepassing van de biomarkers kunnen de resultaten ook worden gebruikt om het ontwerp van preventiemiddelen tegen doorligwonden, zoals matrassen en rolstoelen, te verbeteren. Het design is nu gericht op het optimaal verdelen van de belasting en het periodiek verminderen van de belasting. Het is beter om de focus te verleggen naar het voorkomen van grote interne vervormingen van het weefsel.
Om het design te verbeteren, moest Soetens de mechanische respons van de huid precies kunnen voorspellen. Die reactie varieert sterk, afhankelijk van het type belasting. Soetens ontwikkelde daarom een model aan de hand van mechanische experimenten. Hierbij werd huidweefsel onderworpen aan een trekbelasting. Het model voorspelt daarmee huidvervormingen die mogelijk leiden tot de ontwikkeling van doorligwonden. Door dit model te gebruiken tijdens het design van bijvoorbeeld matrassen en rolstoelen, kunnen ze doorligwonden voorkomen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
