“In Nederland wonen zeventien miljoen mensen. Het is heel simpel: er zal altijd meer innovatie buiten ons land plaatsvinden, dan in ons land”, steekt Jaap van Etten van wal. Hij is de bedenker en medeoprichter van Datenna – een samenvoeging van ‘data’ en ‘antenne’.
Het softwarebedrijf is gespecialiseerd in open source intelligence. Tja, wie niet anno 2023? Maar, met een database die non-stop alle informatiestromen van meer dan veertig miljoen Chinese bedrijven, universiteiten én de Chinese overheid in de gaten houdt, heeft Datenna een unieke dienst in handen. De klandizie bestaat uit verschillende type ministeries en inlichtingendiensten uit meerdere landen. Voor deze klanten ‘luistert’ Datenna het internet af en verzamelt de relevante informatie. Daarbij koppelt het bedrijf verschillende bronnen – zoals overheidsstukken, nieuwsberichten en bedrijfsinformatie – aan elkaar.
- Datenna richt zich op open source intelligence en volgt informatiestromen van meer dan veertig miljoen Chinese bedrijven, universiteiten en de overheid;
- Het koppelt verschillende bronnen zoals overheidsstukken, nieuwsberichten en bedrijfsinformatie aan elkaar;
Zo heeft Datenna alle Chinese investeringen in Europese bedrijven gescreend en getest op mate van staatsinvloed. “Een Chinees bedrijf met grote staatsinvloed, mag niet zomaar een Europees bedrijf overnemen. In het verleden konden overheden dat niet goed controleren, maar met onze hulp kan dat wel.” Nu verzamelt het softwarebedrijf alleen nog informatie over China, het plan is dat ze dit de aankomende vijf jaar voor steeds meer landen doen. “Het moet in de toekomst ook mogelijk worden dat landen hun eigen industrie en ecosysteem via onze software in de gaten kunnen houden”, voegt Van Etten toe. Zijn missie is duidelijk: de volgende techreus van Nederland worden en de wereld transparanter maken.
Dit is een artikel uit IO Next: The Year Of… Of het nu een indrukwekkend interview, een belangrijke boodschap of juist iets grappigs was: voor het laatste magazine van dit jaar hebben we de verhalen geselecteerd die ons het meest zijn bijgebleven.
Waarom Aafke dit verhaal selecteerde voor het magazine:
Sommige interviews vergeet je niet. Voor mij was het interview dat ik had met Jaap van Etten er één van. Het enthousiasme en de gedrevenheid die hij uitstraalde tijdens ons gesprek was inspirerend. Daarnaast was dit het tweede artikel ooit over Datenna, omdat ze erg selectief zijn in welke informatie ze publiceren.
Technologie- en wetenschapstrendwatcher
Skip backward naar 2004. De TU/e masterstudent Techniek en Maatschappij landt voor het eerst op Chinese bodem, in Peking om precies te zijn. Het Ministerie van Economische Zaken heeft dan net besloten dat de ontwikkeling van China het interessant genoeg maakt om het technisch-wetenschappelijk-attaché netwerk naar dat land uit te breiden. Deze attachés zijn diplomaten met een technische achtergrond die gestationeerd worden in landen waar technologie zich snel ontwikkelt. Aan Van Etten de taak om die rol op de Nederlandse ambassade in Peking vervullen. De eerste zes maanden als stagiair, daarna drie jaar als ambtenaar en zeven jaar als diplomaat op de Nederlandse ambassades in zowel Peking als Shanghai.
Van Etten is een soort technologie- en wetenschapstrendwatcher en probeert Nederlandse onderzoekers en bedrijven zoveel mogelijk te laten aanhaken bij alles wat er in China gebeurt. Hij ziet wetenschappers een kunstmatig oor onder de huid van een geit plaatsen, bezoekt een laboratorium waar ze een materiaal ontwikkelen om kernafval in op te slaan en verdiept zich in stamcelonderzoek. “Geen dag was hetzelfde, ik heb allerlei technologieën voorbij zien komen. Voor een generalist die van technologie en innovatie houdt, was het de ideale baan.”
Een van zijn opdrachten is het in kaart brengen van de Chinese koolstofvezelindustrie. Dus: welke onderzoeksinstellingen, leveranciers en producenten zijn betrokken bij het ecosysteem. Nadat hij, samen met een Chinese consultant, zes maanden heel het land heeft doorgevlogen, presenteert Van Etten een gedegen overzicht. Althans, dat dacht hij.
Handmatig informatie verzamelen werkt niet
“Een half jaar later kwam ik in Chengdu een bedrijf tegen dat ik helemaal had gemist, maar wel cruciale rol speelde. De conclusie? Deze manier van informatie verzamelen werkte niet, want de technologie groeit te snel. Zelfs Chinezen weten niet precies wat er in andere steden gebeurt in hun vakgebied.” Het is een bevinding die Van Etten steeds opnieuw bevestigt in zijn tijd als diplomaat: China groeit veel harder dan er in Europa gedacht wordt. De moeilijkheid zit ‘m erin dat hij deze bevinding niet goed kan staven met data.
Tegen dit probleem loopt hij ook in 2004, tijdens het schrijven van zijn masterscriptie, aan. Hij doet onderzoek naar 3G-technologie in China, maar kan geen data vinden om het onderzoek gedegen te onderbouwen. “Veel informatie is in China niet openbaar. Mijn begeleider, (inmiddels) emeritus-professor Jan Smits, spoorde me toen via een heel krakerig Skypegesprek, zo ging dat toen nog (lacht), aan om online nieuwsberichten te scrapen. Maar ik kon een maand later beginnen met een baan op de ambassade. Ik wilde door, dus heb daar toen niks mee gedaan.”
Van diplomaat naar ondernemer en van Shanghai naar Eindhoven
Toch is het deze aanbeveling waar Van Etten tien jaar later, als hij erachter komt dat zijn overzicht van de Chinese koolstofvezelindustrie incompleet is, aan terugdenkt. Wat nou als hij online nieuwsberichten, bedrijfsdata en overheidsdocumenten scrapet en verzamelt in een database? Hij pitcht het idee bij zijn manager in Den Haag en vraagt 200.000 euro om het systeem te bouwen. “Dat was natuurlijk veel te ondernemend voor de overheid”, glimlacht Van Etten.
Het enthousiasme van de Brabander is onverminderd en hij merkt dat er vanuit de diplomatie veel interesse is. Zo komt het dat hij in 2015 zijn baan als diplomaat opzegt en ondernemer wordt. Hij probeert investeerders te vinden in China, maar dat blijkt een onmogelijke opgave. “Een investeerder zij tegen me: ‘Hoe goed je idee ook is, je bent een buitenlander die data over bedrijven en de overheid gaat verzamelen, om dat vervolgens te verkopen aan westerse overheden. Dat gaat niet werken.’ Tja, daar had hij gelijk in.” Dus zegde Van Etten niet alleen zijn luxueuze diplomatenbestaan vaarwel, maar ook het leven dat hij in China opbouwde en verhuist terug naar Eindhoven.
Met enige weemoed kijkt Van Etten terug op zijn tijd in China. “Shanghai is echt geweldig, er heerst daar een onevenaarbare sfeer in de start-up community. Echt, the Chinese dream voelde veel groter dan the American dream. Ik moet wel zeggen dat het politieke klimaat in die tijd steeds meer begon te veranderen, dat was ook iets waardoor ik dacht: ik moet terug naar Nederland. Veel ondernemers hebben een haat-liefdeverhouding met China. Alles kan, maar tegelijkertijd kan er ook heel veel niet.”
“Ik beschouw kunstmatige intelligentie als een disruptieve uitvinding die een compleet nieuwe industrietak gaat creëren. Vergelijk het met elektriciteit; een paar mensen hebben het uitgevonden, maar het zijn de diensten die erop gebouwd werden, die zorgden voor een doorbraak.”
Jaap van Etten
‘We missen iconische techbedrijven in Nederland’
Hetzij kleinschaliger, platter en saaier: in Nederland lukt het wél om van zijn idee een onderneming te maken. Van Etten krijgt een lening van het RVO, en ontmoet zijn partners-in-crime – inmiddels medeoprichters – Edward Brinkmann (tevens TU/e alumnus) en Stijn (wiens achternaam vanwege privacyoverwegingen niet genoemd wordt).
Inmiddels heeft Datenna een tweede kantoor in Washington en staan er zo’n vijftig mensen op de loonstrook. Over een jaar moeten er dat ruim honderd zijn. Heel lang merkte Van Etten niet bewust dat zijn bedrijf hard groeit, tot begin vorige maand, toen er in een keer zeven mensen werden aangenomen. “Het is nu echt een groot bedrijf, dus ik moet leren loslaten, ik kan niet langer alle werknemers persoonlijk begeleiden.”
Daarnaast staat het bedrijf op het punt om het Datenna Labs te openen. Van Etten: “Ik beschouw kunstmatige intelligentie als een disruptieve uitvinding die een compleet nieuwe industrietak gaat creëren. Vergelijk het met elektriciteit; een paar mensen hebben het uitgevonden, maar het zijn de diensten die erop gebouwd werden, die zorgden voor een doorbraak. Wij gaan de komende twee jaar miljoenen investeren in R&D en volledig inzetten op het (door)ontwikkelen van die diensten. Technologische ontwikkelingen uit dat Lab vloeien over in onze producten. Daarmee willen we in de voetsporen treden van het NatLab [Philips Natuurkundig Laboratorium, red.] dat dit jaar ontmanteld werd. We missen iconische techbedrijven in Nederland, wij hebben de ambitie om er een te worden.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
