Energieopslag speelt een cruciale rol in het energiesysteem van de toekomst. Het aantal aanvragen voor grote opslaginstallaties, die het net kunnen stabiliseren, nam afgelopen jaar fors toe. Dat zal dit jaar verder doorzetten, verwacht Jeroen Neefs, directeur Energy Storage NL. Maar daarmee zijn we er nog niet. Nederland staat voor grote uitdagingen. “Financiering en randvoorwaarden voor batterijexploitanten moeten beter.”
Waarom je dit moet weten:
Energieopslag speelt een cruciale rol in de transitie naar een groene toekomst. Daarom moet het goed geregeld worden in Nederland.
Netbeheerder TenneT liet berekenen dat Nederland tegen 2030 circa negen gigawatt aan flexibiliteit via opslagcapaciteit nodig heeft om aan het energieaanbod te kunnen voldoen. In Nederland is nu tussen de 150-200 MW gerealiseerd.
BESS-systemen, ofwel Battery Energy Storage Systems, worden gebruikt om elektrische energie op te slaan. Deze grootschalige systemen spelen een belangrijke rol bij het stabiliseren van het elektriciteitsnet door pieken in het net op te vangen. Ook kunnen ze problemen rondom netcongestie verzachten. Hiervoor worden verschillende soorten batterijen gebruikt, zoals lithium-ion, loodzuur of flowbatterijen, afhankelijk van de specifieke toepassing en vereisten.
Het aantal aanvragen van batterij-exploitanten is het afgelopen jaar enorm gestegen. Tientallen partijen willen met een project starten waarin zij gigawatten aan energie opslaan. “En ik verwacht dat dit aantal het komende jaar verder zal toenemen”, zegt Neefs.
Onlangs werd het grootste batterij-energieopslagsysteem in Nederland in gebruik genomen. Gelegen in de energiehub van Vlissingen-Oost staat het systeem van Semperpower, met een vermogen van 30,7 megawatt en een energieopslagcapaciteit van 62,6 megawattuur: dat staat ongeveer gelijk aan het verbruik van ruim 15.000 huishoudens gedurende een volledige dag.
Dit is een artikel uit IO Next: Energy Storage. Elektrificatie –oftewel: het gebruik van batterijen – is een deel van de oplossing. En daarom staat dit magazine geheel in het teken van dat cruciale puzzelstukje.
Uitdagingen rondom energieopslag
Opslagprojecten als deze zijn broodnodig. Want één ding is zeker: of we het nu hebben over batterij-, moleculen- of warmteopslag, over bestaande of over innovatieve manieren van opslaan, Nederland zal al haar zeilen moeten bijzetten om haar energiesysteem toekomstproof te maken.
“We zitten pas op één procent van wat we nodig denken te hebben in 2030”, zegt Neefs. “Komende jaren moeten we onze opslag met een factor vijftig uitbreiden, willen we 9 GW behalen.” Het is een race tegen de klok.
Er zijn echter nog veel obstakels te overwinnen voordat opslagsystemen op grote schaal toegepast kunnen worden, legt de directeur uit. Het opzetten van een nieuw project duurt jaren. Zoals Tennet in haar position paper laat zien, wachten nu al meer dan 200 opslagprojecten – sommigen daarvan meer dan een jaar – op duidelijkheid vanuit de netbeheerder. “Om het Ministerie van EZK en netbeheerders te helpen, zijn we bezig met enquêtes om erachter te komen tegen welke obstakels bedrijven precies aanlopen, en hoe we de processen rondom bijvoorbeeld vergunningen kunnen versnellen”, licht Neefs toe.
Een tweede obstakel voor batterijexploitanten zijn de transportkosten van stroom over het net. “Als we de situatie in Nederland vergelijken met andere landen,, is er sprake van een ongelijk speelveld. Batterijbedrijven in Nederland moeten betalen voor het transport van stroom over het hoogspanningsnet. TenneT stelt voor om tot 65 procent korting te geven. Zonder korting bepalen de transporttarieven meer dan 80 procent van operationele kosten.
Dat loopt voor sommige projecten in de miljoenen euro’s. Energy Storage NL dringt echter al een paar jaar aan op het schrappen van deze tarieven om congestie op het stroomnet aan te pakken. In België en Duitsland bijvoorbeeld, geldt er een 0 procent belastingregel. Hierdoor is het aantrekkelijker om je opslagsysteem in het buitenland neer te zetten, dan in Nederland. TenneT werkt nu aan een nieuw voorstel, dat in het voorjaar gereed zou moeten zijn.
Ook worden er steeds meer standaarden en normen ontwikkeld met betrekking tot veiligheid, recycling van batterijen en cybersecurity. Een hele uitdaging, “maar dat is zeer positief, want dat betekent dat de markt ‘volwassen’ wordt. We hoeven ons zeker niet te vervelen komende jaren.”
Innovatieve opslagsystemen
Ondanks de obstakels, hebben we momenteel te maken met een innovatiegolf. Lithium-ionbatterijen blijven domineren, maar er komen steeds meer vernieuwende oplossingen naar de markt, zoals flowbatterijen. Deze kunnen grotere hoeveelheden, en bovendien langer energie opslaan.
De Nederlandse start-up AquaBattery werkt aan dit soort batterijen. Deze werken op zoutwater. De BlueBattery bijvoorbeeld, laadt op door verdund zout water te scheiden in geconcentreerd zout water en zoet water met behulp van elektrodialyse. Elektriciteit wordt uit de batterij gehaald door het zoet- en zoutwater weer te combineren, met omgekeerde elektrodialyse. Dit proces produceert gelijkstroom. De batterijen van de start-up zijn in de test/demonstratiefase, maar kunnen in de toekomst veel betekenen voor het Nederlandse energiesysteem.
Neefs: “De lithium-ionbatterij wordt nu nog in grote getale geproduceerd in China. Maar innovatieve batterijtechnieken bieden kansen voor Europa en Nederland in het specifiek. Als we die kansen grijpen, dan zouden we weleens koploper kunnen worden.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
