Een nieuw 200 pagina’s tellend rapport van de Nederlandse Topsector Energie laat zien hoe Nederland grote stappen kan maken in het ontwikkelen van duurzame oplossingen voor de stedelijke omgeving. De studie toont een breed scala aan baanbrekende innovaties op het gebied van energie, bouw en slimme infrastructuur en positioneert de Nederlanders als pioniers in het creëren van milieuvriendelijke stedelijke ruimtes. Deze oplossingen zijn bedoeld om de koolstofuitstoot te verminderen, de energie-efficiëntie te verhogen en de algehele levenskwaliteit van steden te verbeteren.
Belangrijke ontwikkelingen in het rapport zijn onder meer energieneutrale sociale woningen, geluidsschermen op zonne-energie en slimme thermische netwerken. TKI Urban Energy en TNO onderzochten tien innovatieve thema’s in de gebouwde omgeving. Waar staan we, ligt de ontwikkeling op koers om het verschil te maken, versnellen we genoeg en voor welke uitdagingen staan we nog? Het onderzoek is uitgevoerd door TNO samen met verschillende experts per thema.
Deze thema’s zijn onderzocht:
- Zonnepanelen op daken (van huizen, fabriekshallen) en op land
- Renoveren via de lopende band (industrialisatie van renovatieconcepten)
- Gedrag van woningeigenaren (drijfveren en barrières)
- Warmtepompen (de vervanger van de cv-ketel)
- Warmte-afgiftesystemen (van ketel tot kachel – het geheel van verwarming en koeling)
- Tapwater (over de stijging van de vraag en energiebehoefte van warm water)
- Ventilatiesystemen (over hoe isolatie ook de noodzaak tot ventilatie vergroot)
- Warmteopslag (hoe gebruik je de hitte van de zomer als verwarming in de winter of hoe benut je een overschot aan elektriciteit)
- Warmtenetten (verwarming op wijkniveau)
- De arbeidsmarkt (de beschikbaarheid van voldoende personeel)
- Energiecollectieven – van energyhubs tot energiecoöperaties
Michiel Kirch, directeur van TKI Urban Energy: “Investeren in innovatie loont. Tegelijkertijd liggen er uitdagingen voor iedereen om nieuwsgierig te blijven naar de innovaties die er zijn; van bewoners, warmtebedrijven, woningbouwcorporaties tot aannemers en gemeenten. Techneuten en gedragsdeskundigen moeten hiervoor de handen permanent ineenslaan. Om de versnelling te helpen is daarnaast meer standaardisatie nodig en kan de overheid een duidelijker regierol innemen”
Het energieneutrale sociale woningbouwproject laat zien hoe nieuwe bouwmethoden en materialen betaalbare, milieuvriendelijke woningen kunnen opleveren. Deze energie-efficiënte gebouwen maken gebruik van geavanceerde isolatietechnieken, warmteterugwinningssystemen en zonne-energie om het energieverbruik en de kosten voor de bewoners aanzienlijk te verminderen. Dit model kan een revolutie teweegbrengen in de woningbouw en duurzaam wonen toegankelijk maken voor een breder publiek.
Slim thermisch netwerk
Een andere opmerkelijke innovatie is de geluidswal op zonne-energie, die geluidsoverlast van snelwegen minimaliseert en schone energie opwekt. Deze tweeledige oplossing pakt effectief twee grote stedelijke problemen tegelijk aan en zorgt voor een rustiger en groener stadsbeeld.
De in het rapport beschreven slimme thermische netwerktechnologie kan een spelbepaler worden voor stedelijke energiesystemen. Door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie en geavanceerde sensoren optimaliseren deze netwerken de distributie van warmte en koude door de stad, wat resulteert in een efficiënter gebruik van hulpbronnen en een lagere koolstofuitstoot. De succesvolle implementatie van deze netwerken toont de kracht van de integratie van technologie met duurzame energieoplossingen.
Het rapport benadrukt het belang van samenwerking tussen de overheid, de industrie en de academische wereld om deze doorbraken te realiseren. Een sterk ondersteuningssysteem voor onderzoek en ontwikkeling heeft de Nederlanders in staat gesteld innovatieve en duurzame stedelijke oplossingen te creëren.
Beperkende factoren
Wat opvalt uit de interviews voor het rapport is dat opschaling in sommige gevallen baat heeft bij (technologische) innovaties, maar dat het vaak eerder ontbreekt aan: 1) vertrouwen in en bekendheid met de technologie en de voordelen ervan; 2) een goede business case waardoor er een prikkel is om te investeren; en 3) een gunstige context voor implementatie. Zo denken warmtebedrijven en woningcorporaties bij warmtenetten nog niet altijd aan lage temperatuurnetten en kijken projectontwikkelaars bij renovaties nog te weinig naar installatietechnische oplossingen. Het rapport wil hier verandering in brengen.
Plug & Play
Er is een tekort aan (gespecialiseerde) werknemers om de energietransitie uit te voeren en op te schalen. Naast investeren in meer personeel zijn er allerlei innovaties die arbeidsbesparend werken. Om de installatie van warmtepompen en ventilatiesystemen te versnellen, kunnen plug & play methoden een heel eind komen in het terugdringen van benodigde arbeidsuren, kosten en expertise.
Daarnaast zijn “assemblagelijnen” voor renovatie in opkomst. Steeds meer consortia van bedrijven ontwikkelen totaalconcepten waarbij een hele woning in enkele dagen volledig kan worden gerealiseerd. Dit is alleen mogelijk dankzij een gestandaardiseerde voorbereiding van de renovatie in een industriële omgeving (de lopende band). Het bestaan van een industriële aanpak voor de renovatie van bestaande woningen is bij velen nog onbekend, zodat de vraag ernaar zeer beperkt is.
Het rapport beoogt niet één oplossing te bieden; de trends zijn uitgewerkt volgens drie “potentiële marktontwikkelingen” die kunnen dienen als hulpmiddelen bij het uitrollen en bedenken van nieuw beleid, doelstellingen en innovaties.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
