Neil Young haalde deze week zijn muziek van Spotify af omdat het bedrijf via de podcast van Joe Rogan nepnieuws over Corona verspreidt. Spotify reageerde met het creëren van een ‘speciale COVID-19-Hub’ om mensen door te verwijzen naar correcte informatie. Daarmee volgt Spotify het onverantwoordelijke voorbeeld van z’n Big Tech vrienden. Het kwaad is immers al geschied en zo’n hub geeft het bedrijf toch de schijn van maatschappelijke betrokkenheid zonder écht verantwoordelijkheid te hoeven nemen.
Ondertussen zien we steeds vaker en steeds concreter de uitwassen van Big Tech’s onverantwoordelijkheid. De fakkel-extremist was bepaald niet de eerste complotdenker die politici bedreigde, maar hij was wel de druppel die de emmer deed overlopen. Het Haagse antwoord is helaas erg zwak. Een commissie moet de effecten van radicalisering en polarisatie onderzoeken en aanbevelingen formuleren ‘hoe de democratie beter te weren tegen extremisme, radicalisering en polarisatie’. Hoe begrijpelijk dit Haagse middel ook is, de commissie leidt af van de stappen die nu gezet moeten worden om sociale media, de katalysatoren van polarisatie en radicalisering, tot verantwoordelijkheid te dwingen.
Extreme ideeën
Dat radicalisering en polarisatie desastreuze effecten kunnen hebben op de democratie mag geen verrassing meer zijn. De bestorming van het Capitool – amper een jaar geleden – was het ultieme voorbeeld van wat er kan gebeuren als machtsbeluste politici misbruik maken van door sociale media aangewakkerde polarisatie en radicalisering. Twitter en Facebook hebben Trump wel van hun platforms gegooid, maar het stimuleren van extreme ideeën gaat onderhuids gewoon door.
Ook in Nederland profiteren politici van het door Silicon Valley gecreëerde maatschappelijk klimaat. Met als dieptepunt een politieke partij die in de Tweede Kamer openlijk complottheorieën uit. Helaas is dat slechts het topje van de ijsberg. Politici die optimaal gebruik weten te maken van #ophef stijgen in de peilingen, terwijl genuanceerde meningen steeds verder wegvallen. Dankzij sociale media, en de talkshowtafels die hun uitnodigingsbeleid daarop afstemmen, telt een sterke mening zwaarder dan het bereiken van concrete resultaten. Tegelijkertijd verliezen meer mensen het vertrouwen in de politiek als die resultaten uitblijven.
Nepnieuws
Dankzij de Facebook-klokkenluider Frances Haugen weten we dat de algoritmes van Facebook (meta) zo zijn ingesteld dat ze extreme content voortrekken. Dat levert immers meer engagement op, waardoor mensen langer blijven hangen, meer advertenties zien en Facebook meer geld verdient. Hetzelfde geldt overigens voor Youtube, blijkt uit onderzoek van Mozilla Foundation. Het aanbevelingsalgoritme stimuleert de verspreiding van nepnieuws en extreme content, met polarisatie en radicalisering als gevolg. Blijkbaar kiest ook Spotify nu geld boven maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Deze discussie is niet nieuw. Sterker nog, De Europese Commissie publiceerde al eind 2020 twee wetten om precies dit probleem aan te pakken, de Digital Services Act en de Digital Markets Act. Deze wetgeving pakt de marktmacht van Big Tech aan en dwingt transparantie af over de manier waarop hun algoritmes werken en de effecten die ze hebben op onze democratie. Inmiddels zijn beide wetten in een vergevorderd stadium en moeten het komende half jaar worden aangenomen in onderhandelingen tussen het Europees Parlement en de Raad.
Ook interessant: Facebook: Je weet niet wat je niet te zien krijgt
Dat betekent wel dat het kabinet NU aan de bak moet om ervoor te zorgen dat beide wetten sterke waarborgen bevatten om polarisatie en radicalisering tegen te gaan. De Tweede Kamer moet zich niet verliezen in nieuwe commissies en onderzoeken, maar een sterk mandaat meegeven aan de staatssecretaris voor digitalisering (die zich niet voor niks minister mag noemen in het buitenland). Dat is de enige manier om Big Tech tot verantwoordelijkheid te dwingen en om Neil Young te helpen een beter alternatief voor z’n muziek te vinden dan die andere tech gigant, Amazon.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
