Met haar liedje “Paint the Town Red” bereikte Doja Cat de top van de wereldmuzieklijsten. De waarheid is dat steden liever een laagje groen gebruiken, met meer bomen en in gebouwen geïntegreerde vegetatie, om het stedelijk eilandeffect te verminderen. In de serie Europe Battling the Heat hebben we uitgebreid aandacht besteed aan het probleem, toen afgelopen zomer warmterecord na warmterecord sneuvelde. Gezien de urgentie van het probleem blijft de zoektocht naar nieuwe oplossingen een prioriteit.
- ENEA onderzocht de impact van groene bouwinfrastructuur om het stedelijk eilandeffect te verminderen;
- Deze zouden de temperatuur van sommige gebieden in Rome en Turijn met één graad Celsius kunnen verlagen;
- Hoewel deze infrastructuren effect hebben, kan een uitgebreid ontwerp de stedelijke temperaturen effectiever verlagen.
Een groep ENEA-onderzoekers – ENEA is het Italiaanse nationale agentschap voor nieuwe technologieën, energie en duurzame economische ontwikkeling – bestudeerde de effecten van wijdverspreide daken en muren die bedekt zijn met vegetatie en merkten op hoe ze de temperatuur in steden met meer dan een graad Celsius kunnen verlagen.
De wetenschappers onderzochten verschillende Italiaanse steden en kozen Rome en Turijn uit. In beide steden zagen ze een stedelijk hitte-eilandeffect: de luchttemperatuur in die gebieden was vier graden Celsius hoger dan in nabijgelegen landelijke gebieden. De volgende stap was simuleren wat er zou gebeuren als die gebieden op een bepaalde zomerdag uitgebreid bedekt zouden zijn met groene daken en groene muren. In het beste geval zouden ze de luchttemperatuur op een zinvolle manier kunnen verlagen.
“We werkten met verschillende scenario’s en merkten de impact op die een dergelijke infrastructuur zou kunnen hebben. Steden warmen sneller op dan landelijke gebieden, dubbel zo snel als de opwarming van de aarde. Bovendien werkt dit fenomeen ongelijkheid in de hand, waarbij de armste groepen het meest te lijden hebben,” vertelt onderzoeker Tiziana Susca van Innovation Origins ENEA. Zij werkte aan het onderzoek samen met collega-onderzoekers Fabio Zanghirella en Vincenzo Del Fatto.
Een vicieuze cirkel doorbreken
Groene daken en gevels bleken een tastbare impact te hebben op de wijken en er konden interessante conclusies worden getrokken. “Groendaken op gebouwen van meer dan twintig meter hoog hebben bijvoorbeeld geen effect op de aanpassing aan het hitte-eiland. Ze maken echter wel een verschil in het verlagen van de binnentemperatuur van het gebouw, waardoor de behoefte aan en de kosten van airconditioning afnemen,” legt Susca uit.
Omdat airconditioning de oplossing bij uitstek is om de hitte te bestrijden – maar niet voor mensen met een laag inkomen – betekent het beperken van het gebruik ervan meer dan alleen energie besparen. “Als het stedelijk eilandeffect niet goed wordt gemitigeerd, zal het gebruik van airconditioning toenemen, wat betekent dat er meer uitlaatwarmte op straat terechtkomt, waardoor het nog erger wordt,” benadrukt Susca. In zekere zin kan groene infrastructuur helpen deze vicieuze cirkel te doorbreken.
Afkoeling in stedelijke ravijnen
De ENEA-onderzoekers bestudeerden ook het potentieel van groene muren. Een groene muur is een algemene definitie van muren met allerlei soorten groen, waaronder groene gevels en levende muren. De planten van een groene gevel hebben hun wortels in de grond, zoals klimplanten. Bij een levende muur groeien de planten op een verticaal levend substraat dat aan de muur is bevestigd.
“We hebben gemerkt dat het plaatsen van groene gevels in stedelijke ravijnen, parallel aan de hoofdwindrichting, een groter koelend effect heeft,” benadrukt Susca. Cruciaal is dat groene muren een rol kunnen spelen bij het verlagen van de temperaturen in stedelijke canyons. Dit zijn gangen van lange, smalle straten die aan weerszijden worden geflankeerd door hoge gebouwen. Voorbeelden van stedelijke canyons zijn 42nd Street in Manhattan, New York, en Kowloon Street in Hong Kong. Deze canyons beïnvloeden de beweging en de richting van de wind, wat gevolgen heeft voor de omgeving, zoals een temperatuurstijging tot vier graden Celsius.
Vooruitblik
Een van de conclusies van het onderzoek was dat één of enkele gebouwen met geïntegreerde vegetatie geen verschil maken, terwijl een breder en gestructureerd stadsontwerp dat wel doet. Susca is er vast van overtuigd dat er een allesomvattende ontwerpbenadering moet komen, waarbij verschillende oplossingen worden geïntegreerd om het stedelijk eilandeffect te verminderen.
Susca: “De eerste stap is om besluitvormers van informatie te voorzien. Zeggen dat er geen kennis is over het fenomeen stedelijk hitte-eiland werkt niet meer. Geïntegreerde vegetatietechnologie is een van de vele oplossingen en een die kan leiden tot meer positieve effecten. Groendaken verbeteren bijvoorbeeld ook het regenwaterbeheer en de stedelijke ecosystemen. Maar ze zijn niet de enige oplossing die nodig is om steden opnieuw vorm te geven.”
De onderzoeker hint op het omzetten van stedelijke restruimtes in groene gebieden, het verbeteren van het stedelijk albedo – het vermogen van het stedelijk oppervlak om zonnestraling te reflecteren – en het vinden van meer ruimte voor water op straatniveau. “Deze acties gaan ongetwijfeld gepaard met investeringen. We hebben een langetermijnvisie nodig, een overkoepelende politieke omzet en een vooruitziende blik om te kijken naar wat er over twintig jaar zal gebeuren om te proberen de problemen die kunnen ontstaan zoveel mogelijk te voorkomen,” waarschuwt ze.
Stappen vooruit
Over de hele wereld worden nieuwe normen ingevoerd om de toepassing van groene infrastructuur te bevorderen. Een voorbeeld komt uit New York. In 2019 nam het stadsbestuur een reeks wetten aan om broeikasgassen te verminderen, waaronder een vereiste voor groene daken of zonnepanelen op nieuwe gebouwen.
“Als onderzoeksgroep zouden we graag zien dat ons werk Italië in die richting helpt”, zegt Susca. Ondertussen is ENEA bereid om gemeenten te helpen haar expertise te gebruiken en Italiaanse steden groen te schilderen.
