De landingsbaan van de luchthaven Rotterdam-Den Haag is net zo druk als normaal op een donderdag in oktober. Vliegtuigen van en naar verschillende, voornamelijk zuidelijke, Europese bestemmingen landen en stijgen op. Het geluid van de kerosinemotoren weerklinkt, net als in de buurt van elk ander vliegveld. Alleen is dit geen dag als alle andere. Naast de regen neemt het vliegveld de eerste van vele stappen om waterstofvliegen mogelijk te maken en kerosine tot het verleden te laten behoren.
- De Nederlandse startup Conscious Aerospace heeft een nieuwe hangar geopend met als doel om in 2028 de eerste commerciële vlucht op waterstof uit te voeren.
- De HAPSS-technologie rust vliegtuigen uit met brandstofcellen op waterstof, waardoor langere vluchten zonder uitstoot mogelijk worden.
- Met luchtvaartpartners en overheidssteun ziet Conscious waterstof als de toekomst van het vliegen.
Conscious Aerospace heeft zijn hangar op de luchthaven van Rotterdam The Hague officieel geopend. Het bedrijf ontwikkelde HAPSS – een acroniem voor Hydrogen Aircraft Powertrain and Storage Systems – een technologie om bestaande vliegtuigen uit te rusten met waterstof brandstofcellen. Hoewel het bedrijf iets meer dan een jaar geleden is opgericht, heeft het een uitdagend doel gesteld: de eerste commerciële vlucht uitvoeren in 2028.
Dit doel wordt ook gedeeld door de Nederlandse overheid. HAPSS is een van de projecten van Luchtvaart in Transitie. Met een toegewezen budget van €264 miljoen – en 119 miljoen meer voorwaardelijk – is het hét initiatief ter ondersteuning van duurzame luchtvaart, gefinancierd via het Nationaal Groeifonds. De routekaart naar 2028 is krap, maar de visie is in zicht.
“We hadden dit doel later in de tijd kunnen stellen, maar dingen werken niet als je geen doel hebt om naartoe te werken. Het is haalbaar, maar het is een uitdaging en we moeten in beweging komen”, zegt Erik Geertsema, CEO van Conscious Aerospace. Hij heeft een lange staat van dienst in de lucht- en ruimtevaartindustrie en praat in luchtvaartmetaforen, waarbij hij de nadruk legt op de noodzaak om waterstof “voort te stuwen”.
Onmiddellijke impact
HAPSS is een op de huidige tijd gerichte oplossing die de overgang bevordert. Van de aandrijflijn tot het tankdistributiesysteem en de elektrische motor, deze technologie maakt de verbranding van kerosine overbodig. In plaats daarvan is er geen enkele vorm van verbranding nodig. De technologie drijft vliegtuigen aan via een brandstofcelsysteem dat vloeibare waterstof via elektrolyse omzet in elektriciteit. Door dit proces krijgt de vliegtuigmotor de elektriciteit die hij nodig heeft om te vliegen.
Terwijl in de automarkt voertuigen op batterijen betere opties bleken te zijn dan voertuigen op waterstof, is het scenario in de luchtvaartindustrie bijna omgekeerd. Accu’s zijn niet zo efficiënt als waterstof. Ze zijn zwaar en bevatten minder vermogen dan H2. Toch zijn ze nog steeds een optie voor korteafstandsvluchten, hoewel Europa wil dat treinen korte en lokale vluchten vervangen. Waterstof daarentegen kan langere reizen aandrijven. Conscious Aerospace beweert dat HAPSS tot 750 km lange reizen kan maken.
HAPSS is ontworpen om achteraf te worden ingebouwd in een specifiek type vliegtuig, de Dash 8-300, dat enkele tientallen passagiers kan vervoeren. Daarom heeft Conscious meer dan zes maanden samengewerkt met De Havilland, het bedrijf dat het vliegtuig produceert. Op het podium dat voor de gelegenheid in de hangar is opgesteld, vertelt Michel van Ierland dat het systeem perfect past op de Dash 8-300, slechts een paar uur na de landing van een zakenreis naar Canada, waar de vliegtuigbouwer is gevestigd.
Revolutie van binnenuit
Van Ierland is de oprichter van Conscious Aerospace. Als Geertsema heeft hij ook jarenlange ervaring in de luchtvaart, naast piloot in zijn vrije tijd. Hij kent dus het belang van ‘de revolutie maken’ van binnenuit. En die revolutie wordt aangedreven door waterstof.
“Zoals Allard Castelein [voormalig CEO van de haven van Rotterdam en een van de sprekers op het openingsevenement] terecht zei, beweegt waterstof zich niet van ons af. Het komt naar ons toe. De wetgeving wordt geïmplementeerd en er is een verlangen om de waterstofinfrastructuur uit te rollen. Hoewel er een mix van opties is als we naar een emissieloze luchtvaart willen, is vloeibare waterstof de enige beschikbare oplossing,” merkt van Ierland op.
Ron van Manen, directeur van Luchtvaart in Transitie, is het daar roerend mee eens. Als een van de sprekers van de dag vergeleek hij de verschillende technologieën en benadrukte hij de “morele verplichting” die Nederland heeft om de luchtvaart groener te maken. Zes procent van de Nederlandse CO2-uitstoot is afkomstig van de luchtvaart”, zegt hij.
In de ogen van Geertsema geeft de samenwerking met het ecosysteem en, nog belangrijker, met een vliegtuigfabrikant de missie van Conscious Aerospace geloofwaardigheid en zorgt het ervoor dat het sneller gaat. “Deze industrie is internationaal, maar op een bepaalde manier heel klein. We kennen elkaar, we helpen elkaar en we bouwen samen,” legt de CEO uit.
Opwarming
Het Nederlandse bedrijf legt de laatste hand aan de haalbaarheidsstudie van de architectuur. In de komende twee jaar zal ontelbare uren grondwerk worden getest en zal de oplossing worden geperfectioneerd. Parallel daaraan zal het ontwerp zich verder ontwikkelen van voorlopig naar definitief. Er zullen vliegproeven komen. Last but not least zullen de jaren tot 2028 ook gevuld zijn met gesprekken met de autoriteiten om “co-creatie” – zoals Geertsema het proces omschreef – van de wettelijke standaarden van de technologie, die er nog niet zijn. In dit opzicht zal de hangar een belangrijke testruimte zijn.
Bij het ontwikkelen van de technologie maakt Conscious gebruik van de hulp van vele partners uit verschillende vakgebieden. De Technische Universiteit Delft is daar één van. Daarnaast kan de startup altijd rekenen op de “steun van de luchthaven”, aldus Wilma van Dijk, CEO van de Rotterdamse terminal. Als een goede huisbazin overhandigde ze de sleutel van de hangar aan Geertsema op het podium van de locatie. Omdat de luchthaven ernaar streeft om de uitstoot van grondactiviteiten in 2030 flink teruggedrongen te hebben, ziet ook zij waterstof als een “game-changer” voor de industrie.
“Verandering van een tijdperk”
In een andere passage van zijn toespraak sprak Castelein over hoe we tegenwoordig getuige zijn van de “verandering van een tijdperk”. De toekomst van transport zal radicaal anders zijn en waterstof is een van de puzzelstukjes. Hoewel de visie toekomstgericht moet zijn, onderstreepte hij het belang om ons te richten op de problemen van vandaag en stap voor stap richting de oplossing te werken.
Ook de Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat, Mark Harbers, wenste Conscious veel succes. In zijn videoboodschap onderstreepte hij de noodzaak om een nieuw evenwicht te vinden, voortbouwend op de nalatenschap van Antony Fokker, dé pionier van de Nederlandse luchtvaart.
Tijdens het openingsevenement werd Fokkers nalatenschap op verschillende momenten naar voren gebracht. De Nederlandse pioniersgeest is samengevat in het motto van Conscious Aerospace: Dream, Dare, Do, Dutch. Door opnieuw het luchtruim te kiezen, wil Nederland in de captain’s seat zitten en mogelijk de geschiedenis van de volgende eeuw luchtvaart gaan schrijven.
