Zowel in het luchtruim als in de ruimte zijn verschillende ontwikkelingen gaande die impact hebben op de veiligheid en de werkwijze van Defensie en veiligheidsdiensten. Hoe ziet de toekomst eruit in de lucht en in de ruimte? En wat betekent dat voor de inzet van de krijgsmacht en de veiligheid van ons land?
Het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) speelt een belangrijke rol in het doen van onderzoek en draagt zodoende bij aan een veiligere samenleving. Dit doet NLR aan de hand van negen strategische programma’s. Voor de serie ‘De luchtvaart van de toekomst’ spreekt Innovation Origins met alle programmaleiders.
Voor de achtste aflevering spraken we met Arnaud van Kleef (programmaleider Future Air & Space Power) over een veiligere lucht en ruimte door technologie.
Wat houdt het kennisprogramma Future Air & Space Power in?
“Om Nederland veilig te houden, moeten we goed op de hoogte zijn van het dreigingsbeeld en hoe we ons hiertegen kunnen verweren. Daarin zijn nieuwe systemen en technologieën zoals satellieten, drones en cyber security belangrijke onderzoeksgebieden. In het programma Future Air & Space Power doen we onderzoek naar oplossingen die bijdragen aan een veiligere samenleving. Veel van de onderzoeken en projecten in dit programma doen we samen met de ministeries van Defensie en Justitie en Veiligheid.”
“Het programma bestaat uit drie hoofdlijnen die onderling sterke raakvlakken hebben. De eerste hoofdlijn is air power, hierin kijken we naar ontwikkelingen op militair gebied in het lucht domein. Daarnaast richt het programma zich op space power, deze lijn is vooral gericht op ontwikkelingen op militair gebied in de ruimte. Dit is een groeiend domein voor de krijgsmacht omdat de dreiging en afhankelijkheid vanuit de ruimte toeneemt. Tot slot is opleiding en training van de krijgsmacht, veiligheidsdiensten en politie een belangrijk onderdeel. Het doel is dat vakmensen zich goed kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden en efficiënt kunnen werken.”
Over de programmaleider
Arnaud van Kleef is R&D space engineer en houdt zich al jaren bezig met verschillende ruimtegerelateerde onderzoeken en projecten.
Als programmaleider van Future Air & Space Power zet hij samen met zijn team alles op alles om kennis te vergaren en om te zetten in technologische ontwikkeling voor een veilige samenleving. Van digitale ontwikkelingen zoals cyber security, inzet van AI tot efficiëntere systemen in het lucht en ruimtedomein, alles komt voorbij in zijn veelzijdige werkveld. Hij verbindt interne en externe projecten en samenwerkingen om innovaties van de grond te krijgen.
Wat is de maatschappelijke impact van het programma?
“NLR ondersteunt het ministerie van Defensie bij het gefundeerd kiezen van materiaal en de inzet van personeel op operationeel en tactisch niveau. Daarnaast adviseren we bij het effectiever en veiliger plannen en uitvoeren van militaire operaties. Bovendien ondersteunen we Defensie en veiligheidsoverheden bij het anticiperen op een veranderende wereld. We onderzoeken hoe processen veiliger, efficiënter en effectiever kunnen. Nieuwe technologieën zoals artificial intelligence (AI) en machine learning spelen hierin een steeds grotere rol. De impact van deze technologieën kan enorm zijn, zowel in positieve als negatieve zin.”
“Deze kracht zit vooral in een combinatie van bestaande en nieuwe technologieën. Door hier slim mee om te gaan, kunnen we de tegenstanders een stap voor blijven. Om voorop te blijven lopen is het van groot belang om alle afzonderlijke onderzoeken en ontwikkelingen integraal met elkaar te verbinden. Daarbij is zowel interne als externe samenwerking cruciaal.”
Space power: een connectie tussen het lucht- en ruimtedomein
“De ruimte krijgt een steeds grotere rol als het gaat om het verdedigen van een land. Vergeleken met het luchtdomein heeft de ruimte één groot voordeel: je kunt een satelliet over een land laten vliegen, terwijl dat met een vliegtuig niet zomaar kan, dat schendt de soevereiniteit van een land. Via een satelliet kan een land dus relatief gemakkelijk inlichtingen verzamelen.”
“Satellieten in de ruimte kunnen vliegtuigen in de lucht goed ondersteunen om de juiste beslissingen te nemen. Als je met een vliegtuig over vijandelijk gebied vliegt6, dan wil je graag weten wat de dreiging is. Vanuit de ruimte kunnen we die dreiging in kaart brengen. De informatie gaat dan bijvoorbeeld vanuit de satelliet naar een F-35 of MQ9-Reaper. Zo kan de piloot er rekening mee houden. In de toekomst zou het zelfs zo kunnen zijn dat de informatie vanuit de satelliet naar een drone wordt gestuurd, bijvoorbeeld met als doel verdere informatie te verzamelen. De drone kan dan door middel van AI autonoom vliegen en taken uitvoeren, natuurlijk altijd binnen gestelde kaders. Het onderzoek van NLR beproeft en verkent deze Future Air & Space Power concepten ter voorbereiding op toekomstige operationele inzet door middel van Concept Development & Experimentation (CD&E).”
“Alles op alles zetten om kennis te vergaren en om te zetten in technologische ontwikkeling voor een veilige samenleving.”
Arnaud van Kleef
Air power: bemande en onbemande voertuigen versterken elkaar
“In 2025 – wanneer het huidige strategische programma van NLR afloopt – presenteren we een zogenoemde FASP showcase. Wij richten ons met name op autonome zwermtechnologie voor drones ter ondersteuning van andere eenheden in onder andere het luchtdomein. We gaan dit demonstreren door daadwerkelijk te gaan vliegen met fysieke en virtuele drones die met elkaar kunnen communiceren in een experimentele omgeving.”
“Een drone is al een krachtig instrument tijdens een missie of in een oorlog, dat zie je momenteel ook in Oekraïne. De drones worden steeds geavanceerder. Een belangrijke vraag is natuurlijk: hoe kunnen we een zwerm autonome drones effectief inzetten en laten samenwerken met een bemand platform, bijvoorbeeld een F-35? Deze drones kunnen zijn uitgerust met verschillende sensoren en camera’s, wat de uitvoering van operaties voor het bemande toestel veiliger maakt.”
“Hoe dit precies kan werken gaan we binnen dit programma verder onderzoeken. Bij NLR lopen al verschillende onderzoeken naar bijvoorbeeld counter-drones en de operationele inzet van drones. Daarnaast komen er ook andere technologieën bij kijken zoals het beschermen van het netwerk waarmee de drones met elkaar en met bemande platformen communiceren. Door kennis te combineren, komen we tot nieuwe inzichten voor de toekomst.”
Opleiding en training: de mens staat centraal
“Als het gaat om de krijgsmacht dan denken veel mensen al snel aan groot materieel. Maar wat ook erg belangrijk is, is de training en opleiding van mensen. Doctrines (de principes die bepalen hoe de krijgsmacht wordt ingezet) moeten nauwkeurig worden toegepast worden om effectief te zijn. Om de geplande operaties soepel te laten verlopen, is training cruciaal. Bij NLR ontwikkelen we nieuwe trainingsmogelijkheden, denk bijvoorbeeld aan de inzet van virtual reality. Ook kijken we naar nieuwe trainingsmethodieken zoals simulaties. Zo willen we de opleidingen realistischer en effectiever maken.”
Hoe ziet de toekomst eruit?
“De manier van oorlog voeren gaat veranderen. Informatie wordt steeds belangrijker. Hier moeten we efficiënt gebruik van maken om de veiligheid te waarborgen. Daarom doen we hier volop onderzoek naar, onder andere in het programma Informatiegestuurd Opereren. Daarnaast denk ik dat we mede door de opkomst van nieuwe technologieën veel meer gaan samenwerken over verschillende domeinen binnen de krijgsmacht. Zo kunnen we slim ontwikkelen en innovaties zo effectief mogelijk inzetten.”
