De helende werking van een bliksemschicht

By Corine Spaans

Wonden die gemiddeld ruim een jaar open waren, met een soort mini bliksemschicht genezen. Plasmacure laat zien dat het kan. Sinds eind 2020 behandelen onder meer podotherapeuten met deze innovatieve pleister wonden. “Zestig procent van de wonden is binnen gemiddeld zeven weken genezen”, zegt Bas Zeper oprichter van Plasmacure. “Er was zelfs een wond bij die al ruim vier jaar open was.”

De weg naar die daadwerkelijke behandelingen toe was lang, vertelt Zeper. Maar de eerste klinische resultaten met PLASOMA zijn veelbelovend. Achter de relatief simpel en gebruiksvriendelijk ogende pleister schuilt een wereld aan techniek. Ruim tien jaar geleden startte het onderzoek naar een genezingsmethode om met koud plasma een chronisch open wond te genezen. Zeper: “Bacteriën vinden het gewoon niet fijn als ze in een hoog energetische toestand – plasma – op zich afkrijgen. Dat overleven ze niet.” Plasma is de vierde aggregatietoestand, na vast, vloeibaar,  en gasvormig. Bij plasma zijn gasdeeltjes geïoniseerd. 

Wonden ontsmetten

Het idee om de principes van koud plasma in de breedte te onderzoeken, ontstond aan de TU Eindhoven (TU/e) bij de onderzoeksgroepen fysica en elektrotechniek. “Koud plasma wordt toegepast op allerlei gebieden. Bijvoorbeeld in de halfgeleider industrie of om medische instrumenten te ontsmetten.”

Zo werd de brug naar het ontsmetten van open wonden geslagen. “Meestal als iemand een wondje krijgt, dan is er niets aan de hand. De reguliere genezingsprocessen komen op gang, waarbij het lichaam het vaak wint van die slechte bacteriën.”

Gevoelloze voeten

Zeper legde zijn idee voor aan onder anderen Ingrid Ruys, diabetes podotherapeut bij het Máxima Medisch Centrum. Ruys: “We spraken over diabetische voeten en open wonden. Die kunnen heel problematisch zijn.” Mensen met diabetes hebben vaak slechte bloedvaten waardoor er weinig bloed naar de uiteinden van de voeten stroomt, legt Ruys uit. “Er is dan weinig genezingsstimulering en een grote kans op een infectie. Ook heeft een hoge bloedglucose effect op de genezing. Het probleem bij diabetische voeten is veel complexer dan bij andere wonden.” 

Zoals het probleem van de schoenen, duidt de podotherapeut. “Als patiënten te veel op te smalle of te kleine schoenen lopen, krijgen ze te veel druk op de voet. Daardoor geneest een wond niet. Mensen met diabetes hebben vaak minder gevoel in hun voet. Waar anderen bij pijn stoppen om te kijken wat er aan de hand is, loopt iemand, die naast diabetes een neuropathie heeft, door. Hij kan een lepeltje of een knoop in zijn schoen hebben zitten en daar helemaal niets van voelen. Als je foto’s van die wonden ziet denk je: dat moet toch gigantisch veel pijn doen? Maar het tegendeel is waar.”

Bedrijf starten

Door het onderzoek en de verschillende gesprekken met medici en behandelaars, zag Zeper de potentie van koud plasma voor de genezing van chronische wonden. Een idee hebben voor een medische innovatie is één ding, het toe kunnen passen iets anders. Omdat de academische wereld geen producten ontwikkelt voor de markt, koos Zeper ervoor om met de techniek van de TU/e het bedrijf Plasmacure te starten. Dat was in 2014. In 2016 nam Zeper de eerste medewerkers aan. Nu telt het bedrijf er 15. De onderneming heeft een vestiging op de High Tech Campus Eindhoven en een op de Nijmeegse Novio Tech Campus. Beide locaties bieden veel technische support en netwerken van andere start-ups, aldus Zeper.

Lees ook het interview met medisch directeur Koen Lim

Achteraf gezien was het een lange weg van onderzoek doen, testen en zorgen voor financiering, zegt Zeper. “In het begin was er amper geld en waren we bezig met wat prototypes. Gaandeweg bouwden we bewijs op waarmee ik ook weer andere financiers geïnteresseerd kreeg.” Plasmacure ontving onder meer steun van Metropool Regio Eindhoven (MRE) voor de ontwikkeling van het prototype. De Rabobank Innovatie Lening en de proof-of-concept lening van Brightmove hielp de medtech-start-up door de eerste periode heen. Daarna volgde een vervolgfinanciering met risicokapitaal.

Bewijs

Bij de ontwikkeling van een medische toepassing komt veel regelgeving kijken, gaat Zeper verder. “Veiligheid is heel belangrijk. Er wordt niet alleen gevraagd of het werkt, maar vooral of het veilig is.” Die veiligheid aantonen en het klinisch bewijs verzamelen, kostte een aantal jaar, in de zomer van 2020 ontving het de CE-markering voor PLASOMA. Met die erkenning mag het bedrijf met de behandeling de markt op.

De vlag ging toen zeker uit, zegt Zeper. “Al was het moment heel apart. Het was middenin de coronatijd. Wij waren wel klaar voor de markt, maar de markt niet klaar voor ons. De patiënten waren er wel. Het leed nam alleen maar toe. Maar je kreeg geen gehoor bij de ziekenhuizen met een niet-corona-gerelateerde behandeling.”

Het team van Plasmacure vond uiteindelijk een ingang bij verschillende ziekenhuizen en wondzorgcentra in Nederland, zoals het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven. Behandelaars van wonden kunnen vijf patiënten met de PLASOMA behandelen om te ervaren hoe het werkt. “Het is nieuw, dus mensen moeten soms over een drempel om het te gebruiken. Daarom mogen ze eerst ontdekken of ze ermee verder willen. Het enige dat we vragen, is dat ze die ervaring met ons delen.”

Een behandelaar heeft gauw genoeg door of het werkt, aldus Zeper. “Binnen een paar weken zie je of het aanslaat of niet. Slaat het aan, dan maak je de behandeling af. Als je na vier weken ziet dat het niets doet, dan stop je.”

Uitbreiding

“We zien dat het bij zestig procent van de chronische wonden werkt.” Op dit moment zijn de resultaten van ruim dertig afgeronde behandelingen uit klinische en case studies binnen. Plasmacure breidt ook het aantal behandelingen uit. Eerst in Nederland, maar ook in ziekenhuizen in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. “We gebruiken de resultaten van deze behandelingen om preciezer te weten wanneer de therapie werkt. Bij welke wonden wel en bij welke niet bijvoorbeeld.”

Recent ontving Plasmacure een Europese vervolginvestering. “Een deel van dat geld is ook echt bedoeld om Europa in te gaan. We kijken of we grotere markten kunnen gaan bedienen. Daar patiënten behandelen en meer klinisch bewijs ophalen. Uiteindelijk gaat het erom om dat we die markt openbreken en ons product wereldwijd verkopen.”

Doorverwijzen

Zeper merkt dat patiënten in Nederland de weg naar Plasmacure vinden. “Wij kunnen zelf geen patiënten benaderen. Dat loopt altijd via de behandelaars.” Na aandacht in bijvoorbeeld het RTL Nieuws bellen patiënten, maar vooral mantelzorgers naar het bedrijf. “Ze vragen waar ze met hun vader, moeder, oom of tante terecht kunnen, en of ze het product kunnen kopen. Omdat wij niet behandelen, kan ik ze alleen maar doorverwijzen naar een van de behandelaars die PLASOMA gebruiken. We hopen het aantal behandelingen te kunnen uitbreiden en zo voor meer dekking in het land te zorgen.”

Zeper benaderde diabetes podotherapeut Ruys met de vraag of zij PLASOMA wilde gebruiken voor de behandeling van wonden. Inmiddels test Ruys het apparaat. Het is de bedoeling dat een groep van 35 patiënten meedoet aan de test. Daarvan krijgt de helft de traditionele behandeling, de andere helft krijgt naast de traditionele een behandeling met PLASOMA.

Tot nu toe kan de podotherapeut nog niets over het resultaat zeggen. “We hebben nog maar tien mensen in de groep. Daarvan krijgen vijf mensen de behandeling. Dat is nog onvoldoende om een onderbouwde uitspraak over te doen.” 

Als het werkt dan betekent het volgens Ruys dat er minder antibiotica nodig is. “Dat is een groot voordeel. De resistentie van antibiotica neemt steeds meer toe. Dit zou een mooie manier zijn om dat op te lossen.”

Bewegingsvrijheid

Blijkt het na de testen goed te werken, dan is de volgende stap dat het “in een richtlijn geschreven moet worden”, legt Ruys uit. “Nu is gips de gouden standaard bij wonden aan de onderkant van de voet.” Die richtlijnen worden om de vijf jaar herschreven. “Er gaat tijd overheen om er een nieuwe behandeling in te krijgen, maar het zou mooi zijn dat, als het blijkt te werken, PLASOMA in de richtlijn komt te staan.”

Waar Ruys nog voorzichtig is in haar uitspraken over het resultaat, durft Werd van der Horst zich duidelijker uit te spreken. Hij heeft diabetes en mist sinds september twee tenen. Die zijn weggehaald. Van der Horst: “Wat je zag, was een groot gapend gat. Je kon er een vinger in stoppen.” Hij ziet de wond met de week genezen. “Ik durf wel te zeggen dat dat door dat apparaat komt. Ik kan het iedereen met zo’n diabetes wond aanraden.” 

Van binnenuit

De wond moet van binnenuit groeien, legt Van der Horst uit. “Hechten doen ze niet. Sinds Ingrid me wekelijks met dat apparaat behandelt, zie je de wond elke keer kleiner worden.” Elke keer maakt Ingrid Ruys een speciale foto van de wond. Met een kleurcode is te zien of het weefsel aan het genezen, dood of geïnfecteerd is. Rood betekent dat de wond schoon is. “In het begin was het een kwart rood en driekwart zwart, dat betekent dat driekwart van het wondoppervlak dood weefsel was. Nu is het bijna helemaal rood. Die wond gaat ontzettend snel dicht.”

Liep Van der Horst een maand geleden nog met een stok, nu kan hij weer makkelijk de trap op, doet hij de boodschappen en rijdt hij auto. “Als mijn vrouw me ziet lopen, verbaast ze zich erover hoe soepel dat het gaat. Het geeft absoluut veel bewegingsvrijheid. Ingrid verwacht dat de grote amputatiewond voor het eind van het jaar het dicht is. Als ik het tempo zie waarin de genezing gaat, dan accelereert het gewoon nu. Het is nog maar tien millimeter en dan is het helemaal dicht.”

Lees hier meer over Plasmacure