Terwijl de Nederlandse voetbalcompetitie haar kookpunt nadert met de titanenstrijd tussen PSV en Ajax, zijn Eindhoven en Amsterdam juist op voetbalgebied dichter bij elkaar dan ooit. Het is namelijk mede aan een Eindhovense ‘databioloog’ te danken dat de grasmat in de Johan Cruijff ArenA er zo goed bijligt. En dat de zoden – afkomstig uit het Midden-Limburgse Heythuysen – nog maar een keer per jaar vervangen hoeven te worden, in plaats van de oorspronkelijke drie keer. Zélfs als er midden in het voetbalseizoen een keer een gigantische show van U2 of het Amsterdam Dance Event voorbijkomt. Want die ArenA, tja, dat is nu eenmaal meer dan een voetbaltempel: het is een ‘venue’ voor een grote diversiteit aan activiteiten. Anders gezegd: Ajax is niet de enige huurder.
Vanuit zijn bureau op de High Tech Campus kan Joep van Cranenbroek elke minuut van de dag via een camera de binnenkant van de ArenA bekijken. Niet dat dat per se nodig is, want op zijn dashboard ziet hij precies wat de invloeden van zon, schaduw, regen, wind en heel veel andere factoren zijn op elk individueel sprietje gras in de ArenA. En op basis daarvan kan hij voorspellen wat daarvan de komende tijd de gevolgen zijn. Vervolgens is beïnvloeding, met kunstmatig licht, regen of andere voeding, direct uitvoerbaar. Het resultaat: beter gras tegen lagere kosten. En nog duurzaam ook: nooit wordt er teveel water, voeding of licht gebruikt.
Boordevol sensoren
Niemand die het ziet en geen speler die erover kan struikelen, maar het veld van de ArenA ligt boordevol sensoren. Op drie verschillende dieptes houden ze de kwaliteit van gras en ondergrond exact bij. Van Cranenbroek heeft ze – gedeeltelijk met hulp van afstudeerders van de HAS in Den Bosch – zorgvuldig gepositioneerd: ze vormen zijn ogen en oren op het veld. Daarnaast houden vier weerstations in het dak en een op het veld het groeiklimaat bij. Op het dak en op het veld leggen weer andere sensoren vast of er voldoende licht op het gras komt. Bij elke maaibeurt wordt een scan van de grasmat gemaakt om de activiteit van de plant te meten, de hoeveelheid grassprieten per oppervlakte en waar er beschadigde plekken zitten.
Dat Joep van Cranenbroek in de ArenA en bij Holland Innovative op de High Tech Campus terecht kwam is nog wel een bijzonder verhaal. Want afgestudeerd als bioloog aan de HAS Hogeschool lag zijn specialisme vooral in de bestrijdings- en bestuivingsmiddelen voor tuin- en akkerbouw. “Gaandeweg kreeg ik steeds meer interesse in hoe planten communiceren met insecten. Met hun ‘secundaire metabolieten’ zorgen planten ervoor dat ze lekker of vies ruiken, waardoor ze de juiste insecten aantrekken of afstoten. Wij mensen maken daar cosmetica van en levensmiddelen, maar we doen dat meestal door de plant te vernietigen. Om dat om te draaien ben ik destijds voor Flora Fluids aan de slag gegaan. Met ons proof of principle konden we taxol uit de taxus halen zonder de plant te beschadigen. Dat was echt een grote prestatie. Maar zoals je met meer startups wel ziet, lukte het ons niet om het concept op te schalen.”
Objectieve data uit de natuur
Toen – of misschien zelfs omdat – Flora Fluids een doodlopende weg bleek, kwam Van Cranenbroek bij Holland Innovative terecht, een bedrijf op de High Tech Campus dat zich met trainingen, coaching en specifieke projecten richt op verbetering van reliability en kwaliteit in bedrijfsprocessen. “Holland Innovative had geïnvesteerd in Flora Fluids, dus daar lag al contact. Maar inhoudelijk was het nogal bizar, ik ben hier echt een vreemde eend in de bijt. Ze noemen mij hier de databioloog, dat zegt al genoeg. Waar ik heel goed in ben is het opzetten van meetsystemen: met hulp van techniek objectieve data uit de natuur te halen, maar bijvoorbeeld ook objectief meten wat spelers van een voetbalveld vinden. De methodiek die ik vanuit Holland Innovative meekrijg kan ik heel goed toepassen om gestructureerd variabelen van plant en dier te vangen en te interpreteren.” Nee, Holland Innovative was niet op zoek naar een bioloog, net zo min als Van Cranenbroek ooit aan een baan bij dat bedrijf had gedacht, als Flora Fluids er niet was geweest. En toch ‘klikte’ het.
“Je kunt wel een heleboel data verzamelen, dat is natuurlijk leuk en aardig, maar het heeft pas echt nut als je er een waarde aan kunt koppelen”
Intussen klopte ook de HAS weer aan zijn deur: of hij, vanuit de inmiddels opgebouwde expertise, zin had in een adviesklus voor de ArenA. “Toen heb ik namens de HAS daar de eerste meetsystemen op poten gezet. Maar nadat de opdracht van de HAS was afgelopen, ben ik er gewoon blijven hangen. Ik adviseer nu onder meer over belichting en sensoren, maar blijf daarnaast ook de hele monitoring zelf doen. Met de methodische aanpak die ik hier bij Holland Innovative heb opgedaan en mijn kennis op het gebied van biologie aan de ene kant en meetinstallaties aan de andere, kan ik ze echt verder helpen.”
Het eind is nog niet in zicht. De Johan Cruijff ArenA en de KNVB onderzoeken of het hightechsysteem dat de grasmat van de ArenA monitort, geschikt is om als basis te dienen voor andere clubs in het Nederlandse betaald voetbal. De KNVB gaat het systeem al inzetten op de trainingsvelden van het Nederlands elftal in Zeist.
Mens en natuur
De voetbalbond wil, in samenwerking met Wageningen University & Research, nu bekijken of het monitoringssysteem ook andere clubs in het betaald voetbal kan helpen hun grasmat te optimaliseren. Het onderzoek dat daarvoor nu plaatsvindt wordt mede gefinancierd door een subsidie uit het programma Sportinnovator, dat is opgezet door het ministerie van VWS. Sportinnovator heeft als doel om het rendement van kennis en innovatie in de sport te vergroten.
Intussen deelt Van Cranenbroek zijn kennis ook elders, zoals bij De Enk Groen en Golf. Ook daar komt het, net als in de ArenA, aan op een juiste balans tussen mens en natuur. Daarnaast zet Holland Innovative hem in op andere logische projecten op het snijvlak van tech en agro. “Je moet heel goed doorhebben hoe de natuur in elkaar steekt, om een meting op de juiste manier te kunnen uitvoeren. Daar zit mijn meerwaarde voor de agrarische sector. Het gaat om zingeving aan data: je kunt wel een heleboel data verzamelen, dat is natuurlijk leuk en aardig, maar het heeft pas echt nut als je er een waarde aan kunt koppelen: wat betekent bepaalde data voor de fairway van je golfbaan of de aardappelopbrengst van je akker? Dat is pure datascience.”
Bekijk hieronder de timelapse: in 67 uur van megaconcert van U2 naar de eerste Europa League wedstrijd van Ajax. Daaronder een video van het Jeugdjournaal: hoe onderhoud je voetbalgras?
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
