Eén ding is zeker. Vanaf de dag dat we geboren worden begint het biologische verouderingsproces. Elke dag een beetje. Hoe ouder we worden, hoe meer pathologische veranderingen er optreden. Deze variëren van hartfalen tot verlies van zenuwcellen en verminderde metabolische activiteit. En dit proces is onomkeerbaar. Maar nu blijkt er een lichaamseigen stof te zijn die dat proces kan tegengaan: spermidine
Een van de redenen voor deze leeftijdgerelateerde veranderingen is dat bepaalde cellulaire reinigingsprocessen niet meer zo goed functioneren als in jongere jaren. Deze zogenaamde autofagie is een soort recyclingsysteem, dat overbodige of beschadigde onderdelen van de cel afbreekt en recyclet. Dit houdt de cellen fit en beschermt ze tegen vele ziekten. Helaas komt autofagie echter met de jaren tot stilstand.
Een onderzoeksgroep bestaande uit neurofysiologen, nucleair geneeskundigen en moleculair biologen onder leiding van professor Dr. Evgeni Ponimaskin van het Institut für Neurophysiologie der Medizinischen Hochschule Hannover (MHH) heeft ontdekt dat de lichaamseigen stof spermidine een anti-verouderingseffect heeft.
Muizen met minder haaruitval
Spermidine zit in elke cel van het lichaam. De concentratie ervan neemt echter af in de loop der jaren. “In onze studie hebben we onderzocht welke invloed langdurige toediening van spermidine heeft op organen die vaak door veroudering worden aangetast en via welk pad dit gebeurt,” legt professor Ponimaskin uit. De wetenschappers dienden gedurende zes maanden spermidine toe aan bejaarde muizen via hun drinkwater. Het resultaat was dat deze muizen significante anti-verouderingseffecten vertoonden in vergelijking met niet-behandelde dieren.
“Spermidine-suppletie zorgde ervoor dat de dieren minder nier- en leverschade opliepen en een betere prestatiebevorderende glucosetoevoer naar de hersenen kregen,” legt de studieleider uit. Leeftijdsgebonden haaruitval was ook significant lager dan in de controlegroep. Dankzij de aanvoer van spermidine waren er nauwelijks kale plekken op de rug, die typisch zijn voor oudere muizen.
Bescherming van chromosoom-uiteinden
De onderzoekers waren vooral onder de indruk van het cardio-beschermende effect van spermidine. Zij ontdekten dat het cardio-beschermende effect van spermidine verband hield met een verminderde verkorting van de telomeren in het hartweefsel. Telomeren beschermen de uiteinden van chromosomen in onze lichaamscellen tegen afbraak. Chromosomen zijn de dragers van onze genetische informatie. Telkens als cellen zich delen, worden hun uiteinden een beetje korter. Wanneer cellen stoppen met delen, zoals de hartspiercellen hier, worden de telomeren verder verkort. Op een gegeven moment worden ze zo kort dat de zogenaamde geprogrammeerde celdood intreedt.
“De telomeren in muizen met spermidine waren ongeveer even lang als die in jonge dieren,” zegt professor Ponimaskin. Deze bevindingen zouden ook op lange termijn gevolgen kunnen hebben voor de bescherming tegen leeftijdsgebonden ziekten bij de mens. De verouderingsprocessen in de cellen van muizen zijn vergelijkbaar met die in onze lichaamscellen, zodat suppletie met spermidine ook ons zou kunnen beschermen tegen veel ouderdomsziekten.
Wat is spermidine?
Spermidine is een endogene, natuurlijke stof die voor het eerst werd ontdekt in het zaadvocht van de man. Vandaar de naam spermidine. Het is nu echter bekend dat het in alle lichaamscellen voorkomt en dat bepaalde darmbacteriën deze stof ook kunnen produceren. Het grootste deel moet echter via de voeding worden opgenomen, bijvoorbeeld door het eten van tarwekiemen, kaas, sojaproducten en peulvruchten. De stof activeert autofagie in onze cellen, waarbij binnendringende ziekteverwekkers, defecte eiwitten of niet langer functionele celbestanddelen worden afgebroken.
De studie werd in samenwerking met de universiteit van Graz gepubliceerd in het tijdschrift GeroScience.
Foto: Professor Dr. Evgeni Ponimaskin (links) en Dr. Alexander Wirth. Op het beeldscherm staat bovenaan een oude muis zonder spermidinevoeding en onderaan een muis van dezelfde leeftijd met spermidinevoeding.Copyright: Karin Kaiser / MHH.
