Snellere processen en beter onderbouwde beslissingen: het Nederlandse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) ondersteunt de Nederlandse overheid bij de transitie naar informatiegestuurd opereren. “Een interessant onderwerp waar we veel impact kunnen maken”, zegt Antoine de Reus, programmaleider van IGO. “Informatiegestuurd werken komt de veiligheid van ons land en dat van onze bondgenoten ten goede.”
Het NLR speelt een belangrijke rol in het doen van onderzoek en het omzetten van kennis in waarde. Dit doet NLR aan de hand van negen strategische programma’s. Voor de serie ‘De luchtvaart van de toekomst’ spreekt Innovation Origins met alle programmaleiders. Voor de zesde aflevering spraken we met Antoine de Reus (programmaleider Informatiegestuurd Opereren) over de rol van data in de veiligheid van ons land.
Wat houdt het kennisprogramma Informatiegestuurd Opereren precies in?
“Informatiegestuurd Opereren is geen concreet product of systeem. Het is een concept, een manier van werken. Hoewel het minder tastbaar lijkt, is het niet minder belangrijk. Integendeel. Dit programma gaat over informatie verzamelen, verwerken en inzetten. De ‘I’ van IGO staat voor het verzamelen en verwerken van relevante informatie uit allerlei bronnen. De ‘G’ staat voor het nemen van beter onderbouwde besluiten. De O vertegenwoordigt het implementeren in de praktijk en een effect bereiken.
We werken veel in opdracht van het ministerie van Defensie. Zij hebben in de Defensievisie 2035 uit 2020 ingezet op informatiegestuurd werken als belangrijk speerpunt. NLR ondersteunt hierbij met de kennisopbouw. Dat doen we niet alleen voor Defensie, maar ook voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Een voorbeeld: aan de hand van camerabeelden van een onbemand vliegtuig kan men zien wat de situatie op de grond is. Bovendien wordt er ook steeds vaker gebruik gemaakt van open source informatie en bronnen zoals sociale media. Alle losse brokjes data zeggen nog niet zo veel. Door het combineren en analyseren van data komen we tot nieuwe en nuttige informatie. Op basis van deze informatie kunnen vervolgens besluiten worden genomen, bijvoorbeeld met betrekking tot mogelijke doelen in een conflict. Door meer informatiegestuurd te werken, krijg je een completer beeld van een situatie om zo besluiten op te baseren.”
Over de programmaleider
Antoine de Reus is human factors expert en programmaleider van het programma Informatiegestuurd Opereren. Hij werkt al meer dan dertig jaar bij NLR en heeft veel ervaring met het leiden van nationale en internationale projecten.
“Informatie en data wordt steeds belangrijker in verschillende vakgebieden binnen NLR. Met dit programma kunnen we verschillende vakgebieden bij elkaar brengen en de overheid ondersteunen bij het implementeren van informatiegestuurd opereren, dat maakt het een interessant werkveld.”
Wat is de visie en de missie vanuit het programma?
“We streven naar een meer robuuste, veerkrachtige en slagvaardige overheid die zich richt op proactieve en door informatie onderbouwde besluitvorming. Een overheid die in staat is om snel en doeltreffend te reageren op complexe veiligheidsuitdagingen. Dit hebben we nodig voor een effectieve inzet van de krijgsmacht en voor een overheid die de veiligheid van onze samenleving doeltreffend bevordert. Dat is onze visie.
De bijbehorende missie is om informatiegestuurd opereren te bevorderen door het ontwikkelen en implementeren van geavanceerde en veilige informatiesystemen, artificial intelligence (AI) en data-analysemethoden. AI kan bijvoorbeeld veel beter verbanden vinden in grote hoeveelheden informatie dan mensen. Zo kan het mensen ondersteunen bij het maken van beslissingen in bepaalde situaties. We streven naar het optimaliseren van de inzet van mensen en middelen, het vergroten van de operationele effectiviteit en het minimaliseren van de risico’s.
Een belangrijk onderdeel hiervan is de anticipatiefunctie, meer gericht op preventie. Door middel van nieuwe technologieën zoals AI kunnen er sneller beslissingen worden genomen in dringende situatie. Maar dat is niet het enige. Data-analyse en AI zorgen ook voor een beter beeld van toekomstige scenario’s in verschillende situaties. Zodoende kunnen we beter anticiperen en eventueel preventief actie ondernemen.
Om informatiegestuurd opereren uiteindelijk succesvol te implementeren in de werkwijze van overheden en bedrijven gaat het vooral om het verbinden van mensen, middelen en manieren. Alleen de techniek is niet genoeg. Je moet ook weten hoe je het op een goede manier kunt gebruiken. Daar zijn onder andere goed opgeleide mensen voor nodig.”
Alleen de techniek is niet genoeg. Je moet ook weten hoe je het op een goede manier kunt gebruiken
Antoine de Reus
Samenwerking tussen mens en machine
“Door IGO komt steeds meer data en daarmee meer informatie beschikbaar. Dat betekent dat we moeten vertrouwen op een deel automatische verwerking van informatie. AI is daarvoor een heel belangrijke technologie. Het is namelijk simpelweg onmogelijk om alles door mensen te laten analyseren. We komen vermoedelijk al snel tot het punt dat je als mens een aantal door AI opgestelde potentiële besluiten voorgelegd krijgt om uiteindelijk de doorslaggevende beslissing op te baseren. Maar ik denk dat het nog wel even duurt voordat we zover zijn dat AI risicovolle besluiten ook zelfstandig mag nemen, zeker in Europa.”
Wat is de impact van nieuwe technologieën op Defensie?
“Defensie kent vijf operationele domeinen: land, lucht, zee, ruimte en cyber. Met de activiteiten – bijvoorbeeld het uitvoeren van een aanval of het verzamelen van informatie – moet een effect bereikt worden in een van de drie dimensies. De eerste dimensie is de fysieke dimensie, zoals het vernietigen van een brug die op een bevoorradingsroute ligt. Daarnaast is er de virtuele dimensie, daarin gaat het meer over cyberaanvallen en informatiestromen verstoren. De laatste en misschien wel belangrijkste dimensie is de cognitieve dimensie, daarmee probeer je de beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming – en uiteindelijk ook de wil – van de tegenstander te beïnvloeden. Dat kun je onder andere doen door het gericht verspreiden van informatie via sociale media.
Het cyberdomein is de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Er wordt veel informatie uitgewisseld, bijvoorbeeld tussen vliegtuigen onderling of tussen vliegtuigen en apparaten op de grond. Alles is met elkaar verbonden en dat maakt het systeem kwetsbaar. Als je een deel van het systeem niet meer kunt vertrouwen, bijvoorbeeld vanwege het risico op een hack, dan verliest het de functionaliteit. Daarom is er extra aandacht voor cyberweerbaarheid en het beschermen van informatiesystemen, vliegtuigen en satellieten tegen cyberaanvallen.
Met IGO – en ook met het programma Future Air & Space Power – willen we bijdragen aan een efficiënte samenwerking van alle domeinen. Informatie is onmisbaar om een operatie te laten slagen. Het is belangrijk om informatie over de buitenwereld, bijvoorbeeld de locatie van de tegenstander, en informatie van binnenuit, bijvoorbeeld de munitievoorraad, op een goede manier aan elkaar te koppelen. Alleen dan kunnen de juiste besluiten genomen worden.”
Hoe ziet de toekomst eruit?
“De komende jaren zal de overheid als geheel meer informatiegestuurd worden. Dat betekent dat er meer over domeinen heen gekeken zal worden. De luchtmacht werkt dan bijvoorbeeld meer samen met het cyberdomein om operaties effectiever te maken. Maar dat gaat in stappen en kost tijd. Neem de oorlog in Oekraïne. Dat heeft impact op Defensie, de overheid en de maatschappij als geheel. Dergelijke ontwikkelingen kunnen ook het perspectief veranderen. Daarom is het belangrijk om onderzoek te blijven doen en nieuwe ontwikkelingen te blijven volgen. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor NLR. Zo werken we stapsgewijs toe naar informatiegestuurde, multidomein operaties.”
