Een geïmplanteerde antenne in je hoofd waarmee je kleuren kan ‘horen’. Of online seismische sensoren in je voeten waarmee je aardbevingen kan voelen. Nee, dit is geen science fiction. Cyborgs en kunstenaars Neil Harbisson en Moon Ribas hebben daadwerkelijk verschillende sensoren en elektronische apparaten in hun lichaam laten implanteren. Harbisson is hiermee zelfs de eerste wettelijk erkende cyborg ter wereld.
Definities
Maar wat is nu eigenlijk een cyborg? De definities blijken uiteen te lopen. Peter Joosten, biohacker, spreker en toekomstdenker, vertelt: “Er is inderdaad geen eenduidige definitie. In de populaire cultuur wordt een cyborg echt gezien als een versmelting mens en machine. Denk aan Robocop of Terminator. Maar er zijn mensen die beweren die we allemaal allang cyborgs zijn door onze afhankelijkheid van smartphones en andere technologieën. Daarop voortbordurend zou je kunnen zeggen dat iemand met een pacemaker of gehoorimplantaat ook een cyborg is.”
Joosten ziet een toekomstbeeld voor zich waarin de mens steeds meer elektronica in het lichaam gaat dragen. “Ja, ik denk dat dit onvermijdelijk is. De techniek wordt steeds kleiner en het is een logische vervolgstap dat het uiteindelijk in ons lichaam gaat.”
Implantaten
Er zijn wereldwijd waarschijnlijk al duizenden mensen die iets in hun lichaam hebben laten implanteren, waaronder Joosten zelf “Als je het over elektronica in het lichaam hebt, ben ik ook een cyborg ja”, lacht hij. “Ik heb een chip in mijn hand waarop een paar gegevens over mijzelf staan. Een soort digitaal visitekaartje. Ook heb ik een sleutelhanger waarmee je contactloos kan betalen laten ombouwen tot chip. Ik hoop dat ik binnenkort bij een piercingstudio terecht kan om hem te laten plaatsen.”
Joosten benadrukt dat het hier nog om relatief onschuldige dingen gaat: “Ik zou bijvoorbeeld niet zo snel iets in mijn hersenen laten implanteren. Dat vind ik nu nog te spannend. Ik heb het idee dat mijn identiteit daarmee misschien wordt aangetast. Het is daarom ook heel belangrijk dat we bij al deze ontwikkelingen rekening houden met ethische kwesties, veiligheid en gezondheid.”
Kunstenaars
De mensen die het wel aandurven om dit soort ingrepen te laten uitvoeren, lijken vooralsnog kunstenaars te zijn zoals Harbisson en Ribas. Joosten: “Het klopt dat het nu voornamelijk door kunstenaars wordt uitgedragen. Ik vind het goed dat ze ons op deze manier uitdagen erover na te denken. Maar het is nog interessanter om te kijken naar wat de grote technologiebedrijven hiermee gaan doen. Die zullen een grotere impact op onze cyborg-toekomst hebben dan de kunstenaars.”
David Ernst, Cultureel Programmamaker bij Studium Generale aan de TU Eindhoven, beaamt dat het nu vooral de kunstenaars zijn die aan het pionieren zijn op cyborg-gebied: “Veel van de operaties die zij laten uitvoeren zijn bijvoorbeeld nog illegaal. De chirurgen blijven anoniem. Maar Harbisson wijst er terecht op dat geslachtsveranderende operaties begin 20e eeuw ook nog illegaal waren.”
Cyborg evenement
Omdat Ernst gefascineerd was door Harbisson en Ribas besloot hij ze uit te nodigen voor een online evenement. Tijdens de DTW zullen beide cyborgs een lezing geven, waarna Ernst hen interviewt. Hierbij zullen onder meer ethische en filosofische kwesties aan bod komen. “Iedereen kan zich gratis aanmelden voor het evenement. We hopen natuurlijk dat de kijkers ook met vragen komen via de chat.” Over zijn eigen fascinatie vertelt hij: “Wat ik zo bijzonder vind, is dat ze de wereld alleen maar beter willen maken. Zo stellen zij dat steden ‘s avonds niet meer verlicht hoeven te worden als iedereen nachtzicht zou hebben. En als we allemaal een temperatuurregelaar in ons lichaam hebben, kunnen de kachels en airco’s ook weg.”
Hij vervolgt: “Hun definitie van cyborg is heel duidelijk. Het implantaat moet niet alleen effect hebben op het lichaam, maar ook op de geest. Al onze kennis wordt verworven via de zintuigen. Cyborgs als Harbisson en Ribas zijn van mening dat we meer kennis opdoen als deze zintuigen sterk verbeterd worden, of als we er meer zintuigen bij krijgen. Daar zit natuurlijk wel wat in.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
