Covid-19 is in alle hevigheid teruggekeerd naar Europa in de eerste week van augustus. Na een betrekkelijk rustige junimaand en een juli die in het teken stond van nieuwe golven, lijken de cijfers van de eerste week van augustus het meest op die van afgelopen voorjaar.
Of je dit nou een tweede golf of een verlengde van de eerste golf noemt, maakt niet uit: de pandemie is terug in Europa. Dit begon in de eerste weken van juli in Spanje en later ook in België, maar grijpt nu bijna overal om zich heen. Vorige week al constateerden we de terugkeer van het virus, nu neemt het tempo ook nog eens extra toe.
Inmiddels heeft deze piek ook onder meer Frankrijk, Nederland, Groot-Brittannië, Denemarken, Oostenrijk en Tsjechië bereikt. De subnationale coronakaart van Europa van deze week laat dan ook weinig aan de verbeelding over.
Coronavrije zomer voorbij
Dat de pandemie zo snel zou terugkeren in Europa, is voor velen een verrassing. Anders dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, waar maandag de vijfmiljoenste positieve diagnose werd geregistreerd, is hier door de restricties van afgelopen voorjaar een pauze geweest. Daar is nu geen sprake meer van.
Opmerkelijk is de Benelux waar België en Luxemburg het het zwaarst voor de kiezen krijgen. Aangrenzende delen in Nederland en Frankrijk groeien mee. De manier waarop het virus zich verspreidt in beide relatief dichtbevolkte kleine landen Nederland en België verschilt enorm. In België is dit veel gelijkmatiger over het hele land terwijl in Nederland juist sprake is van een enorm verschil tussen het westen en oosten. Hoe dit precies komt, is lastig te zeggen. In het voorjaar gebeurde dit ook al op een vergelijkbare manier.
Het oosten van Duitsland, Hongarije, Finland en Slowakije zijn de week het meest ‘ongeschonden’ doorgekomen. Tsjechië is er niet in geslaagd het containmentsucces van afgelopen voorjaar te verlengen. Vooral rond hoofdstad Praag gaat het nu hard. Het virus kreeg in het Centraal-Europese land voet aan de grond na een golf in buurland Polen.
Hoe dit zo gekomen is, wordt nog beter zichtbaar met de onderstaande sliders waarin vorige week (bovenste slider) en vier weken geleden (onderste slider) naast de coronakaart van deze week zijn gelegd.
De Zuid-Hollandse zomerhaard
Zweden, dat in de maanden mei en juni vooral een negatieve hoofdrol speelde op deze kaarten, valt inmiddels nauwelijks meer op. Spanje en Roemenië zijn begin augustus de meest actieve Covid-19-haarden. Dit is in Spanje zelfs dermate fel dat de legenda moest worden aangepast. Aragón in het noordoosten van het land, registreerde zo’n toename dat de maximale waarde op de kaart van 220 naar 470 moest worden bijgesteld.
In zeven dagen tijd werd er in de Spaanse regio, die qua inwonertal is te vergelijken met de provincie Utrecht, bij maar liefst 6.185 personen Covid-19 gediagnosticeerd. Dit komt neer op 468,8 per 100.000 inwoners. Meer dan een verdubbeling van de hoogste toename die ooit is gevisualiseerd op deze kaartenreeks die al sinds begin mei loopt. Van de meer dan 320 landsdelen zijn dit de 25 met de grootste diagnosepiek per hoofd van de bevolking in de eerste week van augustus.
De Vlaamse provincie Antwerpen staat voor het eerst in de top tien van snelste stijgers. Zuid-Holland staat met een zevendaagse toename van 38,6 per 100.000 inwoners op plek 23. Hiermee is de dichtstbevolkte provincie van Nederland twaalf plekken gestegen ten opzichte van vorige week. Zeeland, dat eerder piekte, is deze week iets gezakt. Dit geldt niet voor Noord-Holland dat in de eerste zeven dagen van augustus de 39ste hoogste corona-stijging bijschreef met een groei van 29,6 per 100.000.
Om de cijfers wat in context te zetten: in Duitsland wordt een alarmwaarde van 50 per 100.000 inwoners gehanteerd om plaatselijke lock-downmaatregelen door te voeren. Op deze plekken greep SARS‐CoV‐2 in verhouding het felst om zich heen.
Fryslân boppe?
Zoals ook op de kaarten goed te zien is, is het niet overal een pandemische bosbrand. Toch zijn de ‘groene’ gebieden die helemaal geen nieuwe diagnoses stelden schaars geworden. Alleen het kleine Zwitserse kanton Appenzell en dwergstaat San Marino hielden deze week de ‘nul’. Noord en Oost-Finland deden het met slechts eentje meer, ook niet verkeerd. Dit lijkt daarmee direct het meest coronavrije gebied van het hele continent.
Bij de 25 landsdelen met de minste aanwas per 100.000 inwoners tussen 1 en 7 augustus zit ook een Nederlandse provincie: Friesland staat op de achttiende positie van heel Europa met slechts acht nieuwe gevallen. Hier zijn echter de nieuwe besmettingen van afgelopen weekeinde in Dokkum nog niet bij opgeteld. De kans is dan ook klein dat de Friezen volgende week opnieuw bij de meest coronavrije gebieden van Europa behoren.
Groningen, dat ook lange tijd hoog op deze rangschikking stond, is teruggevallen naar de middenmoot met 6,8 nieuwe diagnoses per 100.000 inwoners. Drenthe (2,8) en Limburg (3,3) komen nog wel terug in de top 100.
20 miljoen besmettingen op aarde
Dat Europa even geen last heeft gehad van het coronavirus, is op mondiaal niveau uitzonderlijk. Alleen Oost-Azië en Oceanië kunnen dit nazeggen. De ‘eerste golf’ grijpt nog steeds om zich heen in Latijns-Amerika, Rusland, India en het Midden-Oosten. In de Verenigde Staten werd maandagnacht de vijfmiljoenste coronabesmetting vastgesteld. Het totale aantal Covid-19 besmettingen zit inmiddels boven de 20 miljoen. Meer dan 733.600 van hen zijn overleden.
Gaat Europa de Verenigde Staten achterna? Dat is lastig te voorspellen. Vermoedelijk niet, omdat de meeste landen hier wel voor een strategie kiezen. Met regionale lock-downs, uitgebreidere mondkapjesplicht of verplichte quarantaines voor binnenkomende reizigers uit risicolanden moet worden voorkomen dat het net zo uit de hand loopt als afgelopen voorjaar.
Hieronder is het aandeel positieve tests ten opzichte van het totaal gevisualiseerd. Landen die boven de 10 procent zitten, hebben volgens de WHO de meeste reden tot zorg.
Indammen of ontvlammen?
De toename van afgelopen weken zal hoogstwaarschijnlijk ook de rest van de maand nog aanhouden. Dit gaat gevolgen hebben voor de zorgcapaciteit en sterfte, maar hoeveel precies blijft gissen. De ziekenhuisopnames zijn in Spanje, Nederland en België alweer aan het oplopen.
In landen waar het meest pro-actief wordt opgetreden tegen de pandemie, liggen deze cijfers doorgaans het laagst. In bijvoorbeeld Griekenland, Hongarije en Slowakije heeft Covid-19 nog maar weinig ellende veroorzaakt. Deze landen gooiden de maatschappij al na een handjevol besmettingen op slot.
In Noorwegen, Zwitserland en Duitsland vertrouwen ze op hun gerenommeerde zorgstelsel en is veel vertrouwen in grondig contactonderzoek en een operationele tracing app. De Noren zijn echter weer ouderwets gaan bellen nadat hun app op het gebied van privacyschendingen alle perken te buiten ging.
Wat in elk geval niet lijkt te helpen is afwachten en te veel vertrouwen op het gezonde verstand van de bevolking. Met zo’n soort insteek gaat het in de Verenigde Staten immers ook al maanden mis. Goed mis.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
