Is de slepende coronamarathon in de laatste eindsprint aanbeland? Het lijkt er steeds meer op. Waar de Britten en Portugezen begin deze maand als eerste versoepelingen doorvoerden, wordt nu in nagenoeg alle landen het slot eraf gegooid. Zo kunnen de Italianen het terras weer op, mogen gevaccineerde Denen bijna overal weer naar binnen en is de verguisde avondklok voor Nederland naar de geschiedenisboekjes verwezen.
Maar hoe staan ‘we’ ervoor en wanneer zijn we van het gedoe af? Dat antwoord probeert deze wekelijkse rubriek te geven aan de hand van data op drie vlakken: besmettingen, (wijzigingen in) coronaregels en vaccinaties. Met kaarten, interactieve visualisaties en motion graphics probeen we deze tamelijk complexe pandemische materie ook voor de leek begrijpelijk te maken.
Vorige week stond het gokken op de goede afloop centraal, deze week blikken we vooruit richting een zeer spannende nieuwe maand. Om het ‘zuur’ direct achter de kiezen te hebben, beginnen we deze week met besmettingen. Op de onderstaande schuifkaart is het aantal besmettingen van de laatste week van april naast de kaart van eind maart gelegd.
Dovende vlam of smeulende veenbrand
De grootste coronahaarden buiten Zweden waren in de voorbije zeven dagen de regio’s rond Parijs, Cyprus, Kroatië en het zuiden van Nederland. Voor de minste virale dreiging moest je deze week op de Faeröer Eilanden zijn waar slechts één pechvogel positieve testte na het afnemen van een neusswab.
Vooral in Centraal-Europa halen ze opgelucht adem nadat de lockdowns hun vruchten hebben afgeworpen. Derde golf op z’n retour? Op sommige plekken zeker, maar lang niet overal. Dit wordt nog duidelijker met de interactieve heatmap hieronder. Voorzichtige conclusie?
Klaarblijkelijk leiden lockdowns in Tsjechië en Polen veel sneller tot een daling dan in West-Europa waar met vergelijkbaar beleid veel minder denderende resultaten werden geboekt. Nederland kreeg het zelfs voor elkaar om te stijgen, ondanks een avondklok, sluitingen van een breed scala aan openbare gebouwen en een hele waslijst aan nadrukkelijke adviezen waar blijkbaar (veel) te weinig mee gedaan wordt.
Lockdown index-score
Wat doen overheden precies om corona onder controle te krijgen? Dat is overal anders. Zweden vindt een torenhoge corona-tsunami niet zo’n groot probleem, terwijl Duitsland juist een nieuwe set zeer zware maatregelen doorvoerde. Ieder land hanteert zo zijn eigen lockdownbeleid. Op de site van Re-open EU is te zien hoe de regels onderling sterk verschillen. Mocht je tijd over hebben en vaker terugkomen dan zul je merken dat de regels vrij vaak veranderen. Zeker in deze fase.
Maar omdat deze site nogal onoverzichtelijk is en datajournalisten van concrete cijfers houden, is 14 dagen geleden voor deze rubriek de zogenaamde lockdown-index-score ontwikkeld. Aan de hand van 22 sluitingen, restricties en maatregelen wordt een ‘strengheidsscore’ van tussen de 0 en 100 berekend. Voor een uitleg hoe deze score exact berekend wordt en welke maatregelen meewegen, biedt de Corona in Europa-episode van twee weken gelden meer duidelijkheid.
Waar mag het meest en waar mag het minst? Finland behoudt zijn hoge vrijheidsscore, maar dat veel regeringen aan het versoepelen zijn geslagen blijkt wel wanneer je de scores van 14 en 28 april onder elkaar op de kaart ziet.
Nederland = Zweden?
De dalende diagnosecijfers lijken voor Italië, Noorwegen en Ierland de aanleiding om meer toe te staan. Omdat Angela Merkel deze trend niet terugzag in eigen land, zijn alleen daar regels aangescherpt. Met een score van 96 punten, is Duitsland nu het strengst. In Tsjechië en België zijn in veertien dagen tijd relatief de meeste sloten eraf gegooid.
Nederland wilde dit versoepelingenfeest overduidelijk niet missen. Tegen het advies van de experts in, is sinds deze week een hele reeks regels geschrapt. Met 32 punten is het beleid hier nu vergelijkbaar met dat van Zweden, dat zich eveneens weinig aantrekt van donkere kleuren op de coronakaarten. De versoepelingen werden bovendien in een sneller tempo doorgedrukt dan in Portugal, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. Een zeer gewaagde of onbesuisde gok terwijl de IC’s bijna vol liggen terwijl het effect van de vaccins nog even op zich laat wachten. Maar hoe lang duurt dit nog?
Na vier volle maanden prikken, zijn de problemen met de bevoorrading van vaccins grotendeels opgelost waardoor ruimte lijkt vrijgekomen om de bevolking vol gas in te enten. Dat het tempo in maart en april flink is opgevoerd, wordt in een oogopslag duidelijk met een blik op de race-animatie die per week het aantal prikken per 100 inwoners bijhoudt.
Het ‘prikknikpunt’
Dat Israël en het Verenigd Koninkrijk hun vaccinatiestrategie goed op orde hebben, weten we onderhand. Toch zijn dit niet langer de enige plekken waar de dreiging van corona als sneeuw voor de zon verdwijnt. Sterker nog: de eerste twee lidstaten van de EU lijken de buit al binnen te hebben.
Europees prikkampioen Malta meldde woensdag slechts 15 nieuwe besmettingen. Niet gek voor het kleine eiland dat inmiddels zelfs de Britten is gepasseerd met gezette prikken per 100 bovenarmen. Maar nu gaat dit bij een half miljoen inwoners toch ook wel iets gemakkelijker dan elders. In Hongarije wordt al sinds enkele maanden met behulp van Chinese en Russische vaccins een moordend tempo volgehouden.
Haastige spoed is zelden goed? De cijfers claimen precies het tegendeel. Op 31 maart meldde Hongarije 15.988 nieuwe infecties terwijl dit aantal gisteren op een summiere 1.253 uitkwam, meer dan tienmaal zo weinig. Zo’n gestage daling kan zelfs een nationale ophokplicht niet afdwingen. De enige logische verklaring: vaccins werken en niet te zuinig ook.
In mei is het voorbij?
Naar verwachting wordt het verlossende effect van tientallen miljoenen serums in de loop van komende maand ook voor het peloton werkelijkheid. Na meer dan een jaar ellebooggroeten, anderhalve meter afstand en saai doen, begint de ‘stip aan de horizon’ steeds meer de vorm van een farmaceutenflacon aan te nemen.
Waar de coronacijfers uit Italië mij in februari 2020 overtuigden van naderend onheil, schetsten de Europese data van 15 maanden later een zeer rooskleurig toekomstbeeld dat bovendien binnen handbereik ligt. Onder voorbehoud dat dubbele mutanten uit India de spelregels niet nogmaals omgooien of voorbarige feestjes de boel niet volledig onnodig lieten escaleren in het zicht van de haven.
Nog heel even geduld. We zijn er bijna. Geen domme dingen doen.
