Opnieuw een week waarin het besmettingsrecords regent in veel landen. De Omikrongolf trekt in volle vaart over het continent heen, maar zonder het spoor van vernieling dat je erbij verwacht. Hoewel in de voorbije dagen opnieuw meer dan 10 miljoen Europeanen te horen kregen dat de uitslag van hun coronatest positief was, heerste er geen topdrukte op de intensive cares en in de mortuaria. Sterker nog: de maatregelen worden versoepeld en door sommige landen zelfs helemaal in de ban gedaan.
Een rondje langs de velden: het Verenigd Koninkrijk nam in januari al afscheid van de coronaregels. Ook voor Ierland, dat deze golf als een van de eerste voor de kiezen kreeg, is het genoeg geweest. In de afgelopen werkweek liet Scandinavië van zich horen: Denemarken, Noorwegen, Finland én uiteindelijk ook Zweden gaan van het slot af en dat allemaal zo snel mogelijk.
De grote versoepelingenbonanza slaat ook Spanje niet over, waar regio’s als Catalonië, Baskenland en de Canarische Eilanden hun eigen weg gingen en waar het pre-pandemische tijdperk lijkt terug te keren. Ook in landen als Italië en Zwitserland is het nog maar de vraag of de pandemische noodregels deze februarimaand overleven. Al deze landen hebben iets gemeen: ze hadden relatief vroeg de Omikrongolf te pakken. Op de weekkaart van Europa, is te zien hoe de golf zich verplaatst van zuidwest naar noordoost.
Stijgende cijfers
De voorbije week waren Slovenië en opnieuw Denemarken uitschieters in de incidentiecijfers. Nederland, Tsjechië en Oostenrijk – die in november al een doffe dreun van Delta moesten incasseren, lijken voor nu de nieuwe hotspots te worden. Ook in de Baltische Staten verspreidt het virus zich snel, net als in Duitsland, Polen en Rusland waar recordstijgingen te zien zijn. Utrecht noteerde zelfs de allerhoogste weektoename van alle landsdelen in West-Europa.
In slechts een week tijd liep het aantal bijna twee procentpunt hier toe tot maar liefst 4,3 procent van de totale bevolking die gediagnosticeerd is met corona. Dit betekent dat 1 op de 23 Utrechters in de voorbije week positief testte; ongekend en bizar hoog. In de top 25 zijn eveneens Overijssel op plek 19 en Zuid-Holland op de 21ste positie te spotten.
Maar hoe erg is dat? De landen die Omikron reeds voor de kiezen kregen, lijken weinig onder de indruk. En ook zonder restricties dalen de besmettingen na een week of twee vanzelf weer. Op deze manier begint corona steeds meer kenmerken van een endemisch virus, zoals griep. Hadden de wappies al die tijd gelijk? Nee natuurlijk niet. De vaccins en deze variant hebben de pandemische spelregels binnen anderhalve maand volledig veranderd.
Hoewel het absolute aantal ziekenhuisopnames best aan de hoge kant is, is de patiëntenstroom op dit moment nergens te veel. Iets dat afgelopen najaar nog heel anders was. Zelfs de nóg weer besmettelijkere B.A2-variantmutant die zich onder andere in Denemarken verspreidt, staat op dit moment geen enkele versoepeling in de weg. Het begin van het einde? Die stip stond niet eerder zo groot aan de horizon.
Dalende cijfers
Omdat de Omikronvariant zo besmettelijk is en maatregelen hem nauwelijks kunnen stoppen, lijkt de verspreiding van dit virus wel een beetje op het begin van de coronacrisis. Als een soort dominospel zag je de besmettingscijfers in landen na elkaar oplopen. Ieder land kan zijn borst natmaken voor een Omikrongolf. Maar is dat eigenlijk wel nodig? Steeds meer regeringen vinden van niet.
Vorig jaar rond deze tijd zou het ondenkbaar zijn geweest dat in tijden van recordhoge besmettingspieken maatregelen werden afgeschaald. Toch vormt Covid in 2022 niet langer de dreiging die het twee jaar geleden was. Ja, het kan nog steeds een nare en dodelijke ziekte zijn, maar door de vele vaccinaties, betere behandelingen en een mildere variant, begint Omikron steeds meer trekken te vertonen van ‘een griepje’. Staat de endemische fase van corona voor de deur? Voor Europa is dat steeds aannemelijker.
Het continent is begin februari verdeeld in tweeën: een groep landen in zuidwestelijk en Noord-Europa waar de Omikrongolf reeds voorbij is en een club in Centraal- en Oost-Europa waar de grote golf nog moet komen. En Nederland? Direct aan de frontlinie. Zo ziet deze tweedeling eruit op de coronakaart waarin de cijfers van deze week naast die van vorige week gelegd worden.
Einde van de piek?
Na Groot-Brittannië, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje, lijken ook Portugal, Frankrijk en België het ergste achter de rug te hebben. Ondertussen speelt ook bij het Scandinavische kwartet het virale vuur steeds meer de tweede viool. Hoe ze deze golf onder controle krijgen? Zonder noemenswaardige maatregelen of sociaal Darwinistische experimenten.
Op de Lage Landen-coronakaart is de eerder genoemde frontlinie goed te zien, met stijgende cijfers voor Nederland en Duitsland terwijl de Belgen en de Fransen iets op ons voorliepen. Op de kaart eronder is een vergelijking te zien met de cijfers van 14 dagen geleden.
De piek?
In de afgelopen weken kende België eigenlijk telkens een hoger besmettingsniveau dan Nederland. Tot deze week dan. Hoewel de vorige kaart in deze rubriek slechts vier dagen ouder is, zijn de kleuren van de Lage Landen zowat volledig verwisseld. En ook in België heeft deze piek niet voor hele grote narigheden gezorgd.
Wanneer deze golf zich terugtrekt uit Nederland is lastig met de karige testcapaciteit en systeemstoringen. Toch is in het westen van het land – ook de regio waar Omikron als eerste om zich heen greep – wel een dalende groei te zien. Dit is mogelijk het prille begin van een daling. In weinig landen heeft deze golf langer dan drie weken geduurd.
Betekent dit dat Nederland hun zuiderburen weldra volgt? Ja, op termijn wel. Maar vanwege de gebrekkige testcapaciteit is het een beetje lastig te achterhalen wanneer precies: met een positiviteitspercentage van meer dan 50% zitten ‘we’ overigens wel bij de Europese toppers.
En nu?
Wat na Omikron komt? Dat is onbekend. Het zit er dik in dat we een periode van weinig maatregelen en weinig virusleed tegemoet gaan. Is de endemische fase van de coronacrisis aangebroken? Lastig te zeggen. Zoiets is niet echt een vast punt in de tijd en kan doorgaans alleen maar achteraf vastgesteld worden.
Deze dominante Covid-variant lijkt vooralsnog in rijke landen met een hoge vaccinatiegraad geen exponentiële vloedgolven aan doodzieke patiënten te veroorzaken met tientallen pagina’s aan overlijdensadvertenties in de dagbladen en een acute noodzaak om allerlei draconische maatregelen door te voeren om erger te voorkomen. Daarnaast ligt het in de lijn der verwachtingen dat deze weekrubriek (zeer) binnenkort aan zijn laatste episode toe is omdat er geen pandemie meer is om in kaart te brengen. In Europa dan.
Mooi.