Morgen Beter: Corona als disruptor en motor voor innovatie

By Bert Overlack

We leven in gekke tijden. Wat enkele weken geleden nog als vanzelfsprekend werd beschouwd, geldt vandaag de dag niet meer. Covid-19 of corona heeft veel gewoontes veranderd die we als vanzelfsprekend beschouwden. Binnen enkele dagen werden onze verwachtingen voor het jaar 2020 op zijn kop gezet. Plotseling is alles anders. We proberen daarom te begrijpen wat er gebeurt en in te schatten of het een bedreiging is of een kans. Niet langer zijn het disruptieve start-ups die markten en bedrijfsmodellen verstoren. In deze crisis ontpopt de natuur zich als de grote disruptor. Maatregelen die nog maar een paar maanden geleden onvoorstelbaar waren, worden consequent uitgevoerd. Burgerrechten zijn opgeschort, bedrijven en ondernemingen zijn gesloten en de wereldwijde toeleveringsketens bevroren. We kunnen niet meer naar ons werk rijden, winkelen of sporten.

Voorspellingenmachine

Wat we de afgelopen weken wereldwijd hebben meegemaakt, wijkt dus enorm af van onze verwachtingen voor het jaar 2020. Ons brein is echter een ‘voorspellingmachine’. Het stelt voortdurend verwachtingen, controleert deze aan de hand van signalen van onze zintuigen en vergelijkt ze met de waargenomen werkelijkheid. Als er significante afwijkingen zijn en er geen eerdere ervaring is, reageert ons brein door onze aandacht op de afwijking te richten. Is wat er gebeurt een bedreiging of een kans? Herkennen we patronen, gewoontes en routines die ons helpen om deze nieuwe situatie te begrijpen?

We hebben de toekomst nooit kunnen voorspellen. Aangezien het menselijk gedrag en denken meestal niet zo snel veranderen, zouden we kunnen vertrouwen op de stabiliteit van deze gedrags- en denkpatronen op de korte en middellange termijn. Op de lange termijn zijn deze voorspellingen echter nooit betrouwbaar geweest.

Voorspelbaarheid op korte termijn

Wat we nu ervaren is dat onze behoefte aan voorspelbaarheid op korte termijn en de daaruit voortvloeiende behoefte aan veiligheid en stabiliteit niet meer functioneren zoals voor corona. Veel van onze ervaringen, afdrukken en routines helpen ons niet meer. Slechts enkelen hebben ooit zo’n crisis meegemaakt.

We zijn daarom gedwongen om voor de lange termijn te leven, terwijl we niet eens weten welke politieke beslissingen de komende dagen zullen worden genomen. Evenmin of de maatregelen zullen worden versoepeld. Wanneer het bedrijfsleven en de bedrijven weer normaal mogen opereren. Hoe de lockdown de economische ontwikkeling zal beïnvloeden en hoe het virus onze gezondheid en dus ons hele leven zal beïnvloeden. We moeten leren leven in het hier en nu.

Typische reacties op zo’n situatie zijn angst, schuld en twijfel. Aangezien de toekomst vooralsnog geen stabiliteit toelaat, reageren we natuurlijk met onzekerheid en voorzichtigheid. Onze ervaringen en gewoontes helpen ons vaak niet om een crisis van een dergelijke omvang het hoofd te bieden. Daarom twijfelen veel mensen over de beslissingen die ze nu moeten nemen. En sommigen gaan op zoek naar een zondebok om de schuld van deze crisis op zich te nemen. Ze vragen zich daarbij niet af welke antwoorden ze zelf op deze crisis moeten geven. Anderen wensen dat we zo snel mogelijk terugkeren naar de tijd en omstandigheden van voor corona. Hoe langer deze crisis duurt, hoe minder waarschijnlijk dat is.

Nieuwe problemen, nieuwe innovaties

Aan de andere kant: hoe langer de crisis duurt, hoe meer wij mensen creativiteit en dus innovatie zullen ontwikkelen om het hoofd te bieden aan de nieuwe problemen. Op sommige gebieden kunnen we dit nu al waarnemen.

Innovatie is altijd de reactie geweest op bestaande problemen. Nieuwe problemen zullen dus nieuwe innovaties opleveren. En die zullen op hun beurt in de loop van de tijd nieuwe problemen worden. De vernieuwingen van gisteren vereisen de vernieuwingen van vandaag, die de vernieuwingen van morgen vereisen.

De maatregelen op politiek, financieel, economisch, persoonlijk en medisch gebied, laten ons zien dat er veel meer mogelijk is dan we tot nu toe dachten. Dat we het sociale vertrouwen hebben om dat te doen.

Als we leren begrijpen dat de dingen niet zo hoeven te zijn, zoals ze altijd zijn geweest, kunnen we beginnen met het heroverwegen van hoe we willen dat de wereld om ons heen is. Dat is precies wat we meemaken.

In die zin is corona een unieke kans om gewoontes en ervaringen te overwinnen en een andere, nieuwe wereld toe te voegen. We zullen bij corona niet falen als we er niet in slagen om terug te keren naar het beginpunt. We falen als we er niet in slagen om deze crisis en dit keerpunt te gebruiken als een kans voor wereldschokkende technologische, sociale en persoonlijke transformaties.

Blijf gezond.

Over deze column:

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Buster Franken, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Hans Helsloot, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.