De Brainportregio is een belangrijke groeimotor van de Nederlandse economie. Het is dan ook, zowel voor de regio zelf als voor het land, van groot belang om die positie verder te verstevigen. Dat daarmee niet alleen het verdienvermogen toeneemt maar ook talrijke maatschappelijke opgaven kunnen worden aangepakt, maakt dat doel alleen maar relevanter.
In een serie van 12 artikelen kijkt Innovation Origins naar de meest in het oog springende vraagstukken binnen dit streven. Leidraad daarbij is het onderzoek ‘Brainport aan de top‘ dat Rabobank in samenwerking met Strategy Unit publiceerde. Vandaag het eerste artikel in deze reeks, waarin we met Otto Raspe, Hoofd RaboResearch Regio’s & Thema’s en mede-auteur van het rapport, naar de grootste uitdagingen kijken. “Onze economie drijft op kennis en innovatie. Brainport is hierin de hotspot van Nederland. We moeten er dus samen voor zorgen dat dat zo kan blijven.”
Opgaven en vraagstukken
De unieke samenwerkingen in de Brainport-regio in tijden van economische groei of juist in tijden van economische krimp, waren belangrijk om elke keer weer de regio opnieuw te kunnen uitvinden. “En ook nu is dat belangrijk”, zegt Raspe. “Anno 2020 zit de regio midden in de coronacrisis, maar heeft het de financieel-economische crisis van 2009 nog vers in het geheugen. Om die reden stelden we ons de vraag: ‘Hoe blijft Brainport ook over tien jaar de slimste regio van de wereld?’” Met interviews, gesprekstafels en een uitgebreide eigen analyse is geprobeerd die vraag te beantwoorden. Ja, Brainport staat nog steeds aan de top, luidt de vaststelling op basis daarvan; maar om daar de komende tien jaar te blijven, staat de regio volgens de Rabobank-onderzoekers voor een aantal opgaven rond drie grote vraagstukken:
- Hoe werken we aan een robuust ecosysteem, dat minder kwetsbaar is voor internationale dynamiek?
- Hoe blijven we innovatief voorop lopen?
- En hoe blijven we een aantrekkelijke regio om in te wonen en te werken?
Otto Raspe ziet in de miljoenennota voldoende aanknopingspunten om door te pakken op deze vraagstukken. “Brainport heeft recent een meerjaren-agenda gepubliceerd. In de miljoenennota zitten voldoende aanknopingspunten om door te pakken op deze vraagstukken, Het verkrijgen van funding voor deze vraagstukken is wel een uitdaging en het Wopke-Wiebes fonds is daarom ook veelbelovend. Maar het komt aan op de invulling.”
Sleuteltechnologieën
Het is van groot belang om diep te investeren in een aantal sleuteltechnologieën, zegt Raspe. Fotonica, AI, dat zijn de speerpunten. “Dáár moeten we massa creëren.” De overheid kan daarbij helpen, maar moet de route niet exact voorschrijven. “Ook ondernemersdynamiek hoort daarbij. De regio Brainport snapt dat als geen ander en kan dus echt een rol spelen bij het bepalen van de agenda.”
Brainport moet hier de handschoen oppakken, zegt Raspe. “Innovatie, R&D, onderwijs: dit is waar jullie traditioneel de motor voor zijn. Ga met z’n allen dus al die goede projecten stroomlijnen richting dit nieuwe fonds. Focus en keuzes zijn hierbij cruciaal. Het is belangrijk om te onderzoeken waar de private innovatie wordt gedaan om hier vervolgens publieke gelden aan toe te voegen voor de noodzakelijke versnelling. Zoals bij Fotonica en AI: hiervoor is ondersteuning van het Rijk nodig, want de markt kan dit nooit alleen dragen.” Hoe optimistisch hij ook is over het Wopke & Wiebesfonds, op het gebied van ‘missiegedreven innoveren’ mist Raspe wel nog nog een duidelijke visie van het kabinet. “Denk bijvoorbeeld aan gezondheid of de energietransitie. Er lijkt wel ruimte voor te zijn, maar het is nog onduidelijk hoe en wat. Ook hier zou Zuidoost Brabant met een eigen agenda moeten komen.”
De tien opgaven voor Brainport die volgens het onderzoek voortkomen uit de grote vraagstukken van deze tijd zijn:
- Original Equipment Manufacturers (OEM’ers) en de kwetsbaarheid van de keten
- Toegang tot en verdeling van kapitaal
- De nieuwe OEM’ers
- Internationalisering
- Scherpere keuzes maken
- Manier van innoveren innoveren
- Mission Oriented
- Talent aantrekken en behouden
- Toegankelijkheid voor studenten
- Woon- en leefklimaat en de kwaliteit van de stad
Samen bepalen deze opgaven of Brainport er werkelijk in zal slagen om over tien jaar nog steeds “aan de top” te staan. De komende weken gaan we dieper in op elk van deze tien opgaven.
Brede welvaart
Het is niet de eerste keer dat Rabobank het onderzoek richt op Brainport. Het belang van de regio voor het nationale verdienvermogen zorgt ervoor dat de bank de eigen onderzoeksafdeling vaker op deze regio loslaat. Een klein jaar geleden nog was er een helder advies richting Brainport om de brede welvaart wat hoger op de agenda te zetten. Ook in het nieuwe rapport is dit een belangrijk thema. “Om de economische vitaliteit ook de komende jaren te borgen is aandacht nodig voor de welvaart in de regio in brede zin. Behalve een goede baan en voldoende inkomen gaat het ook om niet-materiële zaken als onderwijs, gezondheid, de woningmarkt, veiligheid, sociale contacten en milieukwaliteit.”
De woontevredenheid verdient aandacht, benadrukt Raspe. “Het grote woningtekort en de daaraan gekoppelde hoge huur- en koopprijzen betekenen voor veel mensen dat zij niet de keuzes kunnen maken die ze willen. Daardoor zijn minder mensen tevreden met hun woning dan vijf jaar geleden.”
Raspe vindt dat Brainport een betere lobby moet voeren als het gaat om de door het Rijk ondersteunde extra woningbouw. “Het bouwniveau moet omhoog. De bouwimpuls van het Rijk is met 1600 woningen voor Eindhoven en 900 voor Helmond echt te laag, zeker als je kijkt wat Den Haag en Utrecht hier voor elkaar hebben gekregen.” Gemeenten zelf mogen hierin trouwens ook nog wel wat doen, zegt hij. “Waar het nu op stokt is niet de bereidheid van de bouwers, maar de traagheid rond vergunningen bij gemeenten. Daar zit grootste probleem en deels is dat puur bureaucratisch.”
Aantrekkelijk blijven
Om Brainport ook over tien jaar nog richtinggevend te laten zijn is het volgens Raspe zaak om die brede welvaartsagenda te omarmen. “Het vergroten van de algehele brede welvaart zorgt ervoor dat Brainport aantrekkelijk blijft voor kenniswerkers en daarmee een bijdrage levert aan de economische groei van de regio.”
Raspe waarschuwt in dat verband ook voor een ‘self fulfilling prophecy’ van crisis: “We moeten elkaar nu niet de put in praten, niet al ons spaargeld gaan oppotten. De les die Eindhoven begin jaren ’90 trok geldt nog steeds. Dit is ook een tijd om over de toekomst na te denken. Zet vanuit Brainport een heldere stip, waar anderen zich aan kunnen optrekken. Dat trekt mensen naar de regio of zorgt ervoor dat ze blijven. Formuleer weer zo’n plan als toen. Als we erin slagen een heldere toekomstagenda te formuleren – en ik wéét dat daar nu aan gewerkt wordt – dan ben ik optimistisch over de veerkracht van het gebied. En over de vraag of Brainport over tien jaar nog aan de top staat.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
