Bijna veertig procent van de totale uitstoot van CO2 komt van de bouw. Als beton – nu nog het meest gebruikte bouwmateriaal – een land zou zijn, stootte het meer CO2 uit dan India. Om in 2050 klimaatneutraal te bouwen wordt er naar duurzame alternatieven zoals hout gekeken. Zo werkt BAM aan een fabriek waar zo’n duizend houten woningen per jaar worden gemaakt, hiermee wil de woningbouwer afscheid nemen van beton en staal. De fabriek moet in 2025 klaar zijn.
Volgens Pablo van der Lugt, houtbouwexpert verbonden aan de TU Delft en schrijver van ‘Tomorrow’s Timber’ en ‘Booming Bamboo’ zou dit wel eens een tipping point voor de houtbouw kunnen zijn. “Steeds meer bouwers zien in dat het anders moet. Bijna de helft van al het materiaal dat we uit de grond halen wordt gebruikt in de bouw, dat is in deze tijd, met klimaatverandering, niet meer te verantwoorden. Dus dit is een stap in de goede richting.”
Prijs van houtbouw gaat vanzelf omlaag
In zijn boek ‘Tomorrow’s Timber‘ gaat Van der Lugt in op de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen rond bouwen met hout. Volgens hem wordt de techniek de laatste tijd niet alleen meer gebruikt door voorlopers, maar wordt bouwen met hout steeds gewoner. Het enige nadeel dat hij op dit moment nog ziet is de prijs. “Nu er nog geen CO2-taks is ingevoerd, specifiek op bouwmaterialen, is hout qua kostprijs ongeveer tien procent duurder dan niet hernieuwbare, fossiele bouwmaterialen.”
“Dit komt onder andere doordat hout lichter is dan beton, waardoor trillingen sneller worden overgedragen. Zeker als je hoge appartementen bouwt, moet je hier extra maatregelen nemen. Je wil niet dat bewoners last hebben van de bovenburen door contactgeluid. Technisch gezien is dit gewoon mogelijk, maar het brengt wel extra kosten met zich mee. Ook is bouwen met hout nog volop in ontwikkeling en wordt het nog niet op grote schaal toegepast, maar als grote bouwers overstappen wordt dit vanzelf goedkoper.”
Slag slaan op gebied van kennis
Zo ziet hij dat in Scandinavische landen en Duitsland veel ingenieurs op houtgebied worden opgeleid. Nederlandse (technische) opleidingen hebben hierin nog een slag te slaan. “Deze onbekendheid zorgt ervoor dat aannemers vaak nog een grotere risicomarge toepassen in een houtbouw project, maar de leercurve gaat snel. Naarmate bouwen met hout vaker wordt toegepast, wordt het ook steeds minder risicovol. We weten dat het kan. En nieuwe projecten schieten als paddenstoelen uit de grond.”
Maar hoe duurzaam is bouwen met hout nu echt? Critici halen vaak het argument aan dat het ontbossing in de hand werkt en dat de lijm die bouwers gebruiken om hout te bewerken niet duurzaam is. Van der Lugt moet om het ‘lijmargument’ altijd een beetje lachen. Volgens hem is het de laatste stok om nog mee te slaan. “Het klopt helemaal dat de lijm synthetisch is – hoewel er verschillende biobased alternatieven in ontwikkeling zijn. Maar de huidige lijm voldoet qua gezondheid ruimschoots aan de EU-eisen. Om CLT – cross laminated timber – te maken worden naaldhout planken in verschillende richtingen aan elkaar gelijmd. Het eindproduct bestaat voor slechts 1 procent uit lijm. Maar deze lijm zit hergebruik totaal niet in de weg. Dus waar hebben we het nog over?”
Betonindustrie moet verantwoordelijkheid nemen
“Dit terwijl beton 100 procent uit niet hernieuwbaar – fossiel – materiaal bestaat. Bij de productie van beton komt bijvoorbeeld veel meer CO2 vrij. Als een gebouw moet gesloopt, blijven vaak flinke brokstukken over. Deze kun je hoogstens vermalen en wordt grotendeels gedowncycled voor vulling onder wegen. Daarom is het belangrijk dat de betonindustrie ook zijn verantwoordelijkheid neemt. Upcyclen in plaats van downcyclen door demontabele bouw”, legt Van der Lugt uit.
Zoals je houten elementen die in het casco van een gebouw zijn gebruikt ook kunt blijven gebruiken, legt Van der Lugt uit. “Je hoeft het alleen maar te demonteren en op te schuren. Verschillende fabrikanten bieden tegenwoordig een terugneem garantie. Dat betekent dat als het gebouw weggehaald wordt elementen uit deze gebouwen gewoon opnieuw gebruikt kunnen worden. Het is een soort Kapla voor volwassenen.”
Lees hier meer over herbruikbaar beton.
Ontbossing
Ook ontbossing is volgens hem geen argument om niet met hout te bouwen. “De grootste reden waarom hout in tropische regenwouden wordt gekapt is voor landbouw of de vleesbouw. Dat heeft niets met houtbouw te maken. Bovendien hoeven we helemaal niet zo ver om productiehout te halen. Europa bestaat voor ongeveer veertig procent uit bos en ieder jaar komt daar zo’n 300 duizend hectare, zo’n half miljoen voetbalvelden bij”, legt hij uit.
Vergelijk je de uitstoot van de productie van CLT met die van beton gaat het om ongeveer 100 kilo CO2 per kubieke meter en 300 kilo CO2 voor beton, nog exclusief de stalen wapening. Van der Lugt: “In deze carbon footprint is alles meegenomen, van de bosbouw, tot alle bewerkingen. Van het zagen en laten drogen tot de machines, de lijm en het transport. Beton is veel energie-intensiever en voor staal ligt dit getal zelfs nog veel hoger.”
Lees hier meer over duurzaam bouwen.
CO2-opslag in de stad
Volgens Van der Lugt heeft hout nog een veel groter duurzaamheidsvoordeel ten opzichte van de huidige bouwmaterialen. Hout slaat CO2 op. Zo’n 750 kilogram CO2 per kubieke meter bij naaldhout, bij zwaardere houtsoorten en bamboe kan dat zelfs oplopen tot meer dan het dubbele. “Zo lang je die houten huizen laat staan en het hout herbruikt en het niet niet verbrandt of laat rotten, blijft de CO2 opgeslagen. Zo heb je een nuttige CO2-opslag die steeds groter wordt als je meer met hout gaat bouwen en nieuwe bomen blijft planten in duurzaam beheerde bossen in Europa.”
Dan zuchtend: “Er is 2 miljard euro vrijgemaakt om 2 megaton CO2 per jaar door Shell onder de Noordzee te pompen. Het is een technische oplossing die in mijn ogen nutteloos is – waste of money. Het is goed dat we iets aan het CO2-probleem doen. Maar door 20 duizend biobased huizen te bouwen hebben we een even groot CO2 voordeel én lossen we het woningtekort op. Wat is dan wijsheid? Ik zou het wel weten.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
