Een Duits-Nederlands onderzoeksteam heeft een test ontwikkeld waarmee je kunt voorspellen of iemand het risico loopt de ziekte van Alzheimer te krijgen. De mogelijkheid in een vroeg stadium de kans op Alzheimer vast te stellen, biedt uitzicht op ontwikkeling van medicijnen. In februari berichtte Innovation Origins al over dit project. De test is nu gereed om gebruikt te worden.
Op dit moment is het niet mogelijk de ziekte in een zeer vroeg stadium vast te stellen. Alzheimer is ook nog niet te genezen of te behandelen. Alleen de gevolgen kunnen met medicatie worden verminderd.
“Onze resultaten tonen duidelijk aan dat in klinische proeven op dit moment medicijnen tegen Alzheimer te laat worden toegediend,” vertelt Klaus Gerwert. “Geen wonder dat eerdere medicatie altijd faalde.”
Juiste voorspelling
De onderzoekers onderzochten mensen die klinisch gezien niet aan de ziekte van Alzheimer lijden, maar die zichzelf als ‘cognitief gehandicapt’ beschouwden (Subjective Cognitive Declined, SCD). Ze analyseerden bloedmonsters van een groep mensen met SCD die in het Amsterdam AMC werd gemonitord. Met behulp van een zogenoemde Immuno-Infrared Sensor ontwikkeld in het Ruhr-Universität Bochum (RUB), identificeerden zij alle 22 proefpersonen die zes jaar later de ziekte van Alzheimer ontwikkelden, of te maken kregen met ‘Mild Cognitive Impairment’, een voorloper van deze ziekte. De test toonde ook aan welke proefpersonen een zeer laag risico hadden op het later ontwikkelen van dementie.
Voor het onderzoek werkte het team onder leiding van biofysicaprofessor Dr. Klaus Gerwert en Julia Stockmann van het Bochum Research Center for Protein Diagnostics (Prodi) samen met RUB-statisticus Prof. Dr. Nina Timmesfeld, afdeling Medische Informatica, Biometrie en Epidemiologie, en onderzoekers van de Vrije Universiteit van Amsterdam onder leiding van Prof. Dr. Charlotte Teunissen en Prof. Dr. Philip Scheltens.
Verkeerd gevouwen eiwit
De wetenschappers namen van 203 personen bij aanvang van de studie bloedmonsters. Deze analyseerden zij met de immuno-infrarood sensor. Deze detecteert een verkeerde vouwing van de amyloid-bèta (Aβ) peptide die relevant is voor de ziekte van Alzheimer. Bovendien ondergingen de proefpersonen een gedetailleerde diagnose van Alzheimer.
Bij het begin van de studie leverde dit bij geen van de onderzochte proefpersonen een diagnose van Alzheimer op. De immuno-infrarood sensor daarentegen detecteerde verkeerd gevouwen Aβ-peptiden bij 22 proefpersonen en daarmee een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer. Al deze mensen ontwikkelden de ziekte in de loop van de volgende zes jaar. Proefpersonen die een lichte misvouwing, vertoonden deden er gemiddeld langer (3,4 jaar) over om ziek te worden dan proefpersonen met een ernstige Aβ misvouwing (2,2 jaar).
Samen met statistica Nina Timmesfeld hebben de onderzoekers een model ontwikkeld om het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer te voorspellen. Volgens het model hebben SCD-personen met een lichte misvouwing een 11-voudig hoger risico en hebben SCD-personen met een ernstige misvouwing een 19-voudig hoger risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer in de volgende zes jaar dan personen zonder een misvouwen Aβ-peptide. “De misvouwing van Aβ is dus een zeer precieze prognostische plasma biomarker”, concludeert Klaus Gerwert.
Risico zeer nauwkeurig te voorspellen
“We kunnen nu met een eenvoudige bloedtest heel nauwkeurig voorspellen hoe groot het risico is dat de ziekte van Alzheimer zich in de toekomst zal ontwikkelen, legt Klaus Gerwert uit. “Dat betekent dat we tegelijkertijd ook oudere mensen de zekerheid kunnen geven dat ze slechts een zeer lage kans hebben om Alzheimer te krijgen in de komende zes jaar.”
In maart van dit jaar neemt de Amerikaanse Food and Drug Administration de beslissing of het medicijn aducanumab wordt goedgekeurd.
Meer artikelen over de ziekte van Alzheimer leest u via deze link.
