Bij J58 staat eindgebruiker centraal: ‘Je kunt begraafplaats vullen met innovaties die voorbijgaan aan wensen van eindgebruiker’

By Aafke Eppinga

Het verhaal van J58 vindt zijn oorsprong in Brazilië. Wanneer professioneel volleyballer Augusto Hosanna in een rolstoel terecht komt na een ernstig auto-ongeluk heeft hij maar één droom: weer kunnen volleyballen. Zo komt Rivelino Montenegro, een van Hosanna’s beste vrienden, op het idee om een rolstoel te ontwerpen waarin zijn vriend kan staan – en dus kan volleyballen. Het founding team van J58 is compleet wanneer ze in 2017 landgenoot Gabriel Costa ontmoeten op een conferentie. Alle drie brengen hun eigen expertise met zich mee: Hosanna weet uit eigen ervaring hoe het is om in een rolstoel te zitten, Montenegro heeft ervaring met ondernemen, een medische achtergrond en een PhD in material science en Costa neemt de technische kant van het verhaal voor zijn rekening.

Costa: “We zijn niet de eerste die een starolstoel ontwikkelt, er bestaan al elektrische varianten. Maar die zijn heel zwaar, en kun je bijvoorbeeld niet zelfstandig in een auto zetten. Bovendien zijn ze heel duur en ben je afhankelijk van een batterij. Wij wilden iets ontwerpen dat de voordelen heeft van zo’n elektrische starolstoel, maar niet de nadelen.”

Het resultaat is de The Next Wheelchair. Een mechanische rolstoel die is gemaakt op basis van gasveren, beweging heel precies mogelijk maakt, geen motor of batterij nodig heeft, veel lichter is én vele malen goedkoper dan de elektrische variant.

‘Wie niet in een rolstoel zit, neemt veel voor lief’

Nog belangrijker; de rolstoel geeft gebruikers de kans om de wereld op gelijke hoogte als de rest van de mensen te ervaren. “Wie niet in een rolstoel zit, neemt veel voor lief”, weet Costa inmiddels. “Wij kunnen iedereen gewoon in de ogen aankijken. Rolstoelgebruikers lukt dat niet. Zelfstandig naar de supermarkt gaan is al een uitdaging; je moet altijd om hulp vragen als je iets uit een hoger schap wilt pakken.”

Dat is ook de ervaring van Jansen, die als senior onderzoeker bij RRD veel patiënten ziet. “Als je anders bent, wil je het liefst zo normaal mogelijk zijn. Ook als je volledig hebt geaccepteerd dat je een rolstoelgebruiker bent. Daar komt ook nog eens bij dat het ongezond is om veel te zitten.”

Veel processen in ons lichaam zijn afhankelijk van zwaartekracht die ontstaat als we staan. Zo stroomt er als je zit, minder bloed door je benen. Ook nemen benen tijdens het zitten minder glucose op, wat de bloedtoevoer naar de hersenen kan verstoren of verminderen. Costa: “Doordat gebruikers met onze rolstoel kunnen staan, zorgt dat voor een verbeterde bloedsomloop en een sterkere spiermassa.”

Pijnloos, snel en heel precies injecteren op nanoschaal: FlowBeams en Uneedle laten het werken

Vanuit innovatiehub MedTech Twente werken FlowBeams en Uneedle aan de gezondheidszorg van morgen. En ze zijn niet de enigen. Bedrijven als Demcon, Medspray en MyLife Technologies gingen hen voor.

Een begraafplaats vol zorginnovaties

In plaats van een tech push geldt voor innovaties in de zorg dat gebruikers meegenomen moeten worden in het ontwikkeltraject. “Je kunt een begraafplaats vullen met innovaties, AI-algoritmes en apps voor de zorg die voorbij gaan aan de wensen van de patiënt of zorgmedewerkers en daardoor geen doorgang vonden”, aldus Jansen. Daarom staat de eindgebruiker centraal bij RRD.

Die filosofie delen ze bij J58: het belangrijkste uitgangspunt bij het ontwerpen van de rolstoel is altijd de gebruiksvriendelijkheid geweest. Costa: “Een van de grootste eisen is dat gebruikers zich met onze rolstoel zelf kunnen verplaatsen naar het toilet, bed of een andere rolstoel. Als je dat niet zelf kunt, schiet onze innovatie niet op.”

Voorbij het bekende

Maar, hoe zorg je dat je de eindgebruiker op de juiste manier aanhaakt? Als je niet bent opgeleid om met patiënten te praten en vanuit een techbril naar een product kijkt, wordt het lastig, weet Jansen. “We vragen dus niet alleen of de rolstoel fijn zit, maar ook wanneer, hoe en waar patiënten de rolstoel zouden gebruiken en welke drempels ze zien voor het gebruik ervan. Die vragen stellen we niet direct, de kunst is om de vraag zo open mogelijk te stellen.”

Costa: “Het beroemde gezegde van autofabrikant Henry Ford – ‘Als ik had gevraagd wat mensen willen, dan hadden ze snellere paarden gezegd’ – geldt ook in ons geval. We moeten verder kijken dan  het bekende. Door onze samenwerking met RRD lukt dat. Zo kwamen we er in een pilot achter dat het handig is als iemand via de zijkant in de rolstoel kan plaatsnemen.”

De meest ondernemende universiteit van Nederland

Wanneer het idee voor een mechanische starolstoel in 2020 ontstaat, is Costa bijna klaar met zijn master design engineering aan de Universiteit Twente. Het is de meest ondernemende universiteit van Nederland, dus dat blijkt een perfecte match. De beginnende ondernemers komen in contact met Novel-T en krijgen toegang tot coaching gesprekken, een groot netwerk en veel funding kansen. Ook huurt de startup tegen een relatief lage prijs kantoorruimte bij Incubase, een initiatief van Novel-T, Universiteit Twente en Student Union. Zo komt het dat Costa – geboren in Brazilië, getogen in Limburg – zich nu in Twente heeft gevestigd.

‘Het geheel is meer dan de som der delen’

Op dit moment legt J58 de laatste hand aan het eerste productiemodel. Zodra de certificering binnen is, kan de eerste nulserie hopelijk nog dit jaar in productie gaan. Er lopen gesprekken met producenten in Zuid-Afrika en Zuid-Korea, maar het doel is om het bedrijf te laten groeien vanuit Twente.

Wat het MedTech ecosysteem zo bijzonder maakt? Costa denkt dat het te maken heeft met het feit dat iedereen heel benaderbaar is. “Ook grote bedrijven, zoals Demcon maken tijd om een pilot met ons te draaien. Iedereen wil elkaar  helpen.”

Jansen: “Ken je de gestaltpsychologiepsychologie? Deze stroming gelooft dat geheel meer is dan de som der delen; 1+1=3.Dat speelt hier heel erg. We zijn niet bezig met hoe we zelf beter kunnen worden, maar juist met hoe we samen beter kunnen worden.”

Mensen hun vrijheid teruggeven

Over vijf jaar hoopt Costa dat The Next Wheelchair de wereldwijde standaard is voor rolstoelgebruikers. “De praktische voordelen van onze innovatie zijn mooi, maar ons belangrijkste doel is om mensen hun vrijheid en onafhankelijkheid terug te geven. Onze eerste testgebruiker zit al achttien jaar in een rolstoel na een duikongeluk. Hij nam zijn vrouw mee naar de test, en het eerste wat hij deed was haar een kus geven. Dat moment zal ik nooit vergeten; ons bedrijf is meer dan een engineeringproject.”