De Utrechtse hoogleraar moleculair en translationeel metabolisme Saskia van Mil heeft vandaag een beurs van 1,5 miljoen euro toegekend gekregen. Dat heeft het UMC Utrecht vandaag bekend gemaakt. Zij kan daarmee een onderzoek starten naar een medicijn tegen een veel voorkomende leveraandoening. Dat bestaat op dit moment nog niet. Wereldwijd lijden namelijk naar schatting een half miljard mensen aan de leveraandoening NASH (niet-alcoholische steatohepatitis). De ziekte kan leiden tot levercirrose en kanker.
Mensen merken er in eerste instantie weinig tot niets van. Als ze klachten krijgen, zoals vermoeidheid, spierzwakte of gewichtsverlies, is de ziekte vaak al ver gevorderd. Dit betekent in de meeste gevallen dat zich levercirrose (leverbeschadiging) heeft ontwikkeld. Door de ontstekingen ontstaat littekenweefsel, waardoor levercellen beschadigd raken en, naarmate zich meer littekenweefsel vormt, uiteindelijk afsterven.
Als de lever zo geleidelijk zijn functioneringsvermogen verliest, treedt er leverfalen op. Saskia: “Mensen met NASH hebben grote kans om leverfalen of leverkanker te ontwikkelen. We schatten in dat NASH inmiddels de belangrijkste indicatie voor een levertransplantatie is.”
Te veel eten en te weinig bewegen
NASH komt door te veel eten en te weinig bewegen. De lever is een soort distributiecentrum voor alle voedingsstoffen die in de darm worden opgenomen. Na een maaltijd distribueert de lever de bestanddelen uit de voeding – suikers, vetten en aminozuren – naar andere delen van ons lichaam voor de omzetting in energie. Een deel van de voedingsstoffen wordt opgeslagen in de lever in de vorm van glycogeen (suiker) of vet om direct of in een later stadium te gebruiken. Op deze manier kan de lever het hele lichaam tussen de maaltijden door van energiegrondstoffen voorzien, ook bij langere tussenpozen.
Maar wanneer de voedselinname groter is dan onze energiebehoefte en we ook nog eens te weinig bewegen, wordt de lever overbelast en worden overtollige vetzuren, suikers en aminozuren als vet opgeslagen in de lever. Deze leververvetting komt voor bij zo’n 90 procent van de mensen met overgewicht, wat gelijk staat aan een kwart van de wereldbevolking.
Op zoek naar een medicijn
Een gezondere levensstijl kan goed helpen het proces van vervetting tegen te gaan. Maar dat is zeker niet altijd mogelijk. Daarom onderzoekt Van Mil een manier om NASH met medicatie te behandelen. Het onderzoek waarvoor zij de Vici-beurs van NWO krijgt, richt zich op verschillende varianten van het eiwit FXR.
“Als je de lever ziet als distributiecentrum, is FXR is te vergelijken met het management van dat distributiecentrum: FXR ‘managet’ de omzetting van voedingsstoffen in energie, maar ook de opslag en de distributie naar andere lichaamsdelen”, vertelt Van Mil. “En het is een meerkoppig management, want FXR komt in verschillende varianten voor. Ik wil onderzoeken of die verschillende FXR-verschijningsvormen verschillende effecten hebben op de ontwikkeling van NASH.
Ik wil onderzoeken hoe we de expressie en activatie van die FXR-variant kunnen vergroten, zodat de leverontsteking wordt teruggedrongen en verdwijnt. Het uiteindelijke doel is medicatie die dit bewerkstelligt zonder bijwerkingen.”
Via deze link leest u meer artikelen over medisch onderzoek.
