Gedoe rond bouwprojecten die stil gelegd worden. Extra druk op de boeren die door hun productie en gebruik van mest de gebeten hond zijn als het gaat om de overschrijding van de stikstofnorm. Die twee zaken kwamen de afgelopen weken veel in het nieuws. Dat leidde er waarschijnlijk ook toe dat een artikel van vorige maand deze week ineens een van de best gelezen stukken van Innovation Origins was.
Daarin vertelde de Vlaamse bioloog Tobias Ceulemans dat uit zijn onderzoek blijkt dat voedzame, noodzakelijke schimmels in boomwortels en de bodem sterven door te hoge stikstofwaardes. Hij ontdekte ook dat ze al dood gaan bij waardes die ver onder de Europese norm voor stikstof liggen (tussen 10 en 15 kilo per hectare, afhankelijk om wat voor soort gebied het gaat).
De norm voor stikstof moet dus om laag, concludeert Ceulemans. En dat terwijl de huidige norm niet eens gehaald wordt. Is dit de enige manier om de bodem te laten herstellen van het overschot aan stikstof dat erin zit?, is de vraag aan de in natuurherstel gespecialiseerde ecoloog Roos Loeb van onderzoeksbureau B-Ware.
Zijn er andere manieren dan stoppen met uitstoten om het stikstofgehalte in de bodem te verlagen?
„Ja, maar die zijn lang niet zo effectief. Een manier is om de bovenste laag van de grond een paar centimeters af te graven. Daar zit de meeste stikstof in en die ben je dan kwijt. Alleen is dat niet zo goed voor de planten en dieren die daar leven. Die krijgen er een soort woestijn voor terug. Vaak ontstaat er ook droogte waardoor planten die wat meer vocht nodig hebben het daar niet meer zo goed doen. En veel dieren krijgen het door een droge bodem ook moeilijker. Maar bijvoorbeeld heide groeit daar juist heel goed op. Bodemverzuring door stikstofdepositie pak je hiermee echter niet aan. Je krijgt door die verzuring een minder gevarieerde begroeiing. Je ziet dat sommige planten er uitsterven, zoals het Rozenkransje. Je ziet ook minder gele bloemetjes tussen de hei bloeien. Om daar iets tegen te doen kun je wel kalk of mineraalrijk steenmeel over de grond strooien. Dat zorgt ervoor dat de verzuring teniet wordt gedaan. Een andere methode is gras telen dat door de stikstofdepositie versneld groeit. Dat gras kun je vaker maaien. En het maaisel kan je af voeren. Dat kan dan dienen als veevoeder, bijvoorbeeld. Dan heb je de stikstof uit het ecosysteem gehaald. Dit geldt echter niet voor waardevolle begroeiing. Die kan je niet vaak maaien.”
Kan een verzuurde bodem ook op een natuurlijke manier herstellen?
„Dat kan. Maar de planten en dieren die weg zijn, komen niet zomaar terug. Zonder die hoge stikstofuitstoot, die is ontstaan door het handelen van de mens van de afgelopen 50 jaar, zou de bodem maar een heel klein beetje door stikstof verzuurd zijn. Omdat er ongeveer in dezelfde mate mineralen zoals kalium en magnesium vrijkomen uit klei bijvoorbeeld, zou de samenstelling van de bodem dan beter in evenwicht gebleven zijn. Maar je hebt het dan wel over een proces van eeuwen.”
De enige oplossing is dus dat we minder stikstof gaan uitstoten. Hoe?
„Dat is een moeilijke kwestie. De meeste stikstof wordt uitgestoten door het verkeer, de industrie en de landbouw. De landbouw scheidt daarbij niet alleen NOx uit, maar ook ammoniak. Dat heeft een sterker verzurend effect op de bodem. Ik denk daarom dat het ‘t meest effectief is dat de landbouw haar mestproductie terugdringt.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
