Bert Overlack had meer dan 20 jaar een eigen bedrijf met meer dan 270 medewerkers, maakte internationalisering en expansie mee – maar ook ineenstorting van de markt, faillissement en wederopbouw. Hij weet waar hij het over heeft als het gaat om falen en existentiële angsten. Tegenwoordig adviseert en begeleidt Bert Overlack ondernemers die soortgelijke ervaringen hebben opgedaan als hijzelf acht jaar geleden, maar is hij ook een aanspreekpunt voor ondernemers die al succesvol zijn. Vorig jaar publiceerde hij zijn boek FuckUp: The Failures of Today are the Successes of Tomorrow, waarin hij de lezer helpt om te gaan met de mogelijkheid van crisis en mislukking.
Voor Innovation Origins schrijft Bert Overlack nu in zijn eigen column over successen, mislukkingen en nog veel meer. Vooraf vertelde hij in een interview over zichzelf, zijn motivatie als coach en zijn doelen.
Lees hier de eerste column van Bert Overlack voor Innovation Origins.
Hoe kwam je op het idee om coach te worden?
Ik heb van het onderwerp mislukking mijn eigen onderwerp gemaakt. De reden is dat ik elf jaar geleden bij mijn groep bedrijven faillissement moest aanvragen en dat ik gedurende het hele proces heb ervaren hoe moeilijk het kan zijn om met zo’n mislukte ervaring om te gaan. Ik begon er toen systematischer mee om te gaan en erover te praten. Op een gegeven moment werd het een boek. Nu is het een onderwerp voor lezingen en workshops over hoe om te gaan met falen op persoonlijk, sociaal en ondernemend niveau. Hoe leer je ervan en hoe geef je deze ervaring door aan anderen. Zodat anderen er ook van kunnen leren.
Op je website staat: “Jouw succes is mijn missie”….
Dat klopt, maar ik ben geen succestrainer maar eerder een sparringpartner of coach, consultant. Ik noem het bij voorkeur een sparringpartner voor ondernemers en bestuurders tot en met de adviesraad in veranderingsprocessen. Als alter ego, vaderlijke vriend, slecht geweten of wat dan ook. De achtergrond is dat veel besluitvormers op het eerste of tweede niveau vaak niemand hebben om mee te praten. Soms is een coach niet genoeg, want het gaat ook over zakelijke of ondernemende onderwerpen. Slechts enkele coaches kunnen dit doen omdat ze meer psychologisch georiënteerd zijn. Een consultant schiet tekort omdat hij vaak niet de psychologische kant kan dienen. Ik heb geluk dat ik met allebei ervaring heb.
Waarom heb je besloten om precies te doen wat je nu doet?
Tot 2011 maakte faillissement geen deel uit van mijn levensplan. In de loop der jaren heb ik gemerkt dat er mensen in verschillende beroepssituaties waren, in verschillende leeftijdsgroepen, die zich goed deed om over hun eigen falen te praten. Vooral ondernemers en oprichters van start-ups. Ik heb me intensief met de psychologische kant beziggehouden en ik ken de bedrijfsmanagementonderwerpen die op het spel staan. Dat was de achtergrond van de hele zaak, om te zien dat het andere mensen goed doet en dat ik mensen ermee kan helpen met het onderwerp falen en het maken van een nieuwe start anders om te gaan.
Hoe win je nieuwe klanten? Komen ze naar je toe of doe je acquisitie? Of door mond-tot-mond reclame?
Elke keer weer anders. Acquisitie doe ik nauwelijks, want dat werkt niet. Ik geef relatief veel lezingen. Dit is een soort reclame omdat mensen mij op dat moment kunnen ervaren. Maar veel is ook mond-op-mond reclame. Eigenlijk is dat het belangrijkste onderdeel. Lezingen en aanbevelingen.
Wat vertel je in je lezingen?
De klassieke lezing bestaat uit drie delen: Het eerste is mijn eigen verhaal. Het gaat over het authentieke, emotionele niveau. Ook om de verbinding te maken. Het tweede deel gaat over waarom we falen? Dit gebeurt op basis van mijn verhaal, maar reflecteert met verschillende wetenschappelijke modellen uit onderzoek. Het derde is, hoe kunnen we van een mislukking leren? Dat is ook niet vanzelfsprekend, er zijn een paar voorwaarden. Uiteindelijk kunnen fouten of mislukkingen niet volledig worden vermeden; het gaat erom wat we van deze ervaringen vinden.
In Duitsland wordt een mislukking nog steeds als een nederlaag beschouwd en het is het beste om er niet over te praten. In andere landen, zoals de VS, is een mislukking normaal, en als je iets verpest hebt, begin je gewoon opnieuw. In Duitsland moet je je schamen en je verstoppen als je faalt….
Ja en nee. Dit is ook een deel van mijn missie: ik verberg me niet langer. Omdat ik dat kan en omdat ik me zo op mijn gemak voel met mijn verhaal, heb ik de moed om het onderwerp uit de taboesfeer te halen en het in de openbaarheid te brengen, zodat het niet langer taboe is. Grappig genoeg werkt dit omdat na elke lezing oudere ondernemers, 50+ of 60+, naar me toe komen en zeggen: “Bedankt dat je het één keer hebt gezegd. We hebben allemaal onze moeilijke tijden gehad. We hebben allemaal ervaren dat je dagen, weken of nachten niet kunt slapen omdat er iets ons dwars zit. Het hoeft niet altijd een faillissement te zijn. Ze bedanken iemand voor het feit dat hij het eindelijk zegt, omdat het gewoon goed voor hem of haar is.
Welk advies zou je geven aan mensen die bijvoorbeeld een beroep hebben gekozen waarvan ze weten dat ze nooit gelukkig zullen zijn of aan mensen die al gefaald hebben?
Het belangrijkste punt is om erover te praten. Of het nu in de familie is, of in de kring van vrienden. Daarnaast is er, indien nodig met een coach, een buitenstaander die op de een of andere manier gekwalificeerd is. Het gesprek is altijd de beste therapie. Ook de blik van buitenaf. Als het gaat om de keuze van een carrière, zou de volgende stap zijn om iemand te vinden die gekwalificeerd is om je te adviseren en te ondersteunen. Iemand die het onderwerp loopbaankeuze beheerst, vooral in termen van persoonlijkheid, sterktes en competenties. Een persoon die je kan adviseren over hoe je een carrière kunt vinden die het beste bij je persoonlijkheid en sterke punten past. Dan is er misschien geen grote carrière, maar die wil ook niet iedereen. Je kunt ook gewoon een loopbaan kiezen waar je plezier aan beleeft.
Vind je het leuk wat je nu doet? Is dit je droom?
Ja, dat geeft me veel plezier. Ik heb nog steeds een aantal ontwikkelingsideeën, hoe het nog leuker kan worden, maar ik ben op de goede weg.
En waar zie je jezelf vandaag de dag in vijf, tien of twintig jaar?
Ik wil dit onderwerp verder uitdiepen en wil graag internationaal werken. Enerzijds met lezingen, anderzijds met workshops en anderzijds met begeleidende wetenschappelijke studies. Maar ik ben nu ook weer niet de grote wetenschapper. Ik denk eerder aan een soort denktank die zich wereldwijd bezighoudt met het onderwerp van het leren van mislukkingen om zo aan te tonen dat het de verkeerde strategie is om mislukkingen weg te stoppen.
Zoals Jack Canfield?
Ja, in die richting. Iets gespecialiseerder, maar inderdaad, Jack Canfield brengt dat inderdaad goed over.
Waarom denk je dat zoveel innovatieprojecten mislukken?
Veel projecten mislukken omdat parameters veranderen of andere factoren die daaraan bijdragen. Voor mij zijn dit uiteindelijk zeer vergelijkbare patronen. En ook de betrokkenheid van projectmanagers bij innovatieprojecten is groot. Uiteindelijk is hun ervaring vergelijkbaar met die van een ondernemer die een faillissement meemaakt. Misschien minder persoonlijk maar uiteindelijk gelden dezelfde patronen. Er zijn interessante studies over dit onderwerp, die helaas nog veel te weinig bekend zijn. Het is belangrijk dat het mogelijk is om dergelijke medewerkers, in welke functie dan ook, in het bedrijf te begeleiden. Zet ze niet op straat als iets is mislukt maar zorg ervoor dat ze vanuit zo’n ervaring juist gesterkt door kunnen en met evenveel plezier als voorheen in het bedrijf blijven werken.
Recente onderzoeken hebben aangetoond dat mensen steeds meer onder druk komen te staan, onder meer onder stress staan en als gevolg daarvan steeds agressiever worden. Wat zou je doen om ervoor te zorgen dat mensen graag naar hun werk gaan en zich niet alleen maar onder druk en gestresst voelen?
Dat is een zeer belangrijke vraag. Het belangrijkste zijn waardering en respect. We weten allemaal dat als we in een situatie niet met respect worden behandeld, de luiken dichtgaan. Dat is een ervaring die veel mensen hebben gehad en die eigenlijk banaal is. Het is verbazingwekkend hoe managers soms omgaan met medewerkers. Natuurlijk zie je ook dat ze zelf onder druk staan. Maar respect is essentieel, zodat de mens centraal staat. Het gaat ook om eerlijkheid en transparantie. Daarbij hoort ook de vraag naar de betekenis die medewerkers willen weten waarom ze iets doen, waar hun bijdrage ligt. Het is vaak het geval dat medewerkers hun werk doen, maar als je hen vraagt wat hun bijdrage aan het grote geheel is, kunnen ze die vraag niet beantwoorden. Dit zijn eigenlijk de belangrijkste punten. Het derde punt is om de persoon in de medewerker te zien, namelijk de persoon met zijn capaciteiten, sterktes en potentieel, en om deze medewerker in te zetten op gebieden waar hij echt goed in is en waarin hij zoiets als vervulling kan vinden. Bij bedrijven krijg ik soms de indruk dat er werknemers zijn die alleen het werk doen omdat ze aan het eind van de maand hun salaris krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat je een zeer belangrijke stap zet naar motivatie als je medewerkers inzet op gebieden waar hun enthousiasme ligt.
Ga je op al onderwerpen in je lezingen in?
Ja, het hangt altijd af van de nuances die ze zijn. In een half uur of drie kwartier heb je niet alles onder controle. Maar uiteindelijk heeft alles te maken met leiderschap. Als ik bijvoorbeeld een medewerker heb die een project heeft geruïneerd, die verantwoordelijk is voor een project dat is mislukt, dan is de respectvolle behandeling dat ik hem niet de schuld geef in het bijzijn van het hele team. Dan moet ik hem steunen. Het is dan belangrijk om te zien wat je ervan kunt leren. Wat leer je hiervan, wat kunnen wij als bedrijf leren van het feit zodat dit ons niet meer overkomt? Wat verandert het voor jou? Wat zie je bij jezelf? Moet je misschien nog meer investeren in onderwijs en opleiding? Het probleem is vaak dat het middenkader onder druk staat. Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven en organisaties die er de komende jaren niet in slagen om zich op mensen te richten, ongeacht het niveau, waaronder de CEO, die ook een persoon is, problemen zullen hebben. Mijn baas kan ook een slechte dag hebben, mijn baas is ook niet goed en dat mag. Bedrijven die er niet in slagen om dat te doen, zullen snel in de problemen komen.
