Barcelona staat voor Antonio Gaudì, de Rambla en natuurlijk FC Barcelona. Maar de laatste jaren kunnen we de Catalaanse hoofdstad ook een van Europa’s belangrijkste innovatiehubs noemen.
Veel risicokapitaal naar Barcelona
Jordi Aguasca kan dat met data onderbouwen. “We hebben meer dan 1500 start-ups in de regio. Drie op de vier hebben externe investeringen aangetrokken,” zegt de directeur ‘start-ups’ van Catalonia Trade and Investment, die namens de Catalaanse regering jaarlijks zo’n 80 miljoen euro investeert om technologische bedrijven te faciliteren. “De laatste vijf jaar hebben start-ups drie miljard euro aan investeringen binnengehaald.”
Neutrale bronnen bevestigen het beeld. Volgens het laatste State of European Tech-rapport (opgesteld door Atomico, een onderneming in risicokapitaal), stroomt veel risicokapitaal naar Barcelona. De stad staat in Europa op nummer vijf. In de meeste lijstjes over innovatie en start-ups vormen trouwens Londen, Amsterdam, Parijs en Berlijn de absolute top.
Spontane acceleratie van onderaf
Barcelona is vooral sterk op het gebied van digitale consumententechnologie, met name e-commerce. Er komen tal van bekende digitale platforms uit Catalonië, zoals Glovo en eDreams. Dat is eigenlijk uit de lucht komen vallen. “Tien jaar geleden stond Barcelona niet op de kaart van ondernemend Europa,” vertelt Oriol Pascual, directeur van IQS Next Tech Factory, een incubator voor industriële start-ups.
Wat er is gebeurd, is dat een aantal ondernemers aan het einde van de vorige eeuw met succes digitale ondernemingen zijn begonnen, die te gelde hebben gemaakt om vervolgens te investeren in nieuwe digitale initiatieven. Zo heeft een handjevol mensen organisch een ‘ecosysteem’ opgebouwd. Het was een soort spontane acceleratie van onderaf.
Tegenwoordig vormt Pier 01 de spil van de digitale technologie in Catalonië. In dit voormalige pakhuis aan de haven zitten meer dan 100 (digitale) start-ups bij elkaar. “De cultuur van startende ondernemingen wordt in Pier 01 zichtbaar aan iedereen,” zegt Guasca. En die zichtbaarheid helpt in het aantrekken van geld, talent en ideeën.
Een tweede poot onder het model ‘Barcelona’ is niet spontaan ontstaan, maar is te danken aan actief ingrijpen van de Catalaanse regering, die grote economische en politieke autonomie heeft ten opzichte van de centrale regering in Madrid. De regio maakte zo’n tien jaar geleden de bio(medische)technologie als speerpunt van haar beleid. Zo werden onder meer onderzoekscentra ingesteld en kwamen programma’s uit de grond om publiek-private samenwerkingen te bevorderen.
Als centrum voor geavanceerde technologie, innovatie en risicokapitaal bestaan we pas zo’n tien jaar, in Silicon Valley zijn ze al zeventig jaar actief
Het effect is niet uitgebleven. Catalonië is nu een belangrijke speler op het terrein van bio- en medische technologie. Een indicatie van het succes is dat het aantal ondernemingen dat durfkapitaal specifiek in medische start-ups investeren in acht jaar tijd is vertwintigvoudigd. Dat is volgens Pascual een heuse prestatie. “Als centrum voor geavanceerde technologie, innovatie en risicokapitaal bestaan we pas zo’n tien jaar, in Silicon Valley zijn ze al zeventig jaar actief.”
Exponent van een internationale cultuur
Een voorbeeld van een veelbelovende startup in de medische branche is Droplite, een spinoff van het Institut de Ciències Fotòniques (Instituut voor Fotonica). Het bedrijf is in het laatste stadium van de ontwikkeling van een klein diagnostisch apparaat, dat in tien minuten tijd nauwkeurige testresultaten levert op de locatie waar het bloed- of een ander monster wordt afgenomen. Het toestel is gebaseerd op gepatenteerde optische sensortechnologie. Droplite heeft binnen anderhalve jaar van zijn bestaan al ruim zes ton risicokapitaal opgehaald. “Catalonië is een zeer goede omgeving voor biotechnologische vernieuwingen en innovatie,” zegt André Guedes, de CEO en medeoprichter van Droplite.
Guedes is een Portugees die in het verleden twee technologische bedrijven heeft opgericht in Silicon Valley. Hij is een typisch exponent van de internationale cultuur die er in Catalonië heerst. Zo komt vijftien procent van de oprichters van start-ups uit het buitenland en is ruim eenvijfde van de werknemers van buiten Spanje afkomstig.
Een belangrijke factor voor het succes is de goede kwaliteit van het onderwijs. Trouwens, met de kwantiteit is ook niets mis mee. Er is keus uit niet minder dan elf universiteiten en business schools. Ook zijn er zes wetenschapsparken. Buitenlandse bedrijven als Amazon hebben hun afdeling R&D in de streek. Relatief lage kosten van het levensonderhoud dragen bij tot de populariteit van Barcelona.
Toekomst ligt in industriële innovatie
Dat alles wil niet zeggen dat de toekomst zorgeloos tegemoet kan worden gezien. “De voorkeur bij ondernemers ligt bij de digitale consumententechnologie,” zegt Aguasca. Of je het daarmee in de toekomst redt, is maar de vraag. De concurrentie van andere steden is groot op dat vlak. “Wat we nodig hebben is een visie voor de toekomst,” zegt Pascual. Hij vindt dat Catalonië zich moet concentreren op industrieel ondernemerschap. Pascuals IQS Next Tech Factory is precies daarop gericht. IQS neemt technologisch vernieuwende startups bij de hand om hen te helpen hun prototype om te zetten in een industrieel product.
Het mooie is, zo vertelt Pascual, dat Catalonië bijna alles in eigen huis heeft. Er bestaat een grote industriële traditie. Zo komt autofabrikant Seat er vandaan. El Vallès Oriental, ten noordoosten van Barcelona, is een industriële hub met 7000 contractfabrikanten (contract manufacturers) en producenten van met name componenten. Bij industriële technologie heb je een langere adem nodig, maar vernieuwende producten die op de markt komen kunnen een grotere impact hebben op de economie dan een digitale dienst als distributieplatform.
Elektrisch aangedreven luchttaxi
Een voorbeeld van een industriële start-up is Advanced Air Mobility (AAM), een bedrijf dat werkt aan een prototype van een licht en elektrisch aangedreven luchttaxi voor moderne, stedelijke mobiliteit. “Barcelona maakt deel uit van een belangrijk industrieel netwerk, dat ons in staat stelt om lokale productiepartners te vinden,” zegt Aitor Martin, de directeur van AAM. “Alles kan in Catalonië worden geproduceerd. Daarbij is er veel kennis, ook op het terrein van de luchtvaarttechniek.”
En er is nog een niet onbelangrijke factor. “In Catalonië is het altijd mooi weer, dat werkt ook in zijn voordeel,” lacht Martin. Tja, bijna vergeten: Barcelona is ook bekend om zijn Costa Brava.
