Als je de energiebehoefte voorspelbaarder maakt, wordt ongebruikte transportcapaciteit beschikbaar en verhandelbaar

De toenemende elektrificatie in de samenleving leidt tot hogere piekbelastingen op het elektriciteitsnet. Sommigen waarschuwen voor een te snelle energietransitie. Anderen hebben goede hoop op een volledig elektrische toekomst. In een rapport in opdracht van het Nederlandse Topsector Energie programma worden meer dan 100 potentiële oplossingen aangedragen, allemaal gericht op het maximaliseren van de capaciteit van het bestaande of toekomstige elektriciteitsnetwerk om de energietransitie te versnellen. In een 12-delige serie belicht Innovation Origins de twaalf meest belovende oplossingen. Dit is deel 5: Dynamische capaciteitsplanning en -handel

Dynamische capaciteitsplanning en -handel vergroten de voorspelbaarheid van het gebruik van transportcapaciteit en kunnen ongebruikte transportcapaciteit beschikbaar maken voor andere gebruikers. Deze oplossing geeft inzicht in verwachte ongebruikte capaciteit, die beter benut kan worden met non-firm aansluitcontracten. Het is geschikt voor grootverbruikers en grootschalige opwekking en biedt een oplossing voor congestie op midden- en hoogspanningsnetten. Door de transparantie over beschikbare netcapaciteit te vergroten, kunnen bedrijven bijdragen aan een betere benutting van het net.

Handelssysteem

Naast dynamische planning maakt de introductie van een handelssysteem de transportcapaciteit tot een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en het businessmodel van de aangesloten partij. Dit zal leiden tot het benutten van netwerkcapaciteit, daar waar de toegevoegde economische waarde het grootst is. In een extreme implementatie zou een situatie kunnen ontstaan waarin in theorie geen nieuwe aansluiting of versterking geweigerd hoeft te worden; de markt bepaalt of de aansluiting de gewenste capaciteit kan krijgen door beschikbare transportcapaciteit te verhandelen. Congestie is tijd- en plaatsgebonden, en om het met deze oplossing te voorkomen moet de capaciteitsprognose ook van tijd en plaats worden voorzien.

Vraag en aanbod

Gebruikers en producenten handelen al in elektriciteitsverbruik en -opwekking, waardoor er meer evenwicht ontstaat in de vraag naar en het aanbod van elektriciteit. Deze dynamiek bestaat echter niet voor netwerkcapaciteit. Door expliciet gebruik te maken van een marktmechanisme om capaciteit te plannen en te verdelen in tijd en plaats, kan het netwerk optimaler worden gebruikt. Capaciteitsplanning en -handel helpen om de transportbehoeften van de aangesloten partij expliciet en bewust te maken. Het kan een oplossing bieden voor bedrijven die gebruik willen maken van de aansluitcapaciteit van andere bedrijven, bijvoorbeeld op hetzelfde bedrijfsterrein. De huidige transportcapaciteit die wordt afgestaan aan de netwerkbeheerder wordt aangeboden aan de volgende in de rij.

Resultaten

Er is wel een voorbehoud. Zo’n systeem zou nieuwe wet- en regelgeving vereisen en een verandering in denken bij de gebruikers. Goede marktregels – transparant, gelijk en eerlijk – zijn uiteraard cruciaal. Resultaten worden alleen bereikt als de nu aangesloten partijen aan capaciteitsplanning gaan doen of als bestaande aansluitovereenkomsten worden opengesteld voor een basislastovereenkomst met capaciteitsverhandeling. De marktregels moeten dit op de juiste manier faciliteren. Regels over ‘use it or lose it’ van de reeds gecontracteerde capaciteit kunnen als stok achter de deur worden ingevoerd.

Uiteindelijk helpen capaciteitsplanning en -handel om de transportbehoeften van de aangesloten partij expliciet en bewust te maken. Het kan een oplossing bieden voor bedrijven die gebruik willen maken van aansluitcapaciteit van andere bedrijven, bijvoorbeeld op hetzelfde bedrijventerrein. Dergelijke ‘gerichte uitwisseling’ van transportcapaciteit is nu niet mogelijk.