Als Hongarije zonne-energie ontdekt, is het opletten geblazen

Hongarije bezit een enorm potentieel aan zonne-energie. Voor het behalen van de Europese klimaatdoelen doet het land er dan ook goed aan om in Photovoltaics (PV) te investeren. Die ontwikkeling begint ondertussen mondjesmaat van de grond te komen, en zijn buitenlandse investeerders daarbij meer dan welkom. In het land van Orbán is het echter opletten geblazen.

Het aandeel hernieuwbare energiebronnen moet in de EU in 2030 uitkomen op 30%, zo is bepaald in de Europese klimaatwetgeving die vorig jaar is aangenomen in het verlengde van de afspraken van de Klimaatconferentie van Parijs in 2015.
Dit aandeel is in Hongarije, net als in de andere Centraal-Europese landen, echter nog erg magertjes, ook laten de verwachte resultaten naar 2030 toe te wensen over, zo blijkt uit het rapport ‘The energy transition in Central and Eastern Europe: The business case for higher ambition’ van de University of Cambridge.

Hernieuwbare energiebronnen

Nu zijn waterkrachtcentrales in Hongarije, in tegenstelling tot landen als Tsjechië en Slovenië, geen realistische optie vanwege het gebrek aan voldoende reliëf, terwijl windenergie er ook niet bepaald de wind mee heeft, zeker niet sinds de regering Orbán een verbod heeft ingesteld op het aanleggen van windturbines in een straal van 12 km rond de bewoonde omgeving.

Hongarije leunt momenteel naast fossiele bronnen als steenkool dan ook vooral op kernenergie. Nog los van de morele dilemma’s rondom kernenergie zitten daar echter ook de nodige haken en ogen aan. Zo bevindt de kerncentrale in Paks zich op een geologische breuklijn. Dit bleek uit documentatie die onderzoeksjournalistiek-nieuwssite Átlátszó in 2017 heeft achterhaald, wat haaks staat op de daarvoor geldende internationale richtlijnen. Ook voldoen de vaten waarin het kernafval wordt bewaard niet aan de huidige veiligheidseisen, en worden allerlei milieueffecten van de aanleg van de nieuwe centrale Paks 2 gevreesd, zoals het opwarmen van de nabijgelegen rivier de Donau door het lozen van koelwater. Tenslotte wordt de bouw van de nieuwe centrale gefinancierd door het Russische staatsbedrijf Rosatom, waarmee het land economisch afhankelijk wordt van Poetins Rusland.

Groei PV-markt

Solar vormt voor Hongarije een serieuze, en bovenal echt duurzame optie. Met een zonne-instraling van gemiddeld 1250 kWh/m2 per jaar, vergelijkbaar met midden Frankrijk, heeft Hongarije een aanzienlijk potentieel aan zonne-energie, zo laat ook het rapport van het CISL zien, al staat de ontwikkeling ervan nog in de kinderschoenen. Daar lijkt nu echter verandering in te komen. Hongarije is van plan de komende tien jaar te investeren in de aanleg van zonneparken, al zijn de verwachtingen voor de toekomst ten aanzien van de groei niet helemaal duidelijk.
Het Hongaarse Nationaal Energie- en Klimaatplan houdt het op een toename van 700 MW naar 6645 MW in 2030.

‘Hongarije gaat zijn zonne-energiecapaciteit naar 2030 vertienvoudigen’, juichte de Hongaarse president János Áder onlangs op 23 september nog op de VN-klimaattop in Chili, al bleef hij over de uitvoering van die plannen nogal vaag. Eerder dit jaar in mei sprak diezelfde Áder in een interview met Magyar Idök zelfs van een vertwintigvoudiging van de capaciteit uit 2014, te weten 80 MW. Waarmee Hongarije echter op een bescheiden capaciteit van 1600 MW zou uitkomen. Reden voor een feestje? Niet echt.

Cijfers die volgens hernieuwbare energiebronnen-expert László Magyar van NGO Energiaklub met de nodige korrels zout genomen moeten worden. Ga je volgens Magyar namelijk uit van 1000 MW, wat de capaciteit momenteel in werkelijkheid bedraagt, en neem je daar het tienvoudige van, dan zou je over tien jaar uit komen op 10.000 MW. Niet per se onhaalbaar, aldus Magyar, al zijn daar fikse investeringen voor nodig, waaronder uitbreiding van de huidige netcapaciteit.

Buitenlandse investeerders gezocht

Solar is in Hongarije is booming business aan het worden, zoveel is in elk geval duidelijk. In de afgelopen periode zijn dan ook stimulerende maatregelen getroffen om de aanleg van zonneparken te vergemakkelijken. Zo is sinds januari 2017 een subsidieregeling (METÁR) vergelijkbaar met de Nederlandse SDE+ van kracht voor ondersteuning van duurzame energie, waarbij een terugleververgoeding wordt gegeven naar gelang de grootte van de installaties.

Ook wordt door de Hongaarse autoriteiten eind van dit jaar een grootschalige veiling gehouden om investeerders over de streep trekken. Voorafgaand daaraan organiseert op 14 november het in Nederland gevestigde, internationale evenementenbureau Solarplaza in samenwerking met Photon Energy een bijeenkomst in Boedapest, waarbij geïnteresseerden van buiten de landsgrenzen informatie kunnen inwinnen over de juridische, technische en financiële voorwaarden en mogelijkheden om in Hongaarse zonneparken te beleggen. Zo is het volgens Photon voor ervaren buitenlandse investeerders relatief makkelijk om een lening te krijgen, omdat ze meer vertrouwen zouden genieten van Hongaarse banken dan investeerders van eigen bodem zonder noemenswaardige ervaring. Daarnaast zijn de juridische voorwaarden voor het beleggen in zonneparken in Hongarije ‘transparant’, aldus Photon.

Corruptie

Wat wel de nodige vraagtekens oproept, temeer Hongarije momenteel een Artikel 7-procedure boven het hoofd hangt, niet in de laatste plaats vanwege corruptie met EU-subsidies. Één van de daarbij onderzochte zaken is een business-deal van István Tiborcz, Orbán’s eigen schoonzoon, wiens vroegere zakenpartners momenteel bezig zijn een mega-zonnepark van 42200 panelen met een vermogen 10,1 MW te realiseren in de nabijheid van Herend in het heuvelachtige gebied ten noorden van het Balatonmeer. Om niet te spreken van de Turkse zakenman en Erdogan-aanhanger Adnan Polat, een trouwe zakenvriend van Orbán, met wie de Hongaarse premier vorig jaar in China is gesignaleerd, waar hij verbleef in verband met een zakendeal rondom de financiering van een arsenaal aan zonneparken.

Echt duurzaam alternatief

Hoe het ook zij, de komende jaren zullen in Hongarije naar alle waarschijnlijkheid flink wat zonneparken verrijzen. Waarmee Hongaren een duurzaam alternatief krijgen niet alleen voor milieuvervuilende, fossiele energiebronnen als steenkool, maar ook voor de zwaar verouderde kerncentrale in Paks, evenals de met Russische miljoenen gefinancierde uitbreiding ervan. En hopelijk zal daar ook de lokale bevolking van meeprofiteren in de zin van de daarmee gemoeide, duurzame werkgelegenheid, zoals bepaald in de EU-richtlijnen voor de nationale energie- en klimaatplannen.