Academisch hart, commercieel hoofd

By Emile Hollman

Het is wel een speciaal clubje, dat Brightlands Institute for Smart Society (BISS), op Brightlands Smart Services Campus in Heerlen. Professoren en onderzoekers uit verschillende disciplines werken er samen om data en technologie toe te passen op uitdagingen in de buitenwereld. “Als iets technisch kan, betekent dat niet dat het meteen toegepast moet worden. Wij trekken altijd de ethische kaart”, stelt Judith Kamalski. Het team (circa 20 medewerkers, 10 fte) buigt zich over commerciële of maatschappelijke vragen en kwesties. Bijvoorbeeld: wat kunnen technologie of data science bijdragen aan het verminderen van armoede in de wereld?

Kamalski: “Wij werken samen omdat wij geloven dat technologie alleen of data science alleen eigenlijk zelden de oplossing is voor een probleem. Je kunt nog zo’n prachtige tool bouwen of technologie ontwerpen, als niemand die gebruikt, als er geen draagvlak voor is, als die verkeerd wordt gebruikt of als het juridisch niet op orde is, dan wordt het geen succes. Dus je moet al die vakgebieden bij elkaar brengen.”

Communicatiemens

Judith Kamalski spreekt meerdere talen. Die van het bedrijfsleven, die van de wetenschap. Ooit promoveerde ze in de psycholinguïstiek. In haar proefschrift zette ze uiteen hoe je taal kunt gebruiken om mensen te overtuigen. Ze studeerde naast bedrijfscommunicatie ook Franse taal- en letterkunde.

“Ik heb nog een tijdje aan de Sorbonne in Parijs gezeten waar ik mijn literaire boekjes in de metro las. En onder het genot van een goed glas wijn de betekenis van de metaforen in het werk van Marcel Proust besprak met mijn medestudenten. Ik ben een talenmens. Een communicatiemens.”

Judith Kamalski werd geboren in Geldrop (1979) en groeide op in Weert. Na haar studies ging ze op reis en keerde terug om bij multinational Elsevier in Amsterdam te gaan werken. Daar kon ze nog even genieten van de Franse taal omdat ze ‘Team Frankrijk’ in haar portefeuille kreeg maar de keuze voor het bedrijfsleven was gemaakt. “Het enige wat je over mij moet onthouden is dat ik een academisch hart heb met een commercieel hoofd”, zegt ze lachend. “Afhankelijk van de dag en de context draait het ook wel eens om.”

Twee werelden

Toch klopt dat hart voor de academische wereld vooral voor de organisatie. “Voor wetenschap moet je je langdurig kunnen focussen en ik kijk graag naar de breedte. Maar de academische wereld ondersteunen en mijn ervaring in het bedrijfsleven inzetten om een brug te vormen tussen de wetenschap en het bedrijfsleven, dat past me heel goed. Bij BISS komen die twee werelden mooi samen.”

Eerst nog ging ze aan de slag als directeur Academic Affairs aan de Universiteit Maastricht. Via Elsevier had ze kijk gekregen op een ‘tamelijk jonge, internationale, ambitieuze, academische organisatie’ waaraan nog veel te bouwen viel. En dus vertrok ze met man en kinderen naar het zuiden – met de belofte dat je ook in Maastricht een Ajax-kamer kunt inrichten.

Je kunt nog zo’n prachtige tool bouwen of technologie ontwerpen, als niemand die gebruikt, als er geen draagvlak voor is, dan wordt het geen succes

Judith Kamalski

Vis in het water

Ze was ervan overtuigd dat ze bij Elsevier nuttige vaardigheden had opgedaan die ze mee kon nemen. “Wetenschappers zijn heel goed om problemen te analyseren en oplossingen aan te dragen. Het bedrijfsleven is goed om oplossingen te ontwikkelen en naar de markt te brengen. Dat versterkt elkaar enorm. Ik heb best wel eens gehoord in het bedrijfsleven: goh, wat ben jij academisch. En op de universiteit: goh wat ben jij commercieel. Ik probeer een brug te slaan tussen beide werelden die ik allebei goed ken. Vandaar dat ik me bij BISS als een vis in het water voel.”

Timing

Uiteraard moest ze even wennen aan de nieuwe mores. “Mijn automatische piloot bleek hier niet meer van toepassing. Ik miste de slagvaardigheid waarmee je in het bedrijfsleven dingen kunt oppakken. Dat je niet hoeft te wachten op besluitvorming maar dat je meteen kunt gaan werken aan een goed idee. In het begin zei ik: ‘Prima, pakken we dit project op en over drie maanden is het klaar.’ Keken ze me met grote ogen aan en zeiden: ‘drie jaar zal je bedoelen. Van welke planeet kom jij?’” Van de planeet bedrijfsleven dus. Inmiddels weet ze dat timing zeer belangrijk is en dat besluitvormingsprocessen veel tijd in beslag kunnen nemen. “En dat dit nu eenmaal onlosmakelijk is verbonden aan een academische organisatie.”

Uiteindelijk ging de afstand tot praktijk en onderzoek toch wringen. “Ik dacht: als ik zelf een baan mocht inrichten dan zou ik kiezen voor bedrijfsleven in combinatie met wetenschappelijk onderzoek.” Vandaar dat ze sinds 2020 als algemeen directeur bij BISS helemaal op haar plek is. Niet alleen kan ze beide werelden verenigingen, dat de instelling met commerciële klanten werkt geeft er ook nog dynamiek aan. “Als een klant belt dan moeten we snel schakelen om erop in te springen. Dat ritme ligt mij.”

Maatschappelijke thema’s

Maar er zijn ook maatschappelijke vraagstukken waar BISS naar kijkt. Ze noemt klimaatverandering of armoede. “Vaak zie je dat mensen uit verschillende disciplines voor een project bijeenkomen. Wat ons zo sterk maakt is dat we altijd een club zijn, we begrijpen elkaar daardoor beter en communiceren sneller. Het heeft best wel wat voeten in de aarde hoor om mensen van verschillende achtergronden te betrekken in zo’n team. Je moet niet alleen de taal van het bedrijfsleven en de taal van de wetenschap spreken maar binnen de wetenschap bijvoorbeeld spreekt de filosoof ook nog eens een andere taal dan een bèta-wetenschapper. Toch betreft mijn taak hier vooral communicatie, zorgen dat iedereen hetzelfde idee heeft van wat we gaan bouwen of oplossen.”

Op eigen benen

BISS werd opgezet door Maastricht University, APG en Provincie Limburg. De subsidieperiode van de laatste is inmiddels tot een einde gekomen. “We kunnen nu op eigen benen staan”, zegt Kamalski. Met name de opkomst van artificial intelligence (AI) en data science zijn van levensbelang voor BISS. En de grootste actualiteit is: wachten op finale goedkeuring om het ELSA-lab Armoede en Schulden vorm te kunnen gaan geven, een heel groot samenwerkingsverband van overheidspartijen zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Belastingdienst, commerciële partijen als APG, en maatschappelijke organisaties zoals het Nibud, BKR, Wijzer in Geldzaken. Alle kennisinstellingen op de campus, naast BISS, Maastricht University, Open Universiteit en Zuyd Hogeschool zijn allemaal doende om AI en data science voor groot algemeen gebruik te implementeren. Bijvoorbeeld om in te zetten tegen armoede in de wereld.

Het blijft niet bij publicaties en conferenties, maar we werken aan prototypes, apps, innovatieve technologische ontwikkelingen die je bruikbaar maakt voor de maatschappij

Judith Kamalski

Contacten

Tijd voor een commercieel voorbeeld. Judith Kamalski: “Een bedrijf benaderde ons met een probleem met een controlekamer in een van de fabrieken. Als er alarmsignalen afgaan dan zijn die vaak zo complex dat de operators die moeilijk kunnen interpreteren. De vraag luidde: kunnen jullie adviseren en meekijken wat hier nu precies gebeurt? Wij formeren dan een team van onderzoekers die samen met dataspecialisten en managers van het bedrijf de vraag van alle kanten gaan bekijken en proberen een antwoord te vinden. Hoe kun je datastromen optimaliseren? Hoe kun je de cognitieve verwerkingslast bij de operator minimaliseren? Het helpt dat objectieve wetenschappers er van verschillende kanten naar kijken en ongezouten hun mening geven.”

Hoe komt een bedrijf met een controlekamer bij BISS uit? “We hebben natuurlijk geen marketingafdeling, maar we zitten wel op Brightlands Smart Services Campus, dat netwerk en ook dat van de andere Brightlands campussen, is essentieel voor ons.”

Het belang van BISS, zegt directeur Kamalski, is dat het wetenschappelijke en technologische inzichten vertaalt naar iets waar burgers wat aan hebben. “Dus het blijft niet bij publicaties en conferenties, maar we werken aan prototypes, apps, innovatieve technologische ontwikkelingen die je bruikbaar maakt voor de maatschappij. Het raakt ook aan de regio, het heeft te maken met regionale welvaart, het gaat over de gezondheid van de Limburgers. We kunnen helpen de levenskwaliteit te vergroten als we techniek op een slimme manier kunnen inzetten om die doelen te bereiken.”

Nieuwe inzichten

Als voorbeeld geeft ze de data waarover ziekenhuizen in de regio beschikken. Door die data te koppelen kunnen nieuwe inzichten ontstaan die de gezondheidszorg naar een hoger plan kunnen helpen. Maar ja, het is privacygevoelige informatie en bovendien is er nog zoiets als concurrentie. Kamalski: “We zijn heel hard bezig om hier op de campus een Smart Health Center te bouwen waarin we al die partijen bij elkaar brengen en waarin BISS een rol kan spelen als het gaat om de garantie van veiligheid bij het overdragen van gegevens. Dat is groter dan BISS alleen. We doen dat samen met de partners op de campus.”

Kritische kanttekeningen

Judith Kamalski hoopt dat BISS over tien jaar fiks is gegroeid en een goede reputatie geniet als deelnemer van het ELSA-lab. En dat het werkgebied groter en internationaler is. Maar vooral dat BISS die maatschappelijke rol kan blijven vervullen. “Wij maken deel uit van de universiteit, zijn dus niet puur commercieel. Wij waken ervoor dat alle innovaties en techniek die we toepassen altijd ethisch verantwoord is. Het feit dat de technologie iets kan, betekent niet noodzakelijkerwijs dat je het ook moet toepassen.

Een van onze professoren gaf het volgende voorbeeld: stel je zou een AI-kledingkast ontwerpen die weet wat voor weer het wordt en die ’s ochtends de kleren tevoorschijn tovert die het best bij dat weer passen. Makkelijk natuurlijk, maar moeten we dit ook willen? Gaat dat niet ten koste van onze eigen identiteit? De fundamentele vraag is: wat geven we uit handen aan de technologie? Precies daar voegen wij kritische kanttekeningen toe, ethisch, juridisch, noem maar op. Dat onderscheidt ons. Anders zijn we overgeleverd aan de commercie.”