ASML heeft pardoes een alternatief voor de productie van medische, radioactieve isotopen gevonden tijdens onderzoek naar een nieuwe bron van ultraviolet (euv) licht. De huidige methode voor het maken van de isotopen, waarbij verrijkt uranium nodig is en kernafval ontstaat, is op termijn niet meer nodig. Dit bevestigt Monique Mols van ASML: “Maar het duurt nog zeker vijf jaar voor de techniek echt in gebruik genomen kan worden.”
Een isotoop is een atoomsoort. Radioactieve isotopen, zoals Molybdeen-99, worden gebruikt bij het opsporen van kanker. Door de isotopen in te spuiten bij mensen en daarna een röntgenfoto te maken, kunnen artsen beter bepaalde kankersoorten diagnosticeren en tumors opsporen. De isotopen verliezen hun radioactiviteit na enkele uren.
Normaal wordt Molybdeen-99 gemaakt in kernreactoren. Daar zitten nogal wat nadelen aan. Het spul wordt wereldwijd maar in vier kernreactoren geproduceerd, onder andere in het Nederlandse Petten. Door het lage aantal kernreactoren en door het feit dat de oude installaties vaak kapot gaan, is de toevoer niet constant. Een probleem voor veel artsen en patiënten. Bovendien komt bij de huidige productiemethode kernafval vrij.
ASML ontdekte bij toeval een goedkopere en kernafvalvrije methode voor de productie van medische isotopen. Tijdens een zoektocht naar een nieuwe bron voor euv-licht zag een onderzoeker parallellen. Hoogenergetische elektronenbundels kunnen toepasbaar zijn bij het maken van Molybdeen-99, concludeerde hij.
Het bedrijf uit Veldhoven richtte vervolgens het Lighthouse project op en deed de afgelopen jaren een haalbaarheidsstudie. “De onderzoeker is met een groep mensen verder gaan kijken naar de levensvatbaarheid van zijn theorie. Zijn nieuwsgierigheid heeft geleid tot waar we nu zijn”, zegt Mols.
Voorlopig zal de productie van radioactieve isotopen evenwel nog bij kernreactoren liggen, volgens Mols: “Het is tot dusver slechts een theoretische exercitie. Er is binnen de muren van ASML nog nooit een medische isotoop geproduceerd en dat zal ook nooit gebeuren.”
De reden dat Molybdeen-99 nooit bij ASML geproduceerd gaat worden is dat de chipmachinefabrikant het niet als een kernactiviteit ziet. Ook is het onderzoek naar hoogenergetische lichtbundels stopgezet, het bedrijf ziet voldoende potentie in de productie van euv-licht met behulp van tindruppels.
De fabrikant heeft daarom besloten een consortium op te richten voor verdere ontwikkeling van de nieuwe methode. Wie in dat consortium actief zullen zijn, is nog niet duidelijk.
ASML presenteerde vandaag nog wel zijn vondst op het ministerie van Economische Zaken. Het nog op te richten consortium wil meedingen naar de status van Nationaal Icoon. Een status die het Lighthouse project zal verzekeren van overheidssteun. In het najaar maakt een jury bekend of het project een van de winnaars is.
Foto: Norbert van Onna
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
