Brabantse zingevers met een zachte G zochten God, Geld, maar vooral Geluk

God mag dan halverwege de jaren zestig Brabant langzaamaan verlaten hebben, het heeft de Brabanders zelf niet weerhouden van hun portie geluk. Ze moesten er zelf naar op zoek, maar ze vonden het in de vorm van een sterk toegenomen materiële welvaart.

In een halve eeuw tijd is Brabant van een plek achterin het peloton opgeschoven naar een koppositie in de Nederlandse economie. Deze snelle economische opmars heeft de provincie geen windeieren gelegd. “We zijn rijker dan ooit. Maar ondanks dat speelt de zinsvraag toch weer op. Als God ons niet meer inspireert en geld niet langer zaligmakend is, wat dan”, zo vragen Sjoerd van Dommelen en Joks Janssen zich af in Zingeving met een Zachte G, het essay dat vandaag verschijnt ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van BrabantKennis.

Is dat op geld gebaseerde geluk dan het directe alternatief voor God? Niet echt, zeggen de auteurs. Geluk gaat om meer dan euro’s alleen. “Ook de wetenschap erkent dat de ervaring van geluk het sterkst is wanneer we de verbinding maken met iets dat ons leven in het hiernumaals overstijgt, een ideële dimensie. Die dimensie kan van alles zijn: de familie, de buurt, het landschap, duurzaamheid of cultuur. Dat engagement met een ‘hoger’ doel herken je in de drang van steeds meer Brabanders om in de energie­, zorg­, of voedselbehoefte van hun omgeving te voorzien. Je herkent het in de corso’s, parades en festivals waarin ze hun kijk op de wereld met de kracht van verbeelding uiten en het samenzijn vieren. En je ziet het ook terug in het pragmatisch idealisme van jonge, Brabantse ondernemers die bedrijfjes beginnen om de wereld te verbeteren.”

“Dat engagement met een ‘hoger’ doel zie je terug in het pragmatisch idealisme van jonge, Brabantse ondernemers die bedrijfjes beginnen om de wereld te verbeteren.”

De meeste vermogende mensen wonen tegenwoordig niet meer in Blaricum of Wassenaar, maar in Haaren, Sint­Anthonis, Alphen, Reusel en Eersel. “Je kunt het je bijna niet meer voorstellen, maar de dorpen waar zij wonen kregen in de jaren vijftig nog het etiket ‘probleem-­ en ontwikkelingsgebied’ opgespeld vanwege de vele lage inkomens en de hoge structu­rele werkloosheid.”

Gelukskloof

Als geld een indicator is voor geluk, dan moet Brabant wel een van de gelukkigste regio’s van Nederland zijn, maar zo’n conclusie is op zijn minst eenzijdig, zeggen Van Dommelen en Janssen. “Geluk is meer dan dat. Naast geld zijn namelijk ook gezondheid, werk en sociale relaties belangrijke geluks­ indicatoren. En daarbij bepaalt ook de verdeling van de groei ons geluksgevoel.
Als de lusten en lasten van economische groei niet gelijk zijn verdeeld, ontstaat een gelukskloof.”

En dan is er nog de kwakkelende gezondheid van de Brabander. “Negatieve effecten als fijnstof, ziektes en drugsafval stroken met hoe de Brabanders hun gezondheid ervaren: namelijk opvallend slecht. Als het klopt dat gezondheid belangrijker is voor geluk dan geld, dan staat het geluk van Brabant onder druk.”

Door de almaar stijgende welvaart zijn we gaan denken dat geluk ook zonder God binnen ieders bereik ligt, maar nu de motor van ons huidige geluksideaal hapert, knaagt ook de onzeker­heid aan het groeimodel dat we in Brabant inmiddels al twee generaties lang kennen. “De twijfel over ‘groei om de groei’ bestaat in Brabant al een tijdje, maar klimaatverandering, technologische verandering en globalisering drukken ons met de neus op de feiten. Deze ontwikkelingen zetten de wereld zoals we die kennen op z’n kop.”

Vanavond in de Tilburgse Lochal wordt het gesprek over God, Geld en Geluk voortgezet tijdens de jaarlijkse Trendnacht van Brabantkennis. Voor bezoekers die zich hebben aangemeld ligt een exemplaar van het essay van Sjoerd van Dommelen en Joks Janssen klaar.

Illustraties uit het essay