De standaard therapie voor kanker is radio- of chemotherapie. Deze zijn echter lang niet voor alle mensen effectief en hebben tal van ongewenste neveneffecten. De reden: het middel valt niet alleen de zieke cellen aan, maar het hele organisme. Het verhoogt ook het risico op het ontwikkelen van weerstand tegen de behandeling.
Wetenschappers van de Universiteit Genève (UNIGE) hebben nu een techniek ontwikkeld die niet alleen effectiever is dan chemotherapie, maar ook geen bijwerkingen heeft. Met deze therapie kan uit een groot aantal bestaande medicijnen snel de optimale combinatie en dosering worden bepaald van producten die wel tumorcellen kunnen doden, maar geen invloed hebben op gezonde cellen. De onderzoekers hebben de effectiviteit van deze methode al getest in samenwerking met het Universiteitsziekenhuis Genève (HUG) en het AMC Amsterdam.
In-vitro en in-vivo
De wetenschappers onderzochten de therapie zowel in in-vitrotests als, voor het eerst, in-vivotests in muismodellen. Alle combinaties bleken effectiever dan chemotherapie en veroorzaakten geen duidelijke toxiciteit in gezonde cellen of dieren, benadrukken de onderzoekers.
“De door ons ontwikkelde en gepatenteerde techniek heet TGMO. Dat staat voor fenotypisch gecontroleerde, therapeutisch geleide multidrugsoptimalisatie. Het combineert tests en geavanceerde statistische analyses”, zegt Patrycja Nowak-Sliwinska, hoogleraar aan de faculteit farmaceutische wetenschappen van de afdeling wetenschap van de UNIGE. “Het stelt ons in staat om tegelijkertijd tests uit te voeren op kankercellen en gezonde cellen (van dezelfde patiënt). Zo kunnen we alle mogelijke medicijncombinaties die we voor dit doel hebben geselecteerd, evalueren. De positieve synergieën blijven behouden, terwijl de tegenstellingen worden afgewezen.”
Het experiment werd uitgevoerd met 12 geneesmiddelen, die allemaal recentelijk zijn goedgekeurd voor commercialisering of die zich in de laatste fase van de klinische studies bevonden. “Het doel van de zoektocht was om de combinatie van producten te bepalen die het dichtst bij het gewenste resultaat kwam. Dat is het doden van kankercellen waarbij er geen effecten zijn voor gezonde cellen. En dit alles bij de laagst mogelijke dosering van de geneesmiddelen. Deze procedure leidde tot meerdere combinaties van drie of vier medicijnen, die allemaal iets van elkaar verschilden.
Groei van tumoren met 80 procent verminderd
In de volgende stap werden de combinaties getest op een driedimensionaal model van een menselijke tumor. Vervolgens gebeurde dat ook op muizen als experimenteel model voor darmkanker. De resultaten toonden aan dat de geteste medicijncombinaties de tumorgroei met ongeveer 80 procent verminderden en dus veel effectiever waren dan chemotherapie. De gezonde cellen werden niet aangetast. De activiteit was beperkt tot kankercellen die ‘vers werden verzameld bij de huidige patiënten in Zwitserland’.
“Dit is de eerste keer dat er in vivo testen zijn uitgevoerd met medicijncombinaties die zijn afgeleid van onze TGMO-technologie”, aldus Patrycja Nowak-Sliwinska. “De studie toont aan dat het mogelijk is om efficiënt lage dosis, synergetische en selectief geoptimaliseerde medicijncombinaties te identificeren die effectiever zijn dan conventionele chemotherapie. Ongeacht de mutatiestatus van de tumor”.
Resultaten in minder dan twee weken
De TGMO-technologie is ontworpen om resultaten te produceren in minder dan twee weken, benadrukken de onderzoekers. Dit komt overeen met de tijd die artsen na de diagnose nodig hebben om de therapie te bepalen. “Dit is duidelijk de toekomst voor oncologiepatiënten”, zegt Thibaud Koessler, hoofd gastro-intestinale oncologie van de HUG. “Het kunnen selecteren van de juiste combinatie van medicijnen verhoogt de effectiviteit van de behandelingen. Daarbij vermindert het de toxiciteit. En dat zijn nu net twee van de meest problematische aspecten van de huidige therapieën”.
Foto: Schematische weergave van darm- en colorectaal carcinoom. © UNIGE/Nowak-Sliwinska
Lees via deze link meer IO-artikelen over innovatieve kankertherapieën
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
