Mensen die een beroerte of traumatisch hersenletsel hebben opgelopen, moeten meestal veel dingen volledig opnieuw leren – lopen, schrijven, begrijpen, hun ledematen besturen en spreken. Na een beroerte is het taalvermogen vaak op zijn minst aangetast, zo niet volledig verdwenen, afhankelijk van de ernst van het infarct en aan welke kant van de hersenen het was. Bij rechtshandigen bestuurt de linker hersenhelft de rechterkant van het lichaam en het spraakcentrum; bij linkshandigen is het spraakcentrum aan de rechterkant.
Een woord zo eenvoudig als “konijn” kan al een probleem vormen. Wat volgt is maandenlange training met een logopedist, waarbij patiënten vaak van voren af aan beginnen en elk nieuw geluid met veel moeite opnieuw moeten leren. Soms duurt het zelfs jaren voordat patiënten hun taalvermogen volledig hebben teruggekregen en geen moeite meer hebben met het vinden van de juiste woorden.
In de geneeskunde worden stoornissen die te maken hebben met spraakverlies afasie genoemd, een stoornis die alleen kan worden overwonnen door regelmatig te oefenen: spreken, spreken en nog eens spreken. Idealiter moeten ten minste vijf therapiesessies van één tot twee uur per week worden gevolgd. Maar de werkelijkheid is bij lange na niet zo ideaal.
In Duitsland moeten afasiepatiënten het momenteel meestal doen met slechts één therapiesessie per week, en slechts voor een beperkte tijd. De verplichte ziektekostenverzekeringen dekken 10 sessies van elk 45 minuten. Als er een aantoonbare behoefte aan is, kan een arts maximaal zes extra behandelingen voorschrijven. In het geval van particuliere ziektekostenverzekeraars moet eerst worden gekeken of in de verzekeringsovereenkomst überhaupt een logopedische behandeling is inbegrepen.
NEOLEXON – DE LOGOPEDIST VOOR THUIS
De twee logopedisten Mona Späth en Hanna Jakob hadden het idee voor de neolexon-app in 2014. Zij studeerden logopedie aan de Ludwig Maximilian Universiteit in München (LMU) en werkten daarna als logopedist in verschillende klinieken en praktijken. Ze leerden dat efficiënte therapie niet kon worden gerealiseerd met de voorgeschreven middelen.
Daarom besloten ze het neolexonproject te beginnen aan het Institut für Phonetik und Sprachverarbeitung van de LMU. De computerwetenschappers Swaroop Nunnaist en Jakob Pfab ontwikkelden de app en in 2017 richtten de vier gezamenlijk neolexon op. “Om praktische software voor onze patiënten te ontwikkelen, waren talrijke coördinatierondes nodig tussen IT, therapeuten en testgebruikers”, zegt Mona Späth.
Binnen de reguliere therapie werkt men voornamelijk met analoge therapiematerialen zoals fotokaarten en oefenbladen. Digitale therapiemethoden bieden alleen maar vaste modules die niet kunnen worden aangepast aan de individuele behoeften van de patiënt. Neolexon daarentegen kan door de therapeut individueel worden aangepast aan elke patiënt. De app bevat duizenden woorden, beelden en video’s waarmee patiënten kunnen horen en zien hoe een woord wordt uitgesproken.
Het grootste voordeel van de app is dat de therapie zich niet beperkt tot het bezoek aan de logopedist, maar dat patiënten ook thuis zoveel kunnen oefenen als ze willen. “De therapiemethode van neolexon stelt de patiënt in staat om zelfstandig en voor onbepaalde tijd op de tablet te oefenen”, aldus neolexon. “De inhoud van de oefeningen wordt door de logopedist op maat samengesteld en zo optimaal aangepast aan de intensiteit en ernst van de spraakstoornis en aan de persoonlijke behoeften van de patiënt.”
VIER OEFENINGEN
Met de app kunnen vier vaardigheden getraind worden: Begrijpen, spreken, lezen en schrijven. De moeilijkheidsgraad van de oefening wordt door de logopedist individueel aan de patiënt aangepast. Volgens de uitvinders zijn computervaardigheden niet vereist, omdat met behulp van duidelijke foto’s, grote gebruikersinterfaces en het gebruik van schrift de app gemakkelijk te gebruiken is. Individuele woorden kunnen ook worden beluisterd door middel van video’s en de app geeft duidelijk aan of de oefening juist of onjuist is uitgevoerd. Als speels element zijn er “sterren” te verdienen, die aanzetten tot nog meer oefenen. Elke 10 minuten kan de patiënt aan een ster werken; in het weekoverzicht kan hij zien hoe lang hij elke dag heeft geoefend. Behandeling met uitsluitend de app is echter niet mogelijk. Men kan hem alleen gebruiken in combinatie met een logopedist, die geregistreerd staat bij neolexon en de thuisopleiding instelt, begeleidt en voortdurend aanpast aan het leerproces.
De app is gecertificeerd als medisch hulpmiddel en voldoet aan de Europese en Duitse vereisten voor gegevensbescherming volgens de AVG. Toch dekt in Duitsland tot nu toe slechts één ziektekostenverzekeraar de kosten van de aanvraag voor patiënten in het kader van een innovatieproject. De app is echter zeer populair bij artsen en therapeuten. “Neolexon is een uitgebreide en zeer hoogwaardige logopedische app. Het combineert zorgvuldig gekozen woord-, zins- en beeldmateriaal met overzichtelijke oefeningen en voldoet aan de eis van individualisering”, aldus de Ärztezeitung. “Spraaktherapeuten geven aan dat het gebruik van neolexon veel patiënten stimuleert. Zij leveren echter wel kritiek op de vrij hoge prijs en het feit dat de app met abonnementen werkt.”
Neolexon hoopt dat ook andere zorgverzekeraars de kosten in de loop der tijd zullen dekken en dat de app beschikbaar zal zijn voor alle afasiepatiënten. “Ons doel op lange termijn is dat verzekeringsmaatschappijen de kosten van de afasie-app van de patiënt vergoeden”, aldus de oprichters.
De neolexon-app is tot nu toe alleen beschikbaar in het Duits.
