Ik maak me zorgen over de huidige discussies over de juiste maatregelen die genomen moeten worden om Covid-19 in te dammen en over de gevolgen daarvan voor mensen en samenlevingen. Aan de ene kant zijn er degenen die pleiten voor beschermende maatregelen, die vinden dat het belangrijk en terecht is dat onze regeringen alles in het werk stellen om zoveel mogelijk mensen te beschermen tegen besmetting en schade aan de gezondheid. En aan de andere kant zijn er degenen die zich hiertegen verzetten, die de gezondheid als een individuele verantwoordelijkheid zien en elke beperking van de persoonlijke vrijheden als een aanslag op hun grondrechten beschouwen.
Eigenlijk is de term “discussie” al verkeerd, omdat we in ieder geval in de sociale media over dit onderwerp nauwelijks nog van gedachten wisselen en de standpunten en argumenten van de andere partij nauwelijks meer horen. Er zijn standpunten, maar er is geen bereidheid meer om zich met de ander bezig te houden en hem te willen begrijpen.
Dit is des te verbazingwekkender omdat we vandaag de dag nog steeds te weinig weten over het virus om concrete en betrouwbare uitspraken te doen over de eigenschappen ervan, de waarschijnlijkheid van een tweede golf of het blijvende effect van een vaccin.
We leven in een tijd van maximale onzekerheid over onze toekomst. Het is begrijpelijk dat veel mensen die weinig veiligheid en oriëntatie in de buitenwereld ervaren een dergelijke situatie beangstigend en stressvol vinden. In hun zoektocht naar veiligheid oriënteren ze zich enerzijds op hun gewoontes en ervaringen – “wat gisteren goed was zal morgen ook wel goed zijn” – en anderzijds op hun sociale omgeving. Beide leiden tot de subjectieve oplossing voor een uitdaging in het verleden. Het doel van een dergelijke strategie is om de oorspronkelijke situatie zoveel mogelijk te herstellen. Psychologen hebben het hier over veerkracht; economen hebben het over een V-curve. Een mogelijk diepe, maar korte recessie en een snelle terugkeer naar de oorspronkelijke staat.
Uit de beoordeling van deskundigen blijkt steeds vaker dat we met betrekking tot de sociale en economische effecten van COVID-19 waarschijnlijk geen V-crisis moeten verwachten, maar eerder een L- of U-curve. Een L-scenario zou betekenen dat COVID-19 de economie in een soort stagnatie zou brengen en we in een recessie zouden blijven. Een U-scenario gaat ervan uit dat de economie een recessie zal doormaken, zich na een bepaalde periode kan herstellen en mogelijk verder zal groeien dan het niveau van voor de crisis.
“De oplossing ligt niet in het verleden, maar in de toekomst.”
We kunnen ons een soortgelijk scenario voor onze samenlevingen voorstellen. De door COVID-19 wereldwijd ontstane crisis leidt tot veranderingen, mogelijkerwijs beperkingen, en tot het feit dat we door sommige dierbare gewoontes uit het verleden aan het wankelen worden gebracht en sommige verworvenheden misschien (tijdelijk) moeten opgeven. Bijvoorbeeld de overtuiging dat de staat voor onze gezondheid en ons welzijn moet zorgen, of de absoluutheid van de individuele rechten van vergadering en beweging. Kortom: we moeten gewoonten opgeven, al willen veel mensen dat niet.
Dit conflict dwingt ons tot een heroverweging van het bedrijfsleven, de economie en de maatschappij. De oplossing ligt niet in het verleden, maar in de toekomst. Om dit te doen hebben we innovaties nodig – zodat we de markten beter en efficiënter kunnen bedienen met nieuwe producten en diensten, en zodat het bedrijfsleven en de samenleving de bestaande zwakheden en fouten kunnen overwinnen.
‘Als regressie (een V-curve) geen optie meer is, dan is vooruitgang (een U-curve) de enige mogelijkheid.”
Mensen zijn zintuiglijke wezens. Als iets voor ons niet zinvol is, besteden we er geen aandacht of energie aan. Zingeving ontstaat wanneer we de voordelen van een doel voor onszelf en anderen kunnen herkennen en tegelijkertijd het vertrouwen in onszelf en anderen hebben om dat doel te willen bereiken.
We bereiken geen nieuwe doelen door elkaar met elkaars posities om de oren te slaan, maar door elkaar te benaderen, door met elkaar om te gaan en samen te werken aan oplossingen – innovaties. Als regressie (een V-curve) geen optie meer is, dan is vooruitgang (een U-curve) de enige mogelijkheid. De U symboliseert dat het niet alleen naar beneden gaat, maar dat het na een keerpunt weer naar boven kan gaan, en dat de kans bestaat dat deze opwaartse beweging ver boven de oorspronkelijke toestand uitstijgt. Het is aan ons, of we deze vooruitgang willen. Het is echter ook duidelijk dat er zonder te willen – zonder echte overtuiging dus – geen innovatie en dus ook geen vooruitgang zal zijn. Hoe sneller en duurzamer we bestaande innovaties accepteren en integreren om een ommekeer te bewerkstelligen, des te sneller kunnen we boven onszelf uitstijgen – als maatschappij, als bedrijf en als persoon!
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins in een wekelijkse column te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
