Help, de Duitse bossen sterven

Wie de afgelopen dagen op internet de zoekwoorden “bomen” en “sterven” intikte, zal zich ongetwijfeld lam zijn geschrokken. Vraatzuchtige kevers, schimmels, rupsen, bosbranden, stormen en droogte hebben een desastreuze invloed op het Duitse bos- en bomenbestand.

Voor de Duitse minister van landbouw Julia Klöckner was de ontbossing afgelopen woensdag aanleiding een noodfonds aan te kondigen van 800 miljoen euro, want zo zei ze op de nationale “Waldgipfel” in Berlijn:  “Het gaat niet goed met onze bossen. Integendeel, er zijn hele gebieden waar het bos afsterft.”

800 Millionen Euro für die Rettung des Walds https://t.co/z08AEyCxB4 #Waldgipfel #Klöckner

— tagesschau (@tagesschau) September 25, 2019

Volgens Klöckner wordt momenteel 180.000 hectare bos bedreigd, maar het zijn niet alleen de bossen die bedreigd worden, zo viel te horen op een andere boomconferentie in Berlijn. In steden is de situatie minstens even kritisch.

Boomdeskundige Manfred Forstreuter van de Vrije Universiteit Berlijn sprak op het Berliner Baumforum van “een catastrofe”. Volgens hem verloor Berlijn afgelopen jaar per saldo zo’n 2500 bomen en na twee knetterwarme jaren zijn veel bomen er slecht aan toe.

Zijn grootste zorg zijn de oudere bomen van 40+. Van de 431.000 straatbomen (parken en bossen niet meegerekend) valt 43 procent in deze categorie. Door twee gigantisch droge en dus ook warme jaren lijden de bomen aan “hittestress”. “En teveel stress is dodelijk”, zegt Forstreuter. “Het was hier dit jaar warmer dan in Toscane!”

De stress is volgens Forstreuter onder andere te zien aan de relatief grote hoeveelheid vruchten, noten en zaden die bomen dragen dit jaar. Fruittelers zullen dit fenomeen kennen. Het is de reactie van de natuur op een naderende ramp. “Bij naderend onheil hebben bomen de neiging nog een keer alles te geven voor nageslacht. Daarna sterven ze.” Een ander teken aan de wand zijn dorre boomkronen. Hoeveel bomen precies op sterven na dood zijn, is echter onbekend. “Het probleem in Berlijn is dat elk stadsdeel andere maatstaven daarvoor hanteert. Er is bovendien geen centraal register voor het bomenbestand.”

Kant en klare oplossingen heeft Fortsreuter niet, maar hij is het in ieder geval oneens met een van de andere sprekers op het Baumforum, Martin Schreiner van het Pflanzenschutzamt Berlin. Zijn boodschap luidt dat het beter is oude zieke bomen te laten sterven en de energie te richten op jonge, gezonde aanplant.

Volgens Schreiner kun je het weinige geld dat de stad ter beschikking heeft, beter gebruiken voor nieuwe aanplant. De mens moet in zijn ogen leren leven met klimaatverandering. “De stad is de laatste 100 jaar enorm veranderd. Dat geldt niet alleen voor de temperatuur, maar ook voor de hoeveelheid verkeer en de soort gebouwen. Dat vergt een andere aanpak bij het groenbeheer.” Hij is bijvoorbeeld voor de aanplant van meer warmtebestendige boomsoorten, een richting waarin ook minister Klöckner denkt voor de bossen.

Forstreuter vindt dat je niet zo makkelijk mag spreken over oude bomen. Natuurlijk echt zieke bomen moeten gekapt, maar voor de overige bomen, die alleen maar verzwakt zijn door een paar droge jaren, moet de gemeente zich serieus inspannen. Een manier zou bijvoorbeeld kunnen zijn verplichte boomeffectrapportages bij bouwprojecten, zoals de bouw van huizen en de aanleg van nieuwe wegen en stoepen.

Het meest dramatische verhaal op het Baumforum kwam overigens niet uit Berlijn, maar uit Maagdenburg. Daar is een moordenaar onderweg uit Azië die de laatste vijf jaar 10.000 bomen het leven heeft gekost. Het gaat om de Aziatische loofhoutboktor die volgens boswachter Jens Geffert van de deelstaat Saksen-Anhalt geen natuurlijke vijanden heeft. Het is een beestje dat vermoedelijk in houten pallets is meegereisd uit China. Geffert heeft alleen voor het bestrijden van deze kever (en zijn larven) een team van ongeveer 20 mensen in touw. “Het is een harde, kostbare strijd waarvan we nog niet weten of we hem gaan winnen.”