Het ijs in Groenland smelt momenteel zeven keer zo snel als in de jaren negentig van de vorige eeuw. Die snelheid zal nog verder toenemen als gevolg van de klimaatverandering. Hierdoor zal de zeespiegel navenant sneller stijgen. Wetenschappers werken daarom aan een beter begrip van de mechanismen die dit smelten van ijs veroorzaken. Het blijkt dat niet alleen de hogere temperaturen de oorzaak zijn van het ontdooien. Stromen warm zeewater doen ook de onderkant van de grote gletsjers smelten.
In Noordoost-Groenland glijdt het ijs van de Groenlandse landmassa langzaam in zee en vormt daar zogenaamde gletsjertongen. Deze drijven op het water zonder het land te verlaten. De langste van deze gletsjertongen, de zogenaamde “79° Noordergletsjer”, is meer dan 80 kilometer lang. Deze is in de afgelopen 20 jaar drastisch dunner geworden. Naar nu blijkt, komt dat doordat als bij een kaars die aan beide uiteinden brandt, zowel de bovenkant als de onderkant smelt.
Kanaal leidt warm water naar de gletsjer
Een team van wetenschappers onder leiding van oceanograaf Dr. Janin Schaffer van het Alfred-Wegener-Institut, Helmholtz Zentrum für Polar- und Meeresforschung (AWI) in Bremerhaven heeft nu de reden ontdekt voor deze sterke smelting aan de onderzijde van de gletsjer. Tevens ontdekten de onderzoekers dat dit smeltverschijnsel zich blijkbaar niet beperkt tot de “79° Noordelijke Gletsjer”.
De onderzoekers bestudeerden eerst vanaf een schip heel nauwkeurig de zeebodem bij de “79° Noordergletsjer”. Het bleek dat er een twee kilometer brede, voorheen onbekende geul op de zeebodem ligt, die als een kanaal relatief warm water vanaf de Atlantische Oceaan naar de gletsjer leidt. Janin Schaffer ontdekte tijdens een meer gedetailleerde analyse ook een drempel die als een soort barrière fungeert. Maar zodra het water deze barrière is gepasseerd, stroomt het ongehinderd onder de gletsjertong door. Die stroom warm water leidt tot het smelten van de onderkant van de gletsjer.
Het is ook zorgwekkend dat de warme waterlaag, die in de diepte naar de gletsjer stroomt, krachtiger is geworden, benadrukken de onderzoekers. Deze waterlaag reikt vanaf de zeebodem 15 meter hoger dan enkele jaren geleden. “Dit betekent dat de oorzaak van de toenemende smelting nu duidelijk is,” zegt Janin Schaffer. “Omdat de warmwaterstroom nu groter is, is er beduidend meer warmte per seconde dan voorheen onder de gletsjertong.”
“79° Noordelijke gletsjer” niet het enige getroffen gebied
Als onderdeel van het onderzoek heeft het team ook een naburige regio aan de oostkust van Groenland onderzocht, de Zachariæ Isstrøm. Hiervan is recentelijk een enorme gletsjertong van het vasteland losgebroken. De wetenschappers hebben de watertemperaturen op diepte van een ijsschots gemeten en zagen hun vermoedens bevestigd. Het fenomeen beperkt zich niet tot de “79° Noordelijke gletsjer”.
“De waarden geven aan dat ook hier een bodemdrempel ervoor zorgt dat warm water op diepte naar de gletsjer stroomt”, zegt Janin Schaffer. “De intense smelting aan de onderkant van de gletsjer wordt blijkbaar sterk beïnvloed door de vorm van de zeebodem op verschillende plaatsen in Groenland.” De resultaten van het onderzoek kunnen de onderzoeker helpen om de totale hoeveelheid smeltwater die elk jaar uit de Groenlandse ijskap ontdooit, beter te bepalen.
De uitkomsten zijn in het vaktijdschrift Nature Geoscience gepubliceerd.
Titelfoto: De POLARSTERN vaart hier voor een deel van de gletsjertong die tot ver in het land reikt en 80 km op de oceaan drijft. In de zomer van 2016 was de POLARSTERN het eerste schip dat ooit naar de rand van de 79 Noordelijke gletsjer in het noordoosten van Groenland voer. De wind had al het zee-ijs weggevoerd. Het anders met ijs bedekte gebied was zo een week lang volledig ijsvrij. Dit maakte het mogelijk om de oceaan en de bodem nauwkeurig te vermeten. (Foto: Nat Wilson, Alfred Wegener Instituut)
Meer artikelen over smeltende gletsjers vindt u via deze link.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
