Vlinders, bijen, vliegjes waarvan we bepaalde soorten niet meer zien omdat ze uitgestorven zijn door lange dicht geasfalteerde stukken tussen het groen. Plantensoorten die verdwijnen, een oceaan vol plastic waardoor vissen doodgaan omdat ze het eten en dat niet verteren. Iedereen is nu wel doordrongen van de problemen die het gedrag van mens en bedrijf in de natuur veroorzaakt. Maar hoe lossen we dat op? Hoe doen we daar wat aan? Dat is de grote vraag die de EU de komende vijf jaar moet zien te antwoorden.
,,De maatschappij moet een systeemverandering doormaken als we het massaal uitsterven van dieren en planten op de aarde willen voorkomen”, volgens wetenschappelijke adviseurs van de Europese Commissie. Ze willen daarom geld voor onderzoek naar de oorzaak van de teruglopende biodiversiteit zodat de politiek beleid kan maken dat op wetenschappelijke resultaten gebaseerd is.
Logisch, zou je denken. Want een besluit om voor het milieu schadelijke brandstoffen te gaan verbieden bijvoorbeeld moet wel gebaseerd zijn op feiten.
Nieuwe richting
Maar toch is deze richting van de Europese Commissie onder leiding van voorzitter Ursula von der Leyen nieuw. ,,Voor het eerst in mijn loopbaan gaat de invloed op de biodiversiteit een rol spelen in politieke besluiten”, aldus het hoofd van de onderzoeksafdeling bij de Europese Commissie die zich bezighoudt met biodiversiteit, John Bell. Hij was daar opgelucht over, zo leek het, want tot nu toe zat het onderwerp een beetje in het verdomhoekje. Niemand nam het echt serieus. Tot nu dus.
Politieke strijd over grond
Bij alle besluiten op alle beleidsterreinen moet in kaart gebracht worden wat de schade of bijdrage van een project is op de biodiversiteit, is het doel. Dat zou moeten gaan gelden voor alle business cases op alle terreinen. Hoe dat te verwezenlijken is, wordt waarschijnlijk een politieke strijd.
In de eerste plaats speelt het onderwerp biodiversiteit zich af op land en water dat niet onder de supervisie van de Europese Unie valt, zo reageerde een Britse wetenschapper die de discussie bijwoonde tijdens de Innovation Days in Brussel afgelopen week op de voorgenomen plannen van de Europese Commissie. Lidstaten bepalen zelf hoe ze hun ruimte in hun land willen inrichten. Daar valt niet zo makkelijk aan te tornen. Dat is wettelijk zo geregeld.
Wie betaalt de rekening?
De oplossing is volgens hoogleraar Milieukunde Ingrid Visseren-Hamakers aan de Radboud Universiteit in Nijmegen dat de rekening voor de systeemverandering die nodig is om de biodiversiteit te herstellen en te beschermen bij de partijen neer te leggen die de schade veroorzaken en er het meest aan verdienen. Anders steunt het deel van de bevolking die de transitie naar een biodiversiteit vriendelijke economie niet kan betalen dit niet. De veroorzakers zijn voor een belangrijk deel ook de grote bedrijven die schadelijke stoffen produceren, verkopen en uitstoten. Multinationals dus, zoals de grote oliemaatschappijen. Maar die zaten niet aan tafel tijdens deze discussie. En er was niemand die dat ook hardop zei. Dat kan dus nog wel eens een obstakel blijken te zijn voor de verwezenlijking van deze doelstelling.
Nieuw soort business case
Het werk dat de komende jaren gedaan moet worden is te zorgen dat de basis van een goede business case niet meer gebaseerd is op geld verdienen alleen. Hoe de business het milieu en de biodiversiteit belast of bevoordeelt, moet er ook in berekend zijn, aldus Visseren. Ook daar is dus door Europa betaald onderzoek voor nodig.
Dat de nood aan de man is, hetgeen natuurlijk al heel lang bekend is, onderstreepte Visseren-Hamakers met een slide waaruit onder andere bleek dat er in totaal een miljoen diersoorten met uitsterven bedreigd worden. Op een andere slide liet ze zien dat de mens de natuur waaronder water, bodem en lucht zwaar aan het overbelasten is en dat de trend negatief is. Het ecosysteem is volgens haar is op dit moment als een stuk textiel dat in rap tempo aan het vergaan is en waarvan de draadjes uit elkaar vallen. ,,Die trend hebben de makers van het milieubeleid de afgelopen 50 jaar nooit weten te keren. ”
Geld voor onderzoek
Een strategisch plan voor onderzoek met geld uit het Europese Horizon-fonds (dat zo’n 100 miljard euro omvat) is in de maak en zou voor het iende van het jaar beschikbaar moeten komen. Dat moet de trend wel gaan keren.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
