Een team van ingenieurs heeft in Oostenrijk een vissluis ontwikkeld die dieren in afgesloten wateren hulp biedt bij migratie. De oplossing is minder ingewikkeld dan bestaande systemen en genereert tegelijkertijd groene stroom.
Alleen al de Oostenrijkse rivieren tellen één blokkade per rivierkilometer volgens de statistieken van het Bundesamt für Wasserwirtschaft. Dat zijn ongeveer 33.000 obstakels die de migratie van vissen en andere organismen verhinderen. Een gebrek aan doorstroming van het water heeft een negatieve impact op het ecosysteem en brengt de voedselzekerheid voor vissen in gevaar. Constructies als sluizen of dijken verhinderen tevens de migratie van trekvissen naar hun paaigronden. Maar tegelijkertijd zijn deze constructies wel belangrijk voor de mens. Het gaat namelijk om beschermingsconstructies tegen overstromingen of waterkrachtcentrales voor opwekking van groene stroom.
Gebruik van waterkracht
In het kader van de EU-waterrichtlijnen moet tegen 2027 doorstroming van rivieren zijn gerealiseerd. Daarom is er een beroep gedaan op constructiebedrijven en waterkrachtcentrales voor het opzetten van migratiehulpen voor vissen, om voor een betere ecologische en chemische watertoestand te zorgen. Maar conventionele oplossingen nemen veel ruimte in beslag en zijn duur, zegt technicus Bernhard Mayrhofer. Hij heeft zelf gewerkt aan het opzetten van conventionele hulpmiddelen voor vismigratie – en heeft vastgesteld dat er nog verbeteringen nodig zijn. Samen met een team van onderzoekers wilde hij bewijzen dat ecologische waterbescherming en het gebruik van waterkracht gecombineerd kunnen worden.
Tweekamersysteem
Fishcon, de door hen ontwikkelde vismigratiehulp, neemt zeventig procent minder ruimte in beslag, is goedkoper, én produceert groene stroom. De oplossing is geschikt voor rustige stroomopwaartse en stroomafwaartse migratie en is ook geschikt voor zwakke zwemmers. De constructie berust op een tweekamersysteem met hydraulische koppeling. De twee kamers bestaan uit twee buizen met afsluitbare uiteinden. Tussen de kamers bevindt zich een gebogen buis met een turbine die de stroomsnelheid vermindert en tegelijkertijd elektriciteit opwekt. Een fijne hark voorkomt vervuiling en het inzwemmen van vissen. Deze video illustreert het concept.
Kostendekking
De door de turbine opgewekte elektriciteit kan tot vijfentwintig lokale huishoudens van elektriciteit voorzien. Volgens Mayrhofer kunnen de investeringskosten worden terugverdiend met de energieopbrengst. En als het economisch niet rendabel is om in een bepaalde regio energie te leveren, kan de stroom door middel van een regelaar worden beperkt. Uit onderzoek is gebleken dat vismigratie ook mogelijk is met zeer kleine hoeveelheden proefstroom.
Het systeem wordt schuin onder het waterniveau geïnstalleerd. De ene kamer staat open voor het bovenstroomse water, de andere voor het benedenstroomse water. Voor de zwemmende vissen gaat telkens weer een andere kant open. Het systeem is geschikt voor hoogtes van ongeveer anderhalf tot acht meter – grotere hoogtes kunnen worden overbrugd door een combinatie van meerdere sluizen.
Testinstallatie
Na een jaar van onderzoek en ontwikkeling werd Fishcon in 2015 in Europa gepatenteerd. In 2017 werd een eerste proeffabriek gebouwd voor een haalbaarheidsonderzoek. Dit werd gesubsidieerd door het Klimaat- en Energiefonds en uitgevoerd door de Universität für Bodenkultur Wien. Hiermee kon de werking van de vismigratie worden aangetoond. In hetzelfde jaar richtte Mayrhofer samen met zijn onderzoekscollega Alkisti Stergiopoulou Fishcon GmbH op. Stergiopoulou heeft Waterbouwkunde en Kwaliteitsmanagement gestudeerd, hijzelf Urban Renewable Energies.
De bevindingen van het haalbaarheidsonderzoek hebben in 2018 geleid tot een eerste testinstallatie in Opper-Oostenrijk bij de rivier de Alm, aan de waterkering Lippenannerlwehr. De fabriek is gemaakt van staal en gebouwd in een strook water waar de bruine forel de meest voorkomende vis is. Daar overbrugt de migratiehulp een hoogte van ongeveer twee meter. Een tweede testinstallatie zal in 2019 volgen. De lancering is gepland voor 2020.
Investeerder
Mayrhofer is zich ervan bewust dat er een grote behoefte is aan hulpmiddelen bij vismigratie. De waterrichtlijnen van de Europese Unie moeten tegen 2027 in nationale wetgeving zijn opgenomen. Alleen al in Duitsland moeten er nog oplossingen worden geïmplementeerd voor naar schatting 100.000 obstakels. In de gehele Europese Unie schat Mayrhofer het marktaandeel op dertien miljard euro.
De productie van de vissluis zal worden gerealiseerd in samenwerking met K. u. F. Drack (KFD). Het familiebedrijf Drack is al ongeveer een eeuw in het bezit van kleine waterkrachtcentrales en heeft vele jaren ervaring op het gebied van energie- en elektrotechniek. De KFD zal echter vooral bijdragen met kennis op het gebied van waterbouwkunde. Kort na de oprichting van Fishcon GmbH heeft de KFD een aandeel in het bedrijf verkregen.
Ook interessant:
Vlinders zijn de maatstaf voor biodiversiteit
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
