WENEN, 24 november 2018 – Hoe kan technologie het sociale spel tussen autistische en niet-autistische kinderen ondersteunen? Een onderzoeksteam buigt zich over deze vraag in een project over ondersteunende technologie aan de Technische Universiteit van Wenen. De aanpak is onconventioneel: de kinderen worden ook zelf betrokken bij het ontwerpproces.
Autistische kinderen reageren vaak positief op technologieën. De omgang met technologieën is voor hen vaak gemakkelijker dan de omgang met mensen, omdat die voor hen makkelijker te begrijpen zijn. Het onderzoeksteam rond Dr. Christopher Frauenberger in de Human-Computer Interaction Group van de Technische Universiteit van Wenen (TU) maakt hier gebruik van. In de studie Social Play Technologies gebruiken ze digitale technologieën om autistische en niet-autistische kinderen in staat te stellen om gezamenlijke spelervaringen op te doen.
Sociale interactie
Frauenberger is telematicus en is sinds zijn promotie aan de Queen Mary University of London betrokken bij de communicatie van mensen met een handicap. In zijn promotie-onderzoek ontwikkelde hij een gevoeligheid voor lichaamstaal en andere niet-verbale communicatie.
Later, aan de Universiteit van Sussex, was Frauenberger betrokken bij de Echoes II studie. Doel was om een virtuele, sociale interactie-onderwijs-leeromgeving voor autistische kinderen te creëren. In deze studie kwam hij voor het eerst in aanraking met participatieve vormgeving. Het principe om toekomstige gebruikers te betrekken bij de ontwikkeling van producten is geworteld in de Scandinavische arbeidersbeweging. In de technologiesector wordt het gebruikt om uit te vinden welke rol technologieën in het leven kunnen spelen en om gebruikers een aandeel te geven in het vormgeven van technologische toekomstperspectieven, legt Frauenberger uit.
In Echoes II merkte hij op dat er veel dingen gebeuren in de omgeving van de leeromgeving en niet noodzakelijkerwijs in de rol van een leraar. Dit gaf aanleiding tot zijn idee om openlijk het ontwerpproces in te gaan en te zien welke technologieën zich aan het ontwikkelen zijn. Dit is een grote uitdaging voor het onderzoekswerk, maar het moet uiteindelijk wel bijdragen aan een betere levenskwaliteit voor autisten.
Ontwerpproces
Frauenberger: “Bij assistentietechnologie gaat het traditioneel om het compenseren van handicaps, zoals bijvoorbeeld bij hoortoestellen. We willen weg van de normatieve houding van de meerderheid en de mantra ‘We repareren tekortkomingen’.”
Deze benadering werd toegepast in zijn eerste studie aan de TU Wenen, die liep van 2014 tot 2017. De studie had als titel Outside the Box en werd uitgevoerd met individuele autistische kinderen. Het onderzoeksteam leerde hoe deze kinderen beter konden integreren. Methoden zoals coöperatief onderzoek, digitale fabricage of acteren werden gebruikt. Frauenberger: “Het was een kans om elkaar te leren kennen, om kinderen te betrekken bij het creatieve proces en om concepten te ontwikkelen. Later werden de afzonderlijke concepten verder onderzocht om tot het concept te komen dat men wilde realiseren.”
Slimme dingen
In het vervolgproject Social Play Technologies bouwt het onderzoeksteam voort op deze theoretische fundamenten. Het doel van de studie is technologieën te ontwikkelen die de sociale interactie tussen autistische en niet-autistische kinderen ondersteunen. Het zijn niet meer alleen individuele kinderen die betrokken moeten worden bij de ontwikkeling en het ontwerpproces, maar ook groepen kinderen. De groepen bestaan uit vier tot zes kinderen van zes tot acht jaar. De kinderen krijgen een gratis spelplatform aangeboden, dat ze vrij kunnen interpreteren. Bij de ontwikkeling van de technologie ligt de nadruk meer op sociale rollen dan op speelgoed.
Emotionele regulering
Er bestaan verschillende ideeën binnen de groepen en het is soms moeilijk om een onderhandelingsruimte te vinden, legt Frauenberger uit: “Kinderen hebben verschillende ideeën over sociaal spel. Sommigen vinden het leuk als iedereen hardop spreekt en plezier heeft, anderen hebben meer structuur nodig. Autistische kinderen hebben vaak behoefte aan emotionele regulering. Zij hebben te maken met overbelasting van sociale situaties en dit beïnvloedt hun idee van een succesvol sociaal spel.”
Na het eerste projectjaar zijn uit de ontwikkelde concepten twee prototypes voortgekomen. Hun ontwerpen worden momenteel geëvalueerd. De effecten van de technologie worden getest in de betrokken groepen en in vergelijkingsgroepen.
Sociale situaties
In één project dachten de kinderen samen na over de inrichting van de kamers en de verlichting. In de uitvoering heeft elk kind een constructie gebouwd die gedeeltelijk is opgebouwd uit elektronisch textiel met geïntegreerde LEDs. Zo ontstonden verlichte grotten en verbindingsgangen. Elke LED textiel werd geactiveerd of gecontroleerd door een stressbal, waar elke bal een andere kleur creëerde en altijd van invloed was op alle LED textiel waardoor de kleuren gingen mengen. Om overeenstemming te bereiken over bepaalde kleureffecten was een gemeenschappelijke discussieruimte nodig voor de onderhandelingen.
Een ander project ging over beweging en muziek. De kinderen legden grondplaten neer op de vloer van de kamer, waarmee ze de muziek konden regelen. Als de kinderen over de platen bewegen, is coördinatie nodig om bepaalde effecten te creëren, zoals hard/zacht of aan/uit. Tegelijkertijd is de structuur los genoeg om de kinderen de ruimte te geven om te spelen.
Beide prototypes zijn gebaseerd op microcontrollers, d.w.z. halfgeleiderchips die tegelijkertijd een processor en een perifere functie bevatten. Deze zijn verbonden via WLAN of Bluetooth. Beide prototypes werken via druksensoren: deze activeren en regelen het LED-licht bij de spanningsballen en de muziekaspecten bij de grondplaten. In het muziek-/bewegingsproject zijn de luidsprekers geïntegreerd in het basisstation.
Outside the Box en Social Play Technologies worden gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
