De regen valt met bakken uit de hemel en de zomer ligt definitief achter ons. Uit cijfers blijkt dat het de warmste zomer was die ooit in Europa is gemeten. De gemiddelde luchttemperatuur boven Europees land tussen juni en augustus was de hoogste van het seizoen, met 1,54°C boven het gemiddelde van 1991-2020. Maar terwijl sommige gebieden records braken voor het aantal dagen met hittestress, kenden andere gebieden temperaturen onder het gemiddelde en meer natte dagen.
Gegevens verzameld door de Copernicus Climate Change Service (C3S) werden vorige week gepubliceerd om een volledig beeld te schetsen van de zomer van 2024. Met behulp van metingen van de Copernicus-satelliet wil CS3 het aanpassings- en matigingsbeleid van de Europese Unie ondersteunen door relevante gegevens over klimaatverandering aan te bieden. Wij doken in de cijfers.
Over Achter de Cijfers
In Achter de Cijfers ontrafelen we elke aflevering één cijfer en bieden we inzichten met behulp van grafieken en diagrammen..
Hoe verhoudt zomer 2024 zich tot de vorige?
Zomer 2024 verbrak het vorige record uit 2022 met 0,2°C. Volgens de meting was elk van de drie maanden de op één na warmste maand ooit. De temperaturen in juni en augustus waren 1,57°C hoger dan het gemiddelde, terwijl juli 1,49°C warmer was. De trend van de afgelopen jaren toont warmere zomers dan in het verleden.
De oppervlaktetemperatuur is de waarde van de luchttemperatuur gemeten op 2 meter boven het grond- of oceaanoppervlak. Het is dezelfde waarde als de temperatuur in conventionele weerberichten. De kolomgrafiek hieronder toont de variaties van de gemiddelde zomerse luchttemperaturen tussen 1991 en 2020.
Zuidoost-Europa, het warmste gebied
Zuidoost-Europa was veruit het warmste gebied en bereikte recordhoge temperaturen. Satellietgegevens laten zien dat heel Griekenland, Cyprus, Noord-Macedonië, het grootste deel van Roemenië en Bulgarije en het zuiden van Italië records braken voor de oppervlaktetemperatuur. De Balkanlanden en grote delen van de oostelijke landen braken ook records. Interessant is dat het C3S ook laat zien hoe recordbrekende waarden werden geregistreerd in het noorden van het Scandinavische schiereiland.
Het rapport toont ook het aantal dagen met ‘sterke hittestress’, een dag met een maximale gevoelstemperatuur van meer dan 32°C. De gevoelstemperatuur houdt ook rekening met vochtigheid, windsnelheid, zonneschijn en hoe het lichaam reageert op verschillende thermische omgevingen. Grote delen van Zuid-Europa hadden twee volle maanden van sterke hittestress, terwijl sommige gebieden in Turkije en Griekenland 90 dagen van dergelijke stress kenden. Zeer sterke hittestressdagen – maximale gevoelstemperatuur van meer dan 38°C – kwamen voor in een groot deel van Zuid- en Oost-Europa, vergelijkbaar met de cijfers voor 2023.
Sinds de eeuwwisseling is het gemiddelde aantal dagen met sterke hittestress in Zuidoost-Europa toegenomen. Het rapport beschouwt Zuidoost-Europa als een ideale rechthoek van Kroatië tot Turkije. Ook 2024 was een record, met gemiddeld meer dan 37 dagen met een dagmaximum van meer dan 32°C.
Warm water
Het rapport bevat ook cijfers over de temperatuur van het zeeoppervlak. De gemiddelde dagtemperatuur van het zeeoppervlak in de Middellandse Zee piekte op 28,45 °C op 13 augustus. Dit cijfer overtrof het vorige record dat in juli 2023 werd gevestigd (28,20 °C). Uit de gemiddelde gegevens blijkt dat de temperaturen in de hele Middellandse Zee warmer zijn dan gemiddeld. De wateren waren het warmst in het zuidoosten van het bekken, aan de kust van Turkije en Griekenland, en in de Adriatische Zee.
Ondertussen waren de temperaturen in de Noorse Zee en de Atlantische Oceaan koeler dan gemiddeld. Vooral de wateren ten westen van de Ierse kust, rond IJsland en op het Iberisch schiereiland waren kouder dan normaal.
Natter Noord-Europa
Daarentegen registreerden Noord- en West-Europa bovengemiddeld natte dagen – met meer dan of gelijk aan 1 mm regen. Het aantal regendagen in delen van het noorden van het Verenigd Koninkrijk en Ierland, het Scandinavische schiereiland en de Baltische staten was hoger dan normaal. Juni was de maand met de meeste regen in deze gebieden, terwijl augustus droger was in heel continentaal Europa, het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Daarentegen heerste er in de meeste mediterrane gebieden en op de Balkan droogte, waardoor er minder water beschikbaar was.
Een ander cijfer dat in het rapport wordt genoemd is het gemiddelde rivierdebiet in heel Europa. Interessant is dat sommige van de belangrijkste stroomgebieden – waaronder de Donau, de Rijn en de Seine – uitzonderlijk hoge rivierdebieten hadden voor het seizoen, in overeenstemming met de neerslag die in die gebieden viel. Daarentegen was 35% van de Europese rivierdebieten laag of uitzonderlijk laag vergeleken met het gemiddelde van 1991-2020 in de gebieden die het meest getroffen werden door hittegolven, zoals de Balkan en het zuiden van Europa.
Nieuwe records om de hoek
Europa is het snelst opwarmende continent ter wereld, met temperaturen die twee keer zo snel stijgen als het wereldwijde gemiddelde. Deze trend zal zich binnenkort voortzetten, zo niet verergeren. Volgens analyses van de Wereld Meteorologische Organisatie (WNO) zullen we waarschijnlijk binnenkort de pre-industriële temperaturen met 1,5°C overschrijden voor de gehele periode van vijf jaar 2024-2028. De organisatie zegt dat er een waarschijnlijkheid van 80% is dat de jaarlijkse gemiddelde temperatuur wereldwijd dat niveau in de komende vijf jaar zal overschrijden. Als gevolg daarvan worden er meer hittegolven en extreme temperaturen verwacht in Europa en kunnen er binnenkort nieuwe records worden gevestigd.
