‘Het is nooit te laat om de koers te verleggen’

By Bart Brouwers

Toen Lars Crama op een kruispunt in zijn carrière stond, realiseerde hij zich dat hij de verkeerde uitdagingen was aangegaan. Ondanks het zakelijke succes en de vele onderscheidingen ontbrak er iets. Zijn ‘journey’ van het corporate bedrijfsleven naar het werken met startups en het bouwen van ecosystemen laat een verhaal zien van zelfontdekking, veerkracht en het vinden van een innerlijk doel. Crama deelde zijn levensverhaal met de elf finalisten in de AI Pitch Competition en maakte daarbij duidelijk dat groei niet alleen over het opbouwen van een bedrijf gaat, maar ook over groeien als individu. Crama’s verhaal maakte deel uit van het LEVEL UP evenement, dat op 30 september in Eindhoven werd gehouden.

Betekenis vinden in je carrière

“Laat me je iets vragen. Als je één probleem zou kunnen oplossen, wat zou dat dan zijn? En ben je er op dit moment mee bezig?” Lars Crama stelde de vraag aan de finalisten van de AI Pitch Competition en spoorde hen ermee aan om na te denken over hun huidige inspanningen. Crama stelde zichzelf jarenlang dezelfde vragen, op zoek naar de betekenis van zijn werk.

Aan het begin van zijn carrière dacht hij dat hij op de goede weg was. Hij ging aan de slag bij Oxyma, een veelbelovend bedrijf van 30 mensen, en speelde een cruciale rol in de groei naar 300 werknemers. Het bedrijf was in alle opzichten een succes. Het kreeg onderscheidingen zoals ‘Deloitte Best Managed Company’ en de inkomsten stegen. “We waren goed bezig,” herinnert Crama zich. Maar ondanks de successen bleef er een hardnekkige twijfel: ‘Is dit echt waar ik aan wil werken?’”

Die twijfel werd nog groter toen hij Oxyma verliet en bij een Fortune 500-bedrijf ging werken. De voordelen waren ongeëvenaard – business class vluchten, een flink salaris en een titel met een hoge status. Maar daar zat hij dan, op een ochtend in Veghel, naar een spreadsheet te staren om de verkoop van pindakaas te optimaliseren. Hoewel geavanceerde analyses honderden miljoenen aan inkomsten opleverden, vroeg hij zich af: “Is dit hoe ik de rest van mijn leven wil doorbrengen?” Het was een cruciaal moment.

Gewaagde stap

In 2015 zette Crama zijn gewaagde stap. Hij stapte uit het bedrijfsleven om zich te richten op het opbouwen van ecosystemen voor ondernemers, omdat hij geloofde dat het vooral startups zijn die zinvolle maatschappelijke veranderingen teweeg konden brengen. Hij begon te werken met accelerators, richtte een angel group op en was medeoprichter van het Upstream Festival, dat een belangrijk startup-evenement in Nederland werd.

“Als je één probleem zou kunnen oplossen, wat zou dat dan zijn? En ben je er op dit moment mee bezig?”

Lars Crama

Werken met startups die niet alleen winstgedreven zijn, maar ook worden gevoed door passie en een ‘purpose‘ werd zijn nieuwe roeping. Crama’s portfolio omvat nu bedrijven als The Ocean Cleanup, dat de oceanen wil ontdoen van plastic, en Quantib, dat AI gebruikt om artsen te helpen levens te redden. “Dit zijn de uitdagingen waarmee ik wil werken.”

De overgang was echter niet gemakkelijk. Crama keek terug op zijn dagen bij Oxyma en beschreef het schaalvergrotingsproces als “een van de moeilijkste dingen die je ooit zult doen”. Van het navigeren door de financiële crisis van 2008 tot het omgaan met juridische uitdagingen en het managen van een groeiend personeelsbestand, de weg was allesbehalve glad. “Het is een achtbaanrit waar je op voorbereid moet zijn,” waarschuwde hij zijn publiek. Te midden van deze chaos gaf Crama toe: “Ik verloor mezelf.” Opgebrand en uitgeput moest hij een stap terug doen en zijn leven opnieuw evalueren.

Persoonlijke groei

Deze introspectie leidde hem naar een nieuwe manier van leven. Hij investeerde in persoonlijke groei, deed een MBA om zijn horizon te verbreden en, het belangrijkste, bouwde een routine van reflectie op. Elke maand wijdde hij een dag aan “Lars Time” – een moment om een stap terug te doen, na te denken en te verjongen. Eén keer per jaar nam hij een persoonlijke retraite om zijn strategie te heroverwegen en zijn focus te herstellen. “Als je niet in jezelf investeert, wordt het heel moeilijk om je bedrijf op te schalen,” benadrukte hij.

Een andere cruciale les die Crama leerde was het belang van loslaten. “Je kunt niet alles zelf doen,” gaf hij toe. Het opbouwen van een team van bekwame mensen en een stapje terug doen om hen meer macht te geven, was een van zijn grootste uitdagingen. Hij begreep echter dat het succes van een bedrijf uiteindelijk afhangt van de mensen – collega’s, klanten en investeerders. “Sommige mensen met wie ik nu werk, heb ik 20 jaar geleden ontmoet. Met trouwe relaties kom je heel ver.”

Om deze relaties te bevorderen, dronk Crama elke week koffie met iemand anders die zijn gedachten kon uitdagen. De inzichten uit deze gesprekken gaven zijn perspectief een nieuwe vorm en gaven richting aan zijn beslissingen. “Wees niet bang om willekeurige mensen te vragen om hun ervaringen te delen,” adviseerde hij.

Meer AI Pitch Competition

Lees hier alle artikelen die we over de AI Pitch Competition publiceerden.

Upstream festival

Naast professionele relaties benadrukte Crama het belang van familie en het persoonlijke leven. “Als je op je sterfbed ligt, kan het niemand schelen hoeveel uur je hebt gewerkt. Ze zullen zich vooral de momenten herinneren die je met hen hebt gedeeld,” zei hij. De afgelopen 13 jaar hebben hij en zijn vrouw een life hack-traditie in ere gehouden: een etentje op de 5e van elke maand, om ervoor te zorgen dat ze prioriteit geven aan hun relatie te midden van hun drukke leven. “Als je deze momenten niet in je systeem inbouwt, kun je onderweg verdwalen,” waarschuwde hij.

Tegenwoordig is Crama vooral trots op het door hem opgerichte jaarlijkse Upstream Festival in Rotterdam, alom geprezen als “het belangrijkste Nederlandse startup-evenement”. Dat bracht hem aan het einde van zijn verhaal terug bij het begin: vind een probleem waar je enthousiast over kunt zijn. “Je gaat er veel tijd aan besteden,” zei hij. Hij herinnerde hen eraan dat de scale-up reis lang en onvoorspelbaar zal zijn en investeringen vereist in zowel persoonlijke als professionele groei. “Bouw veerkracht op, neem de tijd om na te denken en omring jezelf met de juiste mensen,” adviseerde hij. En als ze ooit in een directiekamer zitten om de verkoop van pindakaas te optimaliseren en zich afvragen of ze wel op het juiste pad zitten, gaf hij een geruststellende herinnering: “Het is nooit te laat om de koers te verleggen – er is altijd een moment voor een pivot.”