Ondanks alle vooruitgang die de mensheid heeft geboekt, blijft seks wereldwijd een taboe. In veel Europese landen volgt seksuele voorlichting nog steeds een zeer traditioneel en heteronormatief perspectief dat geen rekening houdt met diversiteit. Het gebrek aan representatie en inclusiviteit – denk aan onderwerpen als genderrollen, LGBTQI+ eb toestemming – maakt het onderwijs minder aantrekkelijk voor jongeren. Er zijn alternatieven nodig. Alexbot is een AI-gestuurde chatbot die seksuele voorlichting toegankelijker maakt voor Gen-Z.
Alexbot wordt gefinancierd door de Europese Unie en is ontwikkeld door een consortium van vijf organisaties uit verschillende landen, waaronder België, Slovenië en Hongarije. Ik sprak met Bojana Vulicevic, projectcoördinator bij het educatief centrum Logopsycom, dat het project leidt.
Waarom dit belangrijk is:
Condoomgebruik onder Europese tieners is aanzienlijk afgenomen, volgens een onderzoek dat onlangs is gepubliceerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Bijna 30% van de seksueel actieve jongens en meisjes gaf aan bij hun laatste geslachtsgemeenschap geen condoom of anticonceptiepil te hebben gebruikt. In Nederland heeft 40% van de jongeren onbeschermde seks.
Het is niet eenvoudig om een innovatief hulpmiddel voor seksuele voorlichting te creëren. Volgens Vulicevic was een van hun belangrijkste doelen van het project om een veroordelingsvrije zone te creëren, “waar jongeren zich veilig genoeg voelen om te bespreken wat ze willen.”
Tieners van gen-Z, die zijn gevormd door het digitale tijdperk, bevinden zich voortdurend online. Als ze vragen hebben over seks, is hun automatische reactie om het te googelen. Vulicevic legt echter uit: “Dit is een groot gevaar omdat er zoveel verkeerde informatie op het internet te vinden is, vooral op sociale mediaplatforms”. Alexbot is daarom een veilig alternatief en biedt “wetenschappelijk accurate informatie samengesteld door experts en professionals”.
Hoe werkt het?
Alex is een interactieve chatbot die ingaat op onderwerpen die te maken hebben met seks en reproductieve gezondheid. Met behulp van een trefwoordfunctie kan de bot het onderwerp van het gesprek identificeren en specifieke inhoud voorstellen. Als een gebruiker bijvoorbeeld geïnteresseerd is in seksuele geaardheid en gender, kan hij een trefwoord of vraag intypen en de bot begrijpt het automatisch.
“We gebruiken veel emoji’s, gifs en quizzen om de ervaring boeiender te maken. Het idee is om de nieuwsgierigheid van jongeren te prikkelen op een manier dat ze niet het gevoel hebben dat we ze iets proberen te verkopen,” zegt Vulicevic. “Onze focus ligt op educatieve doeleinden op een manier die zeer gebruiksvriendelijk en interactief is. Dat is wat onze chatbot zo innovatief maakt.”
Ik testte Alex via Instagram messenger en dit is hoe het antwoordde op mijn prompts met betrekking tot seksualiteit:
Seksuele geaardheid verwijst naar iemands emotionele, romantische of seksuele aantrekkingskracht tot:
- mensen van het andere geslacht 👨👩🦰(heteroseksualiteit),
- hetzelfde geslacht 🧔♂️👨🦱(homoseksualiteit), of
- beide geslachten ♀️♂️ (biseksualiteit).
- 👉 Sommige mensen kunnen zich ook identificeren als aseksueel, ze ervaren weinig of geen seksuele aantrekkingskracht 🤷 👉 Of panseksueel
- 👉 Of panseksueel, dat betekent op mensen vallen, ongeacht hun geslacht. 🫂
Alex is nu in fase één en wordt getest. De Engelse versie is al beschikbaar via de website of Instagram. Het ontwikkelteam repareert momenteel mogelijke bugs en maakt de tool beschikbaar in vijf andere talen, waaronder Frans, Spaans, Sloveens, Pools en Hongaars. In de volgende fase wordt het AI-systeem verbeterd door nieuwe functies toe te voegen. Dit moet in maart 2025 klaar zijn, waardoor de ervaring voor gebruikers nog persoonlijker wordt.
Een holistische benadering
Zoals gesuggereerd door de WHO moeten lesprogramma’s over seksuele voorlichting verder gaan dan het biologische standpunt en traditionele familiewaarden. Het is belangrijk om het gesprek te verbreden naar de cognitieve, emotionele, sociale, interactieve en fysieke aspecten van seksualiteit. Op basis daarvan biedt Alexbot een holistische benadering van seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting.
Het platform heeft een niet-oordelende toon en taal, en bevordert voorlichting die sekspositief, gendersensitief en inclusief is. “Seks gaat niet alleen over baby’s krijgen”, zegt Vulicevic. Veel onderwijsprofessionals praten over seks als iets dat tieners moeten vermijden. Ze richten zich op het reproductieve aspect en gaan voorbij aan onderwerpen als seks voor het plezier, genderrollen in relaties en seksuele identiteit. Door gesprekken over genderkwesties en diversiteit op te nemen, vergroot Alexbot het bewustzijn over genderstereotypen terwijl veiliger en gezonder seksueel gedrag wordt bevorderd.
Verder moet seksuele voorlichting beter aansluiten bij de belevingswereld van Gen Z-jongeren door thema’s op te nemen die aansluiten bij hun belevingswereld. Zo richt een deel van Alex’ content zich op het snijvlak van internet en seksuele gezondheid, waaronder discussies over “de effecten van pornografie op jongeren, seksuele marketing en digitale beïnvloeders”.
AI voor seksuele voorlichting
Voor Vulicevic is mediageletterdheid een essentiële vaardigheid die elke jongere zou moeten hebben, “zodat ze kunnen lezen over seks, maar ook de bron van die informatie kunnen begrijpen en hoe het hen beïnvloedt.”
“AI-modellen geven niet altijd accurate informatie”, legt Vulicevic uit, vandaar het belang van door mensen gecureerde content. “Gebruik maken van AI is de toekomst van het onderwijs en we moeten er niet voor weglopen.”
Een bron voor docenten
Naast de chatbot biedt Alex ook hulpmiddelen voor jongerenwerkers en docenten op middelbare scholen. Het gebrek aan digitale en pedagogische vaardigheden kan ervoor zorgen dat seksuele voorlichting onwennig aanvoelt, waardoor het fundamentele doel ervan verloren gaat. “Niemand leert deze onderwijsprofessionals hoe ze het onderwerp moeten benaderen, vooral als ze het moeten bespreken met jongeren die traditioneel ondervertegenwoordigd zijn, zoals de LGTBQI+ gemeenschap.”
“Op onze website staan handleidingen en handige oefenbladen die leerkrachten kunnen gebruiken in hun gesprekken met leerlingen. We willen seksuele voorlichting laagdrempelig maken voor zowel docenten als leerlingen, zodat seks minder voelt als een boogeyman.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
