We staan aan de vooravond van de vierde industriële revolutie, waarvan niemand nog weet hoe ze er precies uit gaat zien. Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen gaan steeds sneller en veranderen de manier waarop we de wereld vormgeven. Tegelijkertijd zijn de uitdagingen waar we ons voor gesteld zien ingrijpender en grensoverschrijdender dan ooit. Innovatie gaat over het oplossen van complexe problemen. Dat vraagt om andere manieren van denken. Innovatie en nieuwe oplossingen ontstaan op de crossovers van markten. Sport en met name voetbal is een enabler voor nieuwe innovaties. De investeringen in sport zijn giga in vergelijking met andere markten. Alleen al de ontwikkeling van een nieuw stadion ligt nu al boven de 1 miljard dollar. De omzet in voetbal is vele tientallen miljarden. Innovaties zijn nodig om zowel kosten te reduceren als tot nieuwe verdienmodellen te komen. De stadions zijn de “kathedralen van de 21ste eeuw” aldus Manchester United.
Voetbal loopt voorop in de razendsnel veranderende digitale samenleving en de ontwikkeling van nieuwe toepassingen. Fan experience en customer journey zijn de focuspunten voor de operatie van elk stadion. Digitalisering is niet meer weg te denken, de smartphone is de basis voor nieuwe applicaties en oplossingen. Datascience doet volop zijn intrede in de voetbalbusiness. “Content is King, Customer is Queen” en “The customer journey starts with the smart phone”, zegt Henk Markerink, CEO van de Johan Cruijff ArenA. “Digitalization is demand, Smartphone is the basis for connectivity”, stelt Dennis Thom, Head of Marketing of Borussia Dortmund. Opvallend hierbij is dat ook de ‘old fashioned tickets’ gewoon mee blijven doen. Deze ouderwetse kaartjes zijn voor de fans weer collector items. Voor de fans geldt hierbij duidelijk de en-en-en-paradox; ze willen alles en de marketingmachines spelen hier graag op in.
“In de ontwikkeling van smart cities kan een stadion een sleutelrol vervullen vanwege de piekbelastingen in mobiliteit, energievoorziening en media.”
Digitalisering
In de digitalisering wordt alles gedaan om de customer journey groots te maken. Denk hierbij aan oplossingen om wachtrijen te voorkomen of korter te maken, intelligente ticket sales om fans de kans te geven op elk eventueel beschikbaar ticket en op de gehele stadionbezetting te maximaliseren. Maar het geldt ook voor security- en safety-toepassingen.
Microsoft zet hierbij sterk in op de sport industrie. Met de oprichting van ‘Sport Thinkers hubs’ wil zij bruggen slaan tussen grote en kleine organisaties, innovaties versterken, locale ecosystemen bouwen en via deze hubs sociale impact maken.
Samen met LaLiga is in Spanje de ‘Startup Competition 2019’ opgezet met meer dan 70 start-ups uit spanje, een wereldwijde oproep voor technology startups met disruptieve oplossing voor voetbal, sport en de entertainment industry. Real Sociedad sluit hier weer volop op aan als fieldlab om nieuwe toepassingen te testen.
Wat te denken van oplossingen voor smart clothing waarbij je fan-shirt ook je ticketinformatie bevat zodat je niet meer in de rij hoeft te staan maar gelijk door kan lopen, dat je zelfs met je shirt kan betalen! Met datzelfde shirt kan je ook gepersonaliseerde berichtjes krijgen. Niks science fiction, maar ‘gewoon’ een startup die hier hard aan werkt.
Verder doet ook het ‘Internet of sound’ zijn intrede. Wat als je gepersonaliseerde berichtjes kan sturen via de speaker van de smartphone van de fans? En bij het stadion te komen en later terug naar huis, gebruiken we Waze.
“Wat te denken van oplossingen voor smart clothing waarbij je fan-shirt ook je ticketinformatie bevat zodat je niet meer in de rij hoeft te staan maar gelijk door kan lopen, dat je zelfs met je shirt kan betalen!”
En dan hebben we het nog niet eens over de digitale grasmat. Het gras van de Johan Cruijff ArenA is opgeklommen van een van de slechtste grasmatten naar de gedeelde nummer 2 (samen met PSV) van de eredivisie. Door de UEFA is de mat zelfs aangemerkt als ‘excellent’! En dat dankzij sensortechnologie, datamodellering en integratie van biologie en technologie in samenhang met de aansturing van het stadion: licht, dak, wind, … (zie ook Innovation Origins). In het ontwikkelde dashboard wordt ook de feedback van de voetballers verwerkt om de kwaliteit van de grasmat verder te kunnen ontwikkelen. Op dit moment zijn we met Holland Innovative bezig om de opgedane kennis en ervaring door te ontwikkelen voor andere stadia en toepassingen zoals precisielandbouw.
5G, augmented en virtual reality doen vanzelfsprekend ook hun intrede in de stadions. Van het nieuwe stadion van FC Barcelona wordt een Digital Twin gemaakt voor zowel optimalisering van het bouwproces als ook de betrokkenheid van de fans. Verder wordt 5G gebruikt voor de doorontwikkeling van Esports. Wat als je als fan zelf virtueel op het veld kan staan?
Operatie
Naast de fan experience en customer journey komt er veel kijken bij de operatie van een stadion: een wedstrijd bij Manchester United telt bijvoorbeeld 75.000 bezoekers, 11.000 diners, 650 miljoen TV-kijkers; voor elke wedstrijd geldt dat zij maximaal verzorgd en entertaind moeten worden! Fans moeten continu vertroeteld worden met alle beschikbare content. De voorbereiding start al twee weken voor elke wedstrijd, heel veel moet onderhouden en gecontroleerd worden. Zeker alle tijdelijke opgebouwde installaties en verbindingen. En dat voor elke wedstrijd opnieuw!
Circulair, duurzaam
Stadions zijn niet alleen aantrekkelijk voor de fans maar hebben ook een maatschappelijke bijdrage. Aantoonbaar hebben steden zich ontwikkeld door de ontwikkeling van stadions op de juiste locatie in de juiste wijken. Samenwerking in het ecosysteem van de stad is cruciaal. De Johan Cruijff ArenA en de gebiedsontwikkeling zijn nauw op elkaar afgestemd. In dit stadion is een energieopslag gerealiseerd van 3MW waarmee energiecentrales hun capaciteit kunnen bufferen. En dat alles met afgedankte Nissan Leaf batterijen. De stad Amsterdam maakt nu verregaande plannen voor mobiliteit en elektrificering, zij betrekt hierbij actief de Johan Cruijff ArenA en daagt haar uit om steeds maar weer verder te gaan. Hoe cool is het dat een stadion een sleutelrol heeft in de ontwikkeling van een stad en een speeltuin is voor nieuwe innovaties! Doelstelling is volledig zelfvoorzienend te zijn, samen met de Ziggo Dome in 2029!
“Hoe cool is het dat een stadion een sleutelrol heeft in de ontwikkeling van een stad en een speeltuin is voor nieuwe innovaties!”
Een volgende stap is het hergebruik van water, regenwater maar ook waste water. Wellicht kan de start-up Semilla hier een rol spelen, een start-up die urine om kan zetten in water en de ingrediënten gereed maakt voor hergebruik.
Voor de evenementen, de EK’s en de WK’s worden ook stappen gezet. Op het WK van Quatar wordt het eerste stadion neergezet dat na het toernooi volledig ontmanteld en hergebruikt kan worden. Een van de stadions wordt opgebouwd uit meer dan 1000 zeecontainers. En omdat het stadion na het WK weer afgebroken wordt kan dit stadion op een A-locatie, aan de zee, worden neergezet. En dat tegen ‘slechts’ 15% van de kosten van een nieuw stadion. Tegelijkertijd voorkom je hiermee dat na een WK een land blijft zitten met teveel stadions die toch niet meer of beperkt gebruikt worden: het spookbeeld voor elke event-organisator.
Voor de toekomst kijken de architecten (o.a. MEIS) naar nieuwe innovaties onder het credo van: “Bigger is not necessarily better”, “Does one really need $1B to build a stadium?”
Innovatieplatform
Tijdens het World Stadium Congress 2019 in Amsterdam kwamen diverse clubs, stadionmanagers, architecten en andere stakeholders bijeen om deze nieuwe trends en ontwikkelingen met elkaar te bespreken. Voetbal en de ontwikkeling en operatie van stadions kan gezien worden als een innovatieplatform, living lab, voor nieuwe technologie en toepassingen. Een geweldige kans ook voor Brainport om te komen tot nieuwe ontwikkelingen, producten en diensten. In de ontwikkeling van smart cities kan een stadion een sleutelrol vervullen omdat juist zij te maken hebben met veel bezoekers en daarmee een beroep doen op mobiliteit, energievoorziening, media ofwel piekbelastingen voor een stad met alles wat daar mee te maken heeft. En dat vraagt om creatieve, crosssectorale innovaties en samenwerking!
Oproep
Ideeën, suggesties of naar aanleiding van bovenstaande gedachten gewoon eens sparren? Van harte welkom! Laten we beginnen met een hackathon waar alle onderzoeksinstellingen en sponsors aan meedoen. Zij brengen de technologie in: 5G, IoT, Big Data, AI, Photonics, printed electronics… En dan mogen bezoekers applicaties ontwikkelen voor veld, stadion, fan, veiligheid, logistiek, beleving… ik heb er nu al zin in!
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
