Om Nederlandse universiteiten ondernemender te maken zijn fundamentele veranderingen nodig

By Bart Brouwers

Universiteiten zouden in hun zoektocht naar impact veel verder moeten gaan dan de traditionele onderwijs- en onderzoekstaken. In zijn speech bij de aanvaarding van zijn eredoctoraat aan de Universiteit Twente was Prins Constantijn er stellig over: de ondernemende taken van de universiteit moeten veel zichtbaarder worden. En het moet snel ook. “Dit kan niet gezien worden als een stapsgewijze of geleidelijke verandering. Het moet fundamenteel anders. Dit vereist een open mentaliteit, evenals een ambitie om echt maatschappelijke impact te maken. Het zou geweldig zijn als de Universiteit Twente deze verandering verder vorm zou kunnen geven.”

Om zover te komen moet er nog veel gebeuren, voegt Constantijn direct toe. Veel van de elementen zijn er al, “maar de motor voor een impact op grotere schaal draait nog niet. Het is alsof alle stukjes van deze motor verspreid in de garage liggen, maar we kunnen ze niet bij elkaar brengen. Af en toe komt er een fiets uit de werkplaats, maar we blijven met veel reserveonderdelen zitten en vragen ons af wat we hadden kunnen bouwen als we de juiste handleiding zouden hebben gehad.”

Wat die handleiding betreft is het goed dat Universiteit Twente het initiatief heeft genomen om ondernemende wetenschappers beter te ondersteunen, zegt Constantijn. “Maar er komt veel meer bij kijken dan alleen een handleiding. Het gaat om een cultuur van ondernemerschap en impact maken. Het gaat om het breed omarmen van die ambitie.” Om dit te bereiken moet de universiteit accepteren dat een spin-out of start-up hét middel is voor disruptieve innovatie, om nieuwe technologieën naar de markt te brengen en ze van daaruit op te schalen, zegt hij. “Er moet een omgeving komen die erop gericht is om zoveel mogelijk ondernemingen te laten ontstaan, door ondernemers te ondersteunen als waren het Olympische atleten. Bovendien zou de universiteit geen intellectueel eigendom te gelde moeten maken door mede-eigenaarschap of aandelen te eisen.”

Met andere woorden, ‘tech transfer’ of valorisatie – de vertaling van wetenschappelijke kennis naar maatschappelijk nut – mag geen bijzaak zijn. Het moet volgens Constantijn een weloverwogen en doelgerichte ambitie van universiteiten zijn. “Wees het voorbeeld van een cultuur waarin wetenschappelijk onderzoek en impactvol ondernemerschap hand in hand gaan, waarin mensen het vertrouwen krijgen om impact te creëren en erkend worden vanwege de rol die ze daarbij spelen, of ze nu fundamenteel onderzoek doen of een winstgevend bedrijf opbouwen.”

De universiteit zelf zal ook profiteren van zo’n verschuiving, verwacht Constantijn. “Universiteiten kunnen het middelpunt worden van bloeiende ecosystemen die nieuwe banen creëren en innovatieve mondiale bedrijven genereren op gebieden als halfgeleiders, biotech, nieuwe energie, slimme materialen en kweekvlees. Dit zorgt niet alleen voor meer banen, maar ook voor beter onderzoek, het trekt meer getalenteerde studenten aan en creëert een opwaartse spiraal die deze instellingen sterker zal maken.”

Ook al blijft hij een buitenstaander, Constantijn belooft Twente en andere universiteiten in Nederland te helpen om zijn droom waar te maken. “Ik zal blijven aandringen op een cultuuromslag die ons beter zal maken, en het zal de UT trots maken op de impact die de baanbrekende bedrijven hier en in de rest van de wereld maken. Laten we hier in Twente de meest ondernemende universiteit van Europa bouwen.”

De meest ondernemende universiteit zoekt kansen die verder gaan dan de traditionele taken – Innovation Origins

De meest ondernemende universiteit zoekt kansen die verder gaan dan de traditionele taken, zo toont ook het debat bij de diesviering aan.