Kennisoverdracht en betrokkenheid van belanghebbenden is in Slovenië cruciaal voor de transitie naar een circulaire economie  

By Mauro Mereu

Al in mei 2018 publiceerde de Sloveense regering haar routekaart om de eerste volledig circulaire economie ter wereld te worden. Het plan maakt deel uit van de nationale langetermijnstrategie Visie voor Slovenië in 2050. Het land wil zowel in de EU als op de Balkan een koploper worden door de overgang te versnellen naar modellen die – volgens een rapport van Material Economics – de uitstoot tegen 2050 met 56 procent kunnen verminderen.  

Binnen zijn herstel- en veerkrachtplan trekt Ljubljana 48 miljoen euro uit voor de circulaire-economiemissie. Zo’n bedrag lijkt misschien niet genoeg om dergelijke ambities aan te wakkeren, maar het land heeft al enkele stappen gezet voordat het buitengewone budget door de Commissie opzij werd gezet. Slovenië heeft – in november 2019 – het voorstel van het European Institute of Technology Climate Knowledge and Innovation Community (EIT Climate-KIC) voor een circulaire economie in het land goedgekeurd. Het initiatief resulteerde in een van de acht ‘Deep Demonstrations’ die het instituut in de EU uitvoert.

Wat is ‘Deep Demonstration’?  

“Een Deep Demonstration is een methodologie om de eigenaar van de uitdaging – dat kan een stad zijn, een land, enzovoort – door een manier van denken en interpreteren te leiden over wat er moet gebeuren om een bepaald probleem op te lossen,” legt Bart Stegeman uit, projectleider voor EIT Climate-KIC.  Er wordt een probleem onderkend; bijvoorbeeld hoge emissies. Vervolgens is een systemische aanpak gericht op het ontwikkelen en implementeren van circulaire oplossingen om tot decarbonisatie te komen. Belanghebbenden uit de samenleving worden erbij betrokken en profiteren van de expertise die de klimaat-KIG van het EIT inbrengt. Kennisoverdracht is de eerste stap op weg naar een model voor een emissiearme economie.

Bart Stegeman

PROJECTLEIDER DEEP DEMONSTRATION

Hij coördineert de initiatieven binnen de Sloveense Deep Demonstration.

Waardeketens

Er zijn zes waardeketens vastgesteld, dia als noodzakelijk, impactvol en relevant zijn aangemerkt. “Aangezien ongeveer zestig procent van Slovenië bedekt is met bossen, hebben we de houtverwerkende industrie geïdentificeerd als een van de waardeketens. Dit is van cruciaal belang voor de toepassingen die hout in de woningbouw kan hebben, alsook voor het potentieel dat bomen hebben om koolstof op te vangen”, verduidelijkt Stegeman. 

Voedsel is een andere waardeketen. Het doel is die toekomstbestendig te maken, net als mobiliteit. Het gaat daarbij niet alleen om de emissies die het eigen vervoer uitstoot. Ook de geografische ligging van Slovenië, speelt een grote rol. Het land is immers de poort tussen de Balkan en de rest van Europa. De bouwsector is het vierde aandachtsgebied, terwijl bedrijvigheid en industrie respectievelijk het vijfde en zesde aandachtsgebied vormen.  

Promotie-onderzoek: gebrek aan consensus over circulaire economie bedreigt de transitie

Er is geen consensus over wat circulair betekent en hierdoor dreigt de transitie naar een circulaire economie te stagneren, zo laat promotieonderzoek van Rachel Greer … Continued

Op zichzelf staande initiatieven brengen weinig op

Verduurzaming van de industrie, de mobiliteit of de voedselketen is niets nieuws. Projectmatige initiatieven bestonden al eerder, legt Stegeman uit. “Die initiatieven staan meestal op zichzelf. Er is geen coördinatie tussen die projecten. EIT Climate-KIC ontdekte dat de meerwaarde ervan weinig was.”

“Een concreet voorbeeld komt uit Ljubljana”, vervolgt Stegeman. “Er is een parkeerterrein bij de ingang van de stad, met oplaadstations voor elektrische auto’s. Van daaruit kunnen pendelaars op de fiets of met het openbaar vervoer naar het centrum van de stad. Maar ondanks een grote investering werden deze laders niet echt gebruikt. De reden was dat de auto’s na de snelle laadcyclus van drie uur, op straffe van een boete de parkeerplek weer dienden te verlaten. Dat initiatief bleek onbruikbaar te zijn voor pendelaars die verder de hele dag op hun wewrk zijn. Daarom willen we mobiliteit – en de andere waardeketens – met een systemische aanpak bekijken.” 

Welke tastbare resultaten levert de’ Deep Demonstration’ op?  

De kern van Deep Demonstration ligt in de portefeuille van activiteiten die bestaande en nieuwe programma’s met elkaar verbinden. Belanghebbenden kunnen zich aansluiten bij het Sloveense centrum voor slimme en circulaire transitie. Op die manier kunnen zij synergieën creëren en kennis uitwisselen.  Alle projecten moeten een innovatief element inbrengen, gecoördineerd door de Deep Demonstration.

Zo is er een project in de verpakkingsindustrie. “Om de overgang naar meer circulaire alternatieven op gang te brengen, hebben we een opleiding georganiseerd voor de betrokkenen in de sector. Via deze kennisoverdracht geven we hen gereedschappen in handen om innovatieve en duurzame opties in het veld te stimuleren”, aldus Stegeman.

Stegeman, wiens achtergrond de kunststofindustrie is, onderstreept het belang van dergelijke initiatieven in het veld. “Het is duidelijk dat als grote marktspelers niet veranderen, een transitie moeilijker is. In mijn optiek maakt kennis het verschil. Mensen zijn misschien wel bereid om te veranderen, maar weten gewoon niet hoe ze dat moeten doen.”

Om de overgang soepel te laten verlopen, moet ook het wetgevingskader worden bijgewerkt. Als onderdeel van de Deep Demonstrations’ biedt een beleidslab een platform waar knelpunten in de bureaucratie worden opgespoord en besproken. De resultaten van het debat leveren een aanbeveling op die met de autoriteiten wordt gedeeld.  

Dankzij innovatieve wasstrips vermijdt BRAUZZ. 100.000 grote plastic verpakkingen

 De Gentse start-up BRAUZZ., die duurzame en plasticvrije huishoudproducten ontwikkelt, heeft zopas zijn 100.000ste plastic verpakking vermeden. Met zijn duurzame in karton verpakte huishoudproducten wil … Continued

Ambities 

De Deep Demonstration is de uitvoeringsfase aan het afronden. In de komende drie jaar wil het project bijdragen aan het bereiken van verschillende doelstellingen die Slovenië voor 2030 heeft vastgesteld: het halveren van de afvalproductie per hoofd van de bevolking, het verminderen van de CO₂-uitstoot van de productie met tienduizend ton en het realiseren van een miljard euro aan investeringen in circulaire economiemodellen. “Wij willen graag ons steentje bijdragen aan het bereiken van die en andere doelen”, besluit Stegeman.