Als orthopedisch chirurg in de Kliniek ViaSana is Jur Vellema vooral bezig met fysiek werk. Niet alleen tijdens de operaties, maar ook in de poli, waar hij op een gemiddelde dag zo’n vijftig patiënten helpt. Als chief medical officer bij AlphaBeats, een Eindhovense startup die mensen met muziek laat ontstressen, ligt de nadruk op het mentale. En in de tussentijd is hij ook nog bezig met een multidisciplinaire praktijk die het beste van orthopedie, fysiotherapie en neurologie wil verbinden. Wat drijft Jur Vellema tot deze ongebruikelijke combinatie van activiteiten?
“Jarenlang ben ik ongelofelijk druk geweest met het pure orthopedische stukje van mijn werk, zeg maar het, klussen, beitelen en repareren. Maar gaandeweg kwam ik erachter dat de oplossing voor mensen daar maar voor een deel van afhankelijk was. Zeker bij de schouder, mijn specialiteit, komen er veel vaker neurologische dingen bij. Hoe zit je in je vel, hoe praat je brein met je lichaam – veel afwijkingen zijn niets anders dan een stoornis in de vertaling tussen wat er in je brein gebeurt en wat er in je schouder plaatsvindt.”
De brein-schouderverbinding
Vellema heeft het over een aanpassing in de brein-schouderverbinding. “Sommige mensen verliezen compleet het vermogen om de arm boven de schouder te bewegen. Het brein vergeet gewoon dat het kan. Ons brein is enorm elastisch, het past zich voortdurend aan, maar soms is dat negatief: je raakt een stukje informatie kwijt over hoe je moet bewegen.” Op dat moment is een operatie niet meer voldoende. Sterker nog, er zijn effectievere oplossingen – en minder ingrijpende. Vellema: “Soms is het genoeg om iemand met een kapotte rechterschouder voor een spiegel te laten staan en de goede linkerarm op te laten tillen. Omdat het brein via de spiegel denkt dat het de kapotte schouder is die beweegt, kan de blokkade ineens opgelost zijn. Als het probleem in je brein zit, als iemand bijvoorbeeld letterlijk de lasten van de wereld op zijn schouders draagt, dan los je het zelfs niet op met 100 operaties.”
Zo kwam Vellema op het spoor om van “die simpele bottendokter” zich breder te gaan oriënteren. Dat richtte zich eerst op de ondernemende kant: in 2016 volgde Vellema een MBA, met als doel om te ontdekken hoe verschillende disciplines beter zouden kunnen samenwerken. “Ik wilde meer kunnen dan alleen snijden en daarnaast wilde ik kijken hoe we lijf en brein konden koppelen en met andere vakgebieden konden verbinden. Het zijn allemaal hokjes bij ons, een orthopeed, een fysiotherapeut, een neuroloog, niemand die dat integreert. Dat wilde ik veranderen.”
“Wij willen alle werknemers van Nederland helpen in hun stressniveau.”
Er was nóg een drijfveer voor Vellema om het mentale element wat meer te benadrukken. “Het zijn niet alleen onze patiënten die dit nodig hebben, het geldt net zo goed voor de behandelaars zelf. De druk in de gezondheidszorg is zo hoog, dat is gewoon ongezond. En zo zijn er meer sectoren. Dus ik wilde niet alleen de patiënt beter maken, maar ook alle werknemers van Nederland helpen in hun stressniveau.”
Al die sporen bij elkaar, “plus een eigen brein dat niet vaak stilstaat”, brachten Vellema in contact met AlphaBeats. Het bleek een gouden greep. “Om diverse redenen, zowel voor mij persoonlijk als in de verwezenlijking van mijn ambitie. In mijn poli is de hele dag per minuut voor mij geregisseerd. De ene patiënt na de andere, ik kan niks tussendoor doen. Het gevoel van vrijheid, maar ook om met diverse dingen tegelijk bezig te zijn, dat miste ik. Daar komt bij: ik heb zelf ook veel gewrichtsklachten en dan is mijn baan een heel zware. Een dag bij AlphaBeats kost mij ongeveer eenderde van de energie van een normale dag, dus dat is ook fijn.”
Lees hier meer over AlphaBeats
De wens om een diverser bestaan te kunnen leiden, die is alvast uitgekomen, zegt Vellema met een grote lach. “Het spannende, het onbekende, elke keer als je denkt dat je het voor elkaar hebt zijn er nog 20 taken die uitgevoerd moeten worden en heel divers zijn. Ik heet dan wel Chief Medical Officer, maar geloof mij, ik denk dat dat nog geen 5% is van wat ik bij AlphaBeats doe. Gelukkig heb ik die MBA gedaan!”
Dan slaat Vellema een serieuzere toon aan. “Ik heb wel een heel hoog doel hier. Sommigen zeggen dat dat gevaarlijk is, maar het is ook nodig. Wij willen met AlphaBeats de simpelste en meest toegankelijke oplossing bieden om onze maatschappij weer een beetje in lijn met de natuur te krijgen. We weten het eigenlijk allemaal wel: we moeten stoppen met al die ridicule dingen die we doen, de manier waarop we werken, de dingen waarvan we vinden dat we ze moeten doen, ons tempo is veel te hoog en past totaal niet bij het bedoelde tempo van de natuur. Kijk maar naar de leeuw: het sterkste dier dat je je kunt voorstellen maar 90% van de tijd doet-ie helemaal niks en op die manier is hij heel succesvol. En wij vinden intussen dat we 100% van de tijd op ‘aan’ moeten staan. Ons belangrijkste doel is om oplossingen te bieden die daar bij passen. Waarbij we mensen gaan motiveren om nog even een rondje te wandelen of toch eerst even iets met je kinderen te doen voordat je weer aan het werk gaat. En dat denken we te kunnen doen door AlphaBeats. Voor iedereen.”
AlphaBeats heeft een systeem gebouwd dat gebruik maakt van iemands favoriete muziek om de hersenen te ontspannen. Gebaseerd op real-time monitoring van de hersen- en hartactiviteit, maakt een algoritme het mogelijk om de muziek licht aan te passen, waardoor de hersenen in een “alfa-modus” gaan en kunnen ontspannen.
Spagaat
AlphaBeats zegt dat je hersenen in slechts 10 minuten ontstrest kunnen worden. Zit daar niet iets tegenstrijdigs in, aan de ene kant het belang benadrukken van “niet altijd aan staan” en tegelijk een oplossing bieden die in slechts 10 minuten een reset van de geest oplevert? Vellema: “Ja, dat voelen we ook als een spagaat. Daarom zetten we dit ook neer als een start die voor iedereen overzichtelijk en haalbaar is. We weten dat het effect groter wordt als je er vaker gebruik van maakt. Maar je moet het de mensen toch ook zo makkelijk mogelijk maken. En dat betekent dat als je met 10 minuten al een significante verbetering kunt bewerkstelligen, dat je dan daarmee moet beginnen. Een lage startdrempel en ook nog eens gebruik makend van muziek, wie wil dat nu niet? Van daaruit kun je verder komen, daarmee kunnen we ingesleten onbewuste reacties op stressoren heel makkelijk gaan omvormen. Met 10 minuten per dag in 4 weken tijd kunnen we dat doen, daar zit precies de crux.”
Vanzelfsprekend heeft Vellema ook zelf de proef op de som genomen. “Ik heb het systeem zo’n 3 weken gebruikt en ik schrok van mezelf. Je moet weten dat ik normaal, als ik thuiskom van mijn werk, nog 120% aan sta. Ik hark mijn eten naar binnen en zie niks van mijn omgeving. Nou, ik ben die app gaan gebruiken en ik merkte aan mezelf dat ik ineens een balletje ging trappen met mijn kinderen. Ik schrok daar oprecht van, maar het is vervolgens gewoon ook bewustwording want inmiddels is het normaal geworden voor mij. Met AlphaBeats willen we een duwtje over de drempel geven maar vergis je niet: ons systeem werkt echt.”
Feedback voor je brein
Maar hoe dan? Vellema: “In ons reptielenbrein zitten de stressfactoren heel diep verborgen. Wij maken die zichtbaar. Wij geven het brein feedback. En daarop gaat het brein reageren. Met stress kunnen we het, maar met fobieën en depressies zou het uiteindelijk ook moeten kunnen maar dat is nog te complex nu. We hebben altijd verondersteld dat allerlei autonome processen niet beïnvloedbaar zijn, maar dat zijn ze wel. We moeten ophouden met voor elke klacht een pilletje aan te bieden. Er is zo vaak een diepere reden. Alleen al de werking van een placebo geeft aan hoe sterk de geest is.”
In feite zegt AlphaBeats een shortcut te bieden voor al die mensen die het lastig vinden om te herkennen hoe het komt dat ze gestrest zijn. Het is vaak een optelsom van werk, privé, de hond die lastig is, de file naar het werk en wat al niet. Het zijn onbewust ingesleten patronen die iemand dwars zitten. AlphaBeats is daarbij – net als de spiegel dat is bij die patiënt met de kapotte rechterschouder – een instrument om daarop in te breken, zonder dat het direct nodig is om de exacte oorzaak te kennen. Dat laatste is voor fase 2, als de meest voelbare stress is verdwenen en er ruimte is gekomen voor een echte verandering van gewoontes.
“Afschakelen moet je jezelf opleggen.”
Maar hoe moet dat nou met de ontwikkeling van de startup zelf? Als er een categorie bedrijven altijd ‘aan’ staat dan zijn het wel startups. Altijd op zoek naar verbeteringen, nieuwe markten en investeerders. Kan dat wel met de levensstijl die AlphaBeats zo propageert?
“Ja dat is wel een valkuil”, geeft Vellema direct toe. “Ik doe veel dingen tegelijk en mijn bedrijfsgenoten ook. Maar er is ook al een beschermend effect, door erover te praten met elkaar. We zijn ook wel eens een halve dag niet bereikbaar, gewoon om even af te schakelen. Mijn weekschema maakt het wel nodig dat ik ook in het weekend ermee bezig ben. Toch stel ik mezelf inmiddels ook harde grenzen, ook vanuit het besef dat als je jezelf over de kop wilt werken, dan kan dat makkelijk, maar dan komen we nooit waar we willen uitkomen. Afschakelen moet je jezelf opleggen.”
