‘Stroomverbruik van aquaria kan veel lager als je de juiste pompen gebruikt’

By Jeroen de Jong

Aldo van Tongeren werkte ongeveer 16 jaar als exportmanager bij een leverancier van hydraulische pompen. Hij zag van dichtbij dat duurzaamheid vaak niet het eerste belang van verkopers is. Volgens Van Tongeren komen zo de juiste pompen niet altijd op de juiste plekken terecht. Dat probleem, zo concludeerde hij, speelt ook in de wereld van de grote aquaria. Daarnaast is hij naar eigen zeggen een dierenvriend.

Dat waren voor Van Tongeren de belangrijkste redenen om weg te gaan bij zijn vorige werkgever en in 2015 zijn bedrijf ATO Energysaving op te richten. Tot nu toe heeft het bedrijf al samengewerkt met opdrachtgevers als Sea Life (meerdere vestigingen), Burger’s Zoo (Arnhem), Diergaarde Blijdorp (Rotterdam), Aquarium Berlijn en Den Blå Planet (Kopenhagen). In deze aflevering van Start-up-of-the-day day legt Van Tongeren uit hoe hij aquaria kan verduurzamen.

De reden om te specialiseren in aquaria was dus omdat je zag dat daarmee nog veel energie te besparen was?

“Ja, dat klopt. Dat komt ook omdat je in de aquariumwereld te maken hebt met vissen, waar een bioloog verantwoordelijk voor is. En een bioloog is geen technicus. Hij richt zich meer op het welzijn en de leefomgeving van de vissen. Dus als het vandaag goed gaat met de vissen, dan wil hij morgen precies hetzelfde. Ook al wordt er door zo’n life support systeem (LSS) twee keer meer energie gebruikt dan nodig is. In de bedrijfswereld daarentegen wordt er met veel meer nadruk gekeken naar energieverbruik en drukt de technische afdeling veel meer een stempel hierop.” 

Waaruit bestaat zo’n LSS? 

“Een LSS, dat onder andere de waterkwaliteit en temperatuur van het aquarium regelt, bestaat uit een pomp, leidingwerk, een zandfilter, een eiwitafschuimer, met eventueel een UV-filter. Dat zijn de belangrijkste componenten eigenlijk.”

Hoe stel je bij zo’n systeem vast welk onderdeel verbeterd kan worden?

“Ik heb meetapparatuur waarmee ik de ‘flow’ en het stroomverbruik meet. Ik kijk ook naar de inhoud van de bakken en naar het aantal vissen in het aquarium. Op basis van wat ik gezien heb bij andere aquaria kan ik vervolgens zeggen of dat stroomverbruik boven het te verwachten verbruik zit. Of daaronder, maar dat is nog nooit gebeurd. En ik kan berekenen of de pompen op het beste efficiëntiepunt lopen zoals dat heet. Dat betekent dat ze het maximale rendement halen.”

Ook interessant: CO₂-uitstoot pompen kan veel lager als ze zuiniger draaien

“Vaak zie ik namelijk dat er een relatief klein pompje wordt gebruikt die ‘end of curve’ is. Dat kun je vergelijken met een fiets die te weinig versnellingen heeft. Je moet heel hard trappen en gaat nauwelijks sneller. Datzelfde zie je bij pompen. Een pomp met ‘meer versnellingen’ is duurder. Daarbij komt dat het bedrijf dat de pompen levert, de energiekosten toch niet betaalt. Zij willen alleen maar verkopen. Dat vind ik een laakbare mentaliteit. Zelf kijk ik liever naar wat écht nodig is.” 

Zijn pompen vaak de componenten waar de meeste energie op kan worden bespaard? 

“Zeker. Ik heb projecten waarbij het energieverbruik van een pomp met 75 procent is verminderd en ook het water- en zoutverbruik met de helft is gereduceerd. De terugverdientijden van mijn projecten zitten ongeveer rond de drie jaar. Dat is echt bizar kort.” 

Is er één project waarop je het meest trots bent?

Er zijn er meerdere. Ik heb net Den Blå Planet (Deens nationaal aquarium te Kopenhagen, red.) afgerond en dat was puur een wissel van pompen. Tot nu toe zitten zij op een besparing van 1,2 miljoen kWh en elk jaar komt er zo’n 800 duizend kWh bij. Maar ik ben ook trots op Diergaarde Blijdorp (Rotterdam). Daar hebben we de filtratie voor de zeeleeuwen verbeterd en het energieverbruik gehalveerd. Ook in Burger’s Zoo (Arnhem) hebben we 50 procent aan energieverbruik bespaard. En bij Sea Life Istanbul besparen ze nu jaarlijks 700 duizend kWh en hebben we de waterkwaliteit verbeterd. Daar ben ik ook heel trots op.” 

Hoe groot zijn deze energiebesparingen als je deze vergelijkt met het energieverbruik van een gemiddeld huishouden? 

“Een huishouden verbruikt ongeveer zo’n vierduizend kWh (per jaar, red.). En als ik alle projecten bij elkaar op zou moeten tellen, zal ik toch wel rond de vier miljoen kWh aan besparingen zitten. Reken dus maar uit hoeveel huishoudens dit zijn. Overigens, ook bij aquaria thuis geldt hetzelfde principe. Pompen gebruiken heel veel stroom. Dus ook daar kan door betere pompen aan te schaffen, veel energie worden bespaard.”

Wat zijn de plannen voor de toekomst?

“In principe wil ik niet uitbreiden, ik heb momenteel voldoende projecten lopen. Vanmiddag ga ik bijvoorbeeld naar Sea Life Londen voor het optimaliseren van de filtratie. Voorlopig ben ik heel tevreden met wat ik op de huidige manier kan realiseren. Ik heb twintig jaar aan ervaring nodig gehad om dit allemaal te zien en te begrijpen. Het is een ‘Fingerspitzengefühl’, het begrijpen van pompen, van filtratie, maar ook het begrijpen van biologen en technici. Het is een totaalpakket denk ik. Ik zeg niet dat andere mensen het niet kunnen, maar het is wel een niche waar ik in zit.”

Lees ook andere afleveringen uit deze serie.

Iedere dag zet Innovation Origins een start-up in de schijnwerpers. Lees ze allemaal.